Step by Step in Esperanto

502. Can (Could) you forget? Not quite. Can’t (Couldn’t) you agree? Not at all. Are (Were) you able to do it? Of course not. Must you (Did you have to) wait? Unfortunately I must (did). Do you wish to complain? Yes, I do (Jes, mi volas). Were you obliged to pay? As a matter of fact, I was. Can you see anything? Perhaps I can. You didn’t wish to come, did you? You have to go now, haven’t you? Are you bound to go? Are you bound not to go? I want to sing. I can sing. I must sing. I am not able to stay. Do they wish to speak? You must answer. You need not answer. You must not answer. We are obliged to complain. Was it her duty to go?

503. Li ne povas ne iri,[50] He is-unable not-to-go = he can’t help going, he can’t stay away).

Li ne volas ne iri,He is-unwilling not-to-go (=he doesn’t wish to stay away).

Li ne devas ne iri,He is-not-bound not-to-go (=he need not stay away).

(a) I don’t-want not-to-speak. I can’t refrain from speaking. If you can’t help speaking, you are-not-bound not-to-speak.

Elliptical Phrases

504. Kion fari? = Kion mi (ni, vi, oni, etc.) povas (devas, volas) fari? What is one (am I) (are you) to do? What can (must, shall) I (we) do? What is to be done? etc., according to the context.

(a) Kie stari? Kial atendi? Kiun peti? Kiun sendi? Kiam skribi? Kion diri? Kion aĉeti? Kian elekti? Kies preni? Ĉu silenti? Ĉu protesti? Ĉu esti, aŭ ne esti?[51]

(b) Kion fari, kiam la edzo koleras? la vetero estas malvarma? katoj kantas en la nokto? la filino ludas la violonon? oni havas kapdoloron? oni ne povas dormi?

«Por -i»

505. POR … -I, in order to … Venu, por plaĉi ai mi, Come (in order) to please me (1048).

Oni devas manĝi por vivi, ne vivi por manĝi. Peti de Petro, por pagi al Paŭlo. Por havi amikon, estu amiko. Por kapti birdon, salu ĝian voston.[52] Por konservi sekreton, diru nenion. Por ŝafon formanĝi, lupo trovas pretekston. Fari rabon kaj ŝtelon, por oferi (sacrifice) al Dio kandelon.

506. “Kia malbela hundo! Ĝiaj kruroj estas tro mallongaj!” “Tute ne! Ili estas sufiĉe longaj, por atingi la teron.”

Sinjorino: “Mi konstante perdas la harojn. Kion fari, por ilin konservi?” Amikino: “Metu ilin en skatolon.”

Profesoro: “Mi forgesis preni mian ombrelon kun mi en la mateno.” Profesoredzino: “Kiel vi eltrovis, ke vi ĝin forgesis?” “Kiam la pluvo ĉesis fali, mi levis mian manon, por fermi la ombrelon.”

507. Por ĉio estas sezono, kaj tempo por ĉiu afero sub la suno. Estas tempo por detrui, kaj tempo por konstrui; estas tempo por plori, kaj tempo por ridi; estas tempo por serĉi, kaj tempo por perdi; estas tempo por silenti, kaj tempo por paroli; estas tempo por ami, kaj tempo por malami. (One may write also: … por detruo, … por konstruo, etc.)

508. Por kio oni uzas plumon? (Oni uzas plumon, por skribi). Kion oni devas havi, por skribi? Kion oni devas fari, por lerni Esperanton? dormi? esti sata?

The Letter «C»

509. The Esperanto C has the sound ts (Cp. tse-tse fly in English). Peco (pr. petso), piece. Penco, (pr. pentso), penny. Ekzerco, (pr. ekzertso), exercise. We have met it in the word Decembro (113).

acida anonci certa danci decidi diferenco komenco komerco nacio necesa palaco preciza princo senco sincera

agaci,to set on edge (teeth, etc.)

citi,to quote

donaco,donation

facila,easy

kuraci, to treat (medically)

laca, tired

ofico, post, position

pacienco, patience

paciento, a patient