Step by Step in Esperanto

^96. Place al, de, el, en, inter, kun, sub, sur, tra, trans,

before each of the follozving: fluas, flugas, kuras, metas, promenas, rampas, saltas, and translaie or use in seniencet• Thus: tiras, draics, pulls.^ Altiras, attracts\ detiras, draivs from\ eltiras, extracts; kuntiras, draws together_y contracts; subiiras, pulls under; surtiras, pulls on\ tratiras, pulls through\ transtiras, pulls across.

397- (^a) Kial magneto similas aeroplanon ? (Car ambaŭ altiras (al-tiras, alt-iras).

(b) Kion lando enhavas ? (Lando enhavas urbojn). Similarly: urbo . . . stratojn; strato . . . domojn; domo . . . ĉambrojn; ĉambro . . . meblojn. Kion enhavas biblioteko ? libro ? paĝo ? frazo ? vorto ? silabo ? mia (via) poŝo ? leterkesto ? gardeno ? la maro ? marakvo ? Kio enhavas akvon ? leterojn ? paĝojn ? urbojn ?

398 (a) Note the following idiomatic forms. Aldonas, adds. Eldonas, publishes. Eltenas, holds out, endures. Elpensas, Eltrovas, discovers (trovas =finds). Subtenas, supports. Priskribas, describes (As in English, applied also to a spoken description). Lasas, leaves; forlasas, forsakes.

(b) Li aldonas vorton (mustardon); eldonas gazeton (libron); eltenas doloron (provon) (1185); subtenas familion (tegmenton); elpensas lingvon (maŝinon); eltrovas metodon (sekreton); priskribas lokon (la veteron); forlasas la hejmon.

DIS-

The prefix DIS- denotes dispersal (=to or in all directions; about\ here, there, and everywhere). Pelas, dispels\ dispersesj scatters. Dissemas, dis seminates. Dissendas, disdonas, distributes. Cp. English dis- in this sense, and discursive, disrupt, dissec*, distort_y etc. (though not dis-cuss\).

(a) Dis-blov(-flug-ir-kur-laŭd-port-trumpet)as.

Dis denotes also separation, division_f breaking-up (into parts orpieces). Premas, presses; dispremas, crushes topieces_y squashes. Rompas, breaks;* disrompas, smashes, breaks to bits. Tranĉas, cuts\ distranĉas, cuts up_y severs. Dis- bat(-fal)as. Disa, loose, scattered_y apart_y separated.

DE-, DIS-, FOR-. Compare : Deportas, carries from (one place to another); Disportas, carries here and there_y in all directions; Forportas, carries away.

Use de-, dis-, for-, similarly ivith the roots blov, flu, flug, ir, met, naĝ, pel, send.

THE VERB-ENDING -IS

402 (a) Just as verbs denoting action in the present time (" in the present tense ") end in AS, so verbs denoting action in the past (" in the past tense ") end in IS.

Cp. French je vendlS (=mi vendlS). At the end of a book you see firilS : mi finIS=/ have finished. ExtAnt=oi the present: ext\nct=oi the past.

Mi estis, I was Mi ne estis, I wasrit

Ni estis, We were Ni ne estis, We wererit

Ĉu vi iris ? Did you go ?

Vi kantis, ĉu ne ? You sang_y didrit you ?

Vi ne kantis, ĉu ? You didrit sing_y did you ?

•Vekas (ivakes), rompas la dormon.

(b) Mi iris (I zvent) also=/ zvas going, I did go. More precise forms for these shades of meaning are available if necessary and will be given later.