Step by Step in Esperanto

(b) Fill up the blanks with (a) kun, and (b) sen. Lakto . . kremo. Kafo . . . lakto. Homo . . . mono. Kaĝo . . . birdo. Gardeno . . . floroj. Vilaĝo . . . lernejo. Glaso . . . akvo. Pano . . . butero. Botelo . . . korko. Libro . . . bildoj. Muro . . . fenestro. Papero . . . makulo.

153» Enigmo. Kie la maro estas sen akvo ? (1191).

" En la vagonaro estas du viroj sen bileto (ticket).^iy " ĉu vere ? Kie ? " " Sur la lokomotivo."

THE KIU FAMILY (INDIVIDUALITY)

-U (short for Unu)= KIU, which (one)

. . . one, . . . individUal (thing or person).

TIU, that (one)_y the c IU, some (one) or other

N.B.—Accent the i in ĈIU, every (one), each (one) neniu. INENIU, no (one), not any, not one

155. These words may be used before nouns (as AD-

JECTIVES).

Iu libro, some book (or other), a certain book

Kiu libro ? Which book ? Tiu libro, that book

ĉiu libro, each (every) book Neniu libro, no book

(a) Ciu rozo estas floro, sed ne ĉiu floro estas rozo. Kiu floro estas rozo ? Tiu (floro estas). Iu Germano loĝas en tiu domo. En kiu direkto estas . . . ? En ĉiu tempo amiko amas. Neniu horo sen laboro I

Which way ? That tram. A certain zcoman. Every morning and every evening. The baby sleeps with a doll in each hand. The letter is in some box (or other). Unfortunately, there is no rose zvithout a thorn.

Io = /« afero\ kio = kiu afero. Ie = en iu loko\ kie=en kiu loko. Expand similarly : tio, ĉio, nenio; tie, ĉie, nenie.

These words may also be used alone (as PRONOUNS), and then usually refer to persons. Kiu ? (=Kiu homo ? or Kiu objekto ?) Who ? Which one ? Iu, some one_y somebody, a certain one. Tiu, that one (over there). Neniu, no one_y nobody. Ĉiu, every one, everybody.

(a) Kiu estas tiu ? Who is that ? Jen iu ! Kiu aŭskultas ? Iu estas en la ĉambro. En la omnibuso ĉiu parolas; neniu silentas. Tempo kaj tajdo atendas por neniu. Sekreto de unu, sekreto de Dio; sekreto de du, sekreto de ĉiu !

(b) Make senUnces, using iu, kiu, tiu, ĉiu, neniu, (a) as adjectives, (b) as pronouns.

KIU AS A RELATIVE PRONOUN

Like English who, what_y that, kiu may be used in the middle of a sentence to refer to some person or thing pre- viously mentioned (i.e., as a " relative pronoun "). Put a comma before the kiu.^#

La plumo, kiu estas tie, The pen which (that) is there.

La knabo, kiu parolas, The boy who (that) speaks.

The correct use of who, which_y and that, is a complicated chapter in English grammar. All that concerns us here is to note that kiu stands for which or who (also for that_y when that means which or who).

Tiu, kiu (the one that, He zvho) parolas, estas Tom. (157). Kiu ŝparas (saves), tiu gajnas (gains). (Or : Tiu, kiu ŝparas, gajnas. Or: Tiu gajnas, kiu ŝparas). Kiu ne riskas, tiu ne gajnas. Kiu ne parolas, (tiu) ne eraras. (Tiu,) Kiu bojas, ne mordas (bite).

(a) Laboristo estas homo, kiu laboras. Maŝino estas objekto, kiu laboras. Ne ĉiu birdo, kiu kantas, estas kanario. Palestino estas la lando, en kiu estas Jerusalemo. Kiu estas tiu lernanto, kiu dormas en tiu angulo (<corner) ?

Instruisto estas iu, kiu instruas. Kio estas harpisto ? akompanisto ? pafisto ? direktisto ? inspektistino ?

Kio estas la nomo de la objekto, kiu brilas en la tago ? persono, kiu skribas sur la nigra tabulo en la lernejo (parolas en la preĝejo) ? besto, kiu miaŭas (bojas) ? strato, en kiu vi loĝas ? meblo, sur kiu homoj sidas (dormas) ? besto, kiu naĝas (szuims) en la akvo ? (Flugas : naĝas en aero !).

Kion faras la birdoj ? steloj ? luno ? bebo ? persono, kiu sidas apud vi ?

DISTINCTION BETWEEN KIO AND KIU (35)

(a) KIO, TIO .. . (106) speak of an object (as a whole). KIO 7=WHAT (THING) P^ TlO=THAT THING. Kio estas tio, en la korbo ? Tio estas hundo.