Step by Step in Esperanto

The word ĈU (from the Polish language) means zchethcr. Diru al mi, ĉu li estas tie, Tell me \vhether he is there. Mi forgesas, (/ forget) ĉu li estas tie, aŭ ne.

Questions to which one cannot answer yes or 110 are asked by a Ki-word (Kio, Kie, Kiu, Kiom . • .) and in English, generally, by a W7*-word.

Questions answerable by yes or no are asked in English by altering the word-order (thus : You are becomes Are you ?) or by \vords like Do (He goes : Does he goj). In Esperanto they are asked by starting with Ĉu . . . Ĉu li estas tie ?= (/ want to know or Tell me) zchether he is there=Is he there ? Answer :_Jes, li estas (tie); or Ne, li ne estas (tie), No, he is not. Ĉu vi estas ? Are you ? Ĉu vi ne estas ? Arertt you ?

Li estas tie, Li tie estas, Estas li tie, Estas tie li, Tie estas li, Tie li estas, all mean He is there. Anv one of these forms, with Cu in front, means Is he there ?

An unusual order may emphasize a particular word. Thus : Ĉu tie li estas ? Is it there that he is ?

Sometimes, in conversation, ĉu is omitted, the question being implied by the tone of voice. Li estas tie ? IIe is there ? But this is not usual.

Do NOT use ĉu and a Ki- word together. Ĉu kie li estas ? (= Tell me whether where he is !) is nonsense.

(a) Ĉu la filoj de la filo estas la nepoj ? la onklino estas la fratino de la avino ? la avo estas la frato de la patro ? la patro estas la edzino de la patrino ? tomato estas frukto aŭ legomo ? pasero estas floro aŭ birdo ? la floroj tie estas rozoj aŭ tulipoj ? la muro estas en la pordo, aŭ la pordo en la muro ? estas libro sur la pupitro, aŭ ne ? vi estas edzo aŭ fraŭlo ?

NE and ĈU are used similarly with other verbs. Ĉu li kantas ? Does he sing ? Is he singing ? Ĉu vi kom- prenas ? Do you understand ? Jes, mi komprenas, Yes, I do. Ne, mi ne (komprenas), No_y I don^yt.

Spegulo ne flatas, a mirror doesvit flatter. La afero ne urĝas, the matter is not urgent. Demando ne kostas, a question doesrit cost (anything). Plumo ne sentas, papero silentas, the pen does not feel, the paper is silent. Mi ne timas, Vm not afraid.

He doesrit think. An elephant doesrit forget. She isrit asleep. You arerit listening. The boy is not afraid. The sun isrit shining. She doesrit understand.

Cu vi aŭskultas ? ĉu li kuŝas ? Cu ŝi laboras ? Cu ili legaa aŭ skribas ? Cu tio sufiĉas ?

Are you paying attention ? Is the baby asleep ? Is May talking ? Is the baby crying ? Do you understand ? Is it urgent ? Is the moon shining ?

Cu vi legas aŭ skribas ? staras aŭ sidas ? Cu Tom laboras aŭ ludas ?

Ne precedes the idea it negatives. Compare : La patro legas, sed la patrino ne legas. La patro legas, sed ne la patrino. Make similar sentences.

Ne is used also in orders. Ne parolu! Dorit talk! Ne forgesu ! Ne staru, sed sidu ! Legu, sed ne traduku ! Silentu, sed ne dormu. Ne timu ! Ne flatu !

DO, NU

DO=then, so (a weak form of therefore). Do vi estas Kimro ? So you^yre a Welshman ? Kie li estas, do ? Where is he, then ? Kio do estas tio ? Then zchat is that ?

NU= Well! Now ! Well now ! Nu, do, kiu vi estas ? Well_y then, who are you ? Nu, parolu ! Now ! speak !

N.B. Do and nu are argumentative, exclamaiory : they have no relation to then and nozu of time.

(a) Mi estas Anglo. Nu, vi ne estas mi. Do vi ne estas Anglo !

From here onwards free use should be made of question and answer (dcmando kaj respondo).[4]

ĈU ? ĈU NE ? (SPECIAL USE)

English has a way of saying that a thing is so, and then asking whether it is not; or of saying that it is not, and then asking whether it is ? Thus : You sing, don^yt you ? You dortt sing, do you ? Esperanto says, similarly : Vi kantas, ĉu ne ? Vi ne kantas, ĉu ? (Ĉu ne ? is the French riest-ce pas ?).

When asked " You^yll have some more, voortt you ? " an old Quaker replied " Friend,first thou speaks an untruth, then thou asks a question ! "