Quo Vadis

I borzda pačali vychodzić z pavieci, bo tre było spiašacca dadomu, a adtul u viaznicy j na areny. Ichnija dumki adarvalisia ad ziamli, dušy lotam uznialisia da viečnasci, dyk išli, by ŭ snie abo ŭ zachaplenni, supracistaŭlać atrymanuju siłu sile zakatnaje «biestyi».

A Apostała ŭziaŭ Nerej, Pudensavy słuha, i vioŭ jaho biaspiečnaju vinničnaju sciežkaju da svajho domu. Vinić, karystajučy z miesiačnaje nočy, stupaŭ nazirkam za imi i, kali ŭrešcie dajšli da Nerejavaj chaty, kinuŭsia pad nohi Apostału.

Apostał, paznaŭšy jaho, spytaŭ:

— Čaho ž chočaš, synku?

Ale Vinić pasla taho ŭsiaho, što čuŭ na zboryščy, nie smieŭ pierad im vymavić prośby, tolki, abniaŭšy abieruč jahonyja stopy, pryciskaŭ da ich zapłakany hołaŭ, błahajučy ŭ heny niamy sposab litasci. A toj: — Viedaju. Uziali tabie dzievańku kachanuju. Malisia za jaje.

— Apostale! — zajenčaŭ Vinić, abyjmajučy jašče macniej stopy sviatoha starca. — Ojča, ja kvoły čarviačyna, a ty dyk viedaŭ Chrysta, ty mali Jaho, ty zastupisia za jaje!

I dryžaŭ uvieś z bolu, jak asina, biŭ čałom vobziem, bo, paznaŭšy moc Apostała, viedaŭ, što jon adzin tolki moh jaje vybavić.

Rasčuliŭsia Piotr takim bolem junaka. Pryhadaŭ sabie, jak Lihija kaliś, zahukanaja Kryspam, lažała taksama pry jahonych nahach, molačy litasci. Pryhadaŭ sabie, što padniaŭ jaje j paciešyŭ, dyk i Vinicija padniaŭ ciapier i paciešyŭ: — Budu malicca, synku, — kaža, — a ty tolki nie zabudź, što ja tam kazaŭ tym słabaviernym: što sam Boh pieraciarpieŭ kryžavuju pakutu. I pamiataj, pasla henaha žyccia začynajecca inšaje, viečnaje.

— Ja viedaju!.. Ja čuŭ, — adkazaŭ Vinić, łoviačy zbialełymi vusnami pavietra, — ale, bač, ojča… nie ŭ mahatu mnie! Kali patreba kryvi, prasi Chrysta, kab uziaŭ maju… Ja ž vajak. Chaj mnie padvojić, patrojić pakuty, joj pryznačanyja — vytrymaju! Ale chaj aščadzić jaje! Heta ž dzicianio šče! Jon ža mahutniejšy za cezara, vieru, mahutniejšy!.. Ty ž sam jaje tak lubiŭ. Ty ž bahasłaviŭ nas! To ž jana šče dzicia niavinnaje!..

Dy — znoŭ nachiliŭsia i, pryłažyŭšy hołaŭ da Piatrovych kaleniaŭ, dalej maliŭ: — Ty ž viedaŭ Chrystusa, ojča! Ty ž viedaŭ, Jon ciabie pasłuchaje! Zastupisia za jaje!

Piotr zapluščyŭ vočy i horača maliŭsia.

Letniaja małanka znoŭ bliskała na niebie. Vinić padčas blisku jejnaha ŭhladaŭsia ŭ abličča Apostała, čakajučy ad jaho prysudu žyccia abo smierci. Vinničnyja pierapiołački pieraklikalisia ŭ cišyni, dy hłuchi daloki vodhałas chadnikoŭ danosiŭsia z via-Salaryja.

— Vinić, — spytaŭ urešcie Apostał, — ci ty vieryš?

— Ojča, kali b nie vieryŭ, ci ž by ja siudy pryjšoŭ?

— Dyk vier da kanca, bo viera hory pieranosić. Choć by ty bačyŭ tuju dzievańku pad miečam kata abo ŭ paščy lva, nie pierastavaj vieryć, što Chrystus moža šče jaje aščadzić. Vier i malisia da Jaho, a ja malicimusia pospał z taboju.

Pasla, uzniosšy vočy da nieba, havaryŭ hołasna: — Chryscie miłaserny, uzhlań na heta zbalełaje serca i pacieš jaho! Chryscie miłaserny! Danaravi viecier da voŭny jahniatka! Chryscie miłaserny, jaki maliŭ Ajca, kab adviarnuŭ čaru horyčy ad vusnaŭ Tvajich, adviarni jaje ad vusnaŭ hetaha słuhi Tvajho! Aman!

A Vinić, vyciahvajučy ruki da nieba, kančaŭ: — O Chryscie! Ja Tvoj! Vaźmi j mianie razam z joju!

Na ŭschodzie pakazaŭsia zołak.

LIV

Vinić išoŭ ad Apostała ŭ viaznicu z adrodžanym nadziejaj sercam. Niedzie na dnie dušy skihliła jašče rospač i žach, ale jon hłušyŭ u sabie ichnija vodhuki. Vydavałasia jamu niemahčymym, kab zastupnictva Božaha namiesnika i siła jahonaj malitvy zastalisia biez vyniku. Bajaŭsia sumnivu. «Budu vieryć u Jahonuju miłasernasć, — kazaŭ sabie, — choć by ahladaŭ jaje ŭ zubach lva». I hetaja dumka, choć duža dramancieła i vystupaŭ chałodny pot na tvary, ažyŭlała vieru. Kožny ŭdar serca byŭ ciapier malitvaj. Pačynaŭ ciamić, što viera hory pieranosić, bo pačuŭ u sabie niejkuju dziŭnuju siłu, jakoje ŭpiarod nie adčuvaŭ. Zdavałasia jamu, što zdoleje dakanać takija rečy, jakija šče ŭčora byli jamu nie pad siłu. Inšy raz mieŭ uražannie, byccam licha ŭžo minuła. Kali rospač adzyvałasia šče ŭ dušy stohnam, pryhadvaŭ sabie tuju noč dy toje sviatoje starčaje abličča, apramienienaje malitoŭnaj vizyjaj. «Nie! Chrystus nie adkinie prośby pieršaha vučnia svajho i pastyra aviečak Jahonych! Chrystus zžalicca, preč sumniŭ!» I bieh u viaznicu z dobraju navinoju. Ale tut čakała jaho reč niespadziavanaja. Pretoryjanskaja varta, što zmianiałasia pry Mamertynskaj viaznicy, viedała jaho ŭžo amal usia i zvyčajna nie rabiła jamu pieraškodaŭ, ale heny raz łancuh jaje nie adčyniŭsia, zamiest taho sotnik padyjšoŭ da jaho i dałažyŭ: — Vybačaj, kryvičesny trybunie, siahonnia majem zahad nikoha nie ŭpuščać.

— Zahad? — paŭtaryŭ, bladniejučy, Vinić.

Vajar pahladzieŭ na jaho spahadna j adkazaŭ: — Tak, spadaru. Zahad cezara. U viaznicy bahata josć chvorych, mabyć, bajacca, kab adviedniki nie razniesli zarazy pa horadzie.

— Ale ty kazaŭ, zdecca, što zahad na siannia tolki.

— Apoŭdni zmianiajecca varta.