Step by Step in Esperanto

1090. (a) Translate the following verbs (or others of your own choice), giving to each in turn the endings ‑anta, ‑inta, ‑onta: aŭd, forir, parol, ten, tuŝ, ven,

(b) Kiam mi diris “La pasinta jaro estis (la venonta jaro estos) 1946”? Kiam mi diris “La pasinta monato estis (la venonta monato estos) Decembro”? (Vi tion diris en…)

(c) Add inta, int(in)o, anta, ant(in)o, onta, ont(in)o, to the roots batal, diskut, dub, grumbl, help, log, lud, pens, promen, rigard, sid, star, and translate.

(d) Floradanta, ameganta, paciganto, rejuniĝanto, ŝtoniĝantaĵo, aŭdantaro, prezidanteco, ludanteto, dancantino, staradinto, mortiginto, georfiĝintoj, okazintaĵo, ĉeestintaro, pasinteco, skribintino, dormetonto, edziĝonto, venontaĵo, juĝontaro, estonteco, dormonteto, kantintino.

«-oto», «‑ato», «‑ito»

1091. These endings = one who will be (is, was) ‑ed.

amot(in)o: one who will be loved in the future.

amat(in)o: one who is loved now.

amit(in)o: one who was (has been) loved in the past.

amOTO=iu, kiun oni amOS

amATO=iu, kiun oni am AS

amITO =iu, kiun oni amIS

Kiam oni pagOs min, mi estas pagOto; kiam oni pagAs min, mi estas pagAto; kiam oni pagIs min, mi estas pagIto. Se oni pagas min nunmomente, mi estas pagato; hieraŭ mi estis pagoto, kaj morgaŭ mi estos pagito. (1072*)

1092. Senkulpa juĝoto ne timas la juĝon. La pendigotino estas juna.

Li estas preskaŭ mia frato—nepo de onklo de konato. Venis mizero: “Helpu min, frato!”—pasis mizero: “For, malamato!” Ne ĉiu bojato estas ŝtelisto. Multaj konatoj, sed malmultaj amikoj. Kia regalato, tia regalado. Batanto povas argumenti, batato devas silenti.

Multaj vokitoj, sed ne multaj elektitoj. Ĉiuj enterigitoj estas plenaj de meritoj. Venkiton oni ne batu. Ne ĉiu invitito venis al la festo. Kia naskinto, tiaj naskitoj. Dronanto domon promesas; savito eĉ brikon ne donas.

1093. Juĝisto: “Ĉu vi ŝtelis la monon?” Akuzito: “Ne, sinjoro. Ĉu vi?”

Li edziĝis kun telefonistino. Post kelka tempo ŝi donis al li trinaskitojn (triplets). “Ĉiam la malĝusta numero!” li ekkriis.

Juĝisto: “Ĉu vi estas kulpa aŭ ne?” Akuzito: “Kiel mi povus tion scii, antaŭ ol aŭdi la atestaĵon?”

Sur strato iradis longa funebra procesio. Preterpasanto demandis “Kiu mortis?” La demandito respondis “Tiu, kiu estas en la ĉerko.”

Kapitano diris al la soldatoj “Kiam vi atakos, kuru zigzage, por ke la malamiko ne trafu vin.” Post la batalo li demandis al vundita soldato “Ĉu vi zigzagis laŭ mia konsilo?” “Jes,” respondis la vundito. “Sed ŝajne mi zigis, kiam mi devis zagi; kaj zagis, kiam mi devis zigi!”

1094.

Amato pasis for. La parencaro
Sur tero funebradis;
Sed supre, kun la sankta savitaro
Feliĉe li festadas.

Lamente ĝemas tura sonorilo,
Plorantoj peze vojas;
Sed sur la oraj stratoj en lumbrilo
La ĉielanoj ĝojas:

“El nokto de la morto nova frato
Alvenis la matenon;
Saluton al vi, longe-atendato!
Al hejmo bonan venon!”

1095.

Dolĉaj ventoj blovetadas
Super la trankvila maro,
Vin amanto serenadas,
Brilas luno kaj stelaro.
Suben iris jam la suno,
Horo nun de poezi’;
Ni promenu sub la luno!
Mondaj zorgoj, for de ni!

Se vi rompas la silenton,
Viaj vortoj en orelo
Havas dolĉan elokventon
Pli ol kanto de anĝelo!
Min kompatu! venu nune.
Dum mi kante vokas vin
Ni parolu, vagu kune —
Ho! elvenu, amatin’!

«-ota», «‑ata», «‑ita»

1096. These endings[109] = which will be (is, was) …‑ed. They correspond to the English -ed, ‑d, ‑t, ‑en, and describe the person or thing undergoing the action spoken of. ‑Ota shows that the action will take place in the future; ‑Ata shows that it is taking place now, at the present time; ‑Ita shows that it took place in the past, and is now completed (649).

amota: about-to-be-loved—which is going to be (will be) loved (in the future).

amata: being-loved—which is loved (now, in the present).