Quo Vadis

Tut, adnak, spachapiŭsia, što niadaŭna prykidvaŭsia pierad Ursusam za chryscijanina — i zmoŭk.

— Kab nie «sica»[40], jakuju mieŭ z saboju, jon zabiŭ by mianie.

— Bahasłaŭlu tuju chvilinu, u jakuju parajiŭ ja tabie ŭziać choć hety nož.

Vinić uskinuŭ na hreka pytalny pahlad i pačaŭ ekzamienavać: — Što rabiŭ siannia?

— Jak heta? Ci ž ja tabie, spadaru, jašče nie kazaŭ, što rabiŭ abietki za tvajo zdaroŭje?

— I bolš ničoha?

— I vybiraŭsia oś adviedać ciabie, ažno ž prychodzić toj dobry čałaviečyna j kaža, što kličaš mianie.

— Voś tablička, pojdzieš z joju da mianie dadomu, znojdzieš majho vyzvolnika j addasi jamu. Napisana tut, što ja vyjechaŭ u Benevent. Skažaš Demasu ad siabie, što heta stałasia siannia rana, było terminovaje piśmo ad Piatronija.

Tut paŭtaryŭ z naciskam: — Vyjechaŭ u Benevent — zrazumieŭ?

— Vyjechaŭ, spadaru, vyjechaŭ! Adyž rana razvitaŭ ja ciabie pry Porta Kapena[41], i ad času tvajho vyjezdu aharnuła mianie takaja tuha, što kali tvaja łaskavasć jaje nie ŭtulić, zažurusia nasmierć, jak niebaraka žonka Zetosa[42] z žalu pa Itylu.

Vinić, choć chvory j zvykły da padstupnaje hnutkasci hreka, nie moh, adnak, ustrymacca ad smiechu. Da taho ž i rad byŭ, što Chiłon vomih jaho zrazumieŭ, i paciašaje: — Nu dapišu, dapišu ŭžo, kab tabie slozy abcierli. Daj sviatlika.

Chiłon, supakojeny, ustaŭ, stupiŭ niekalki siahniaŭ u bok komina, zniaŭ adzin z haručych na prymorku sviatlikoŭ.

I treba ž — z hałavy padčas henaj pasłuhi asunuŭsia kaptur, i blask chłynuŭ prosta jamu ŭ tvar. Hłaŭk tady, sarvaŭšysia z łavy dy padbiehšy, tyc jamu ŭ vočy.

— Nie paznaješ mianie, Cefas? — pytaje.

U jahonym hołasie było štoś tak złaviesnaje, što pa ŭsich prysutnych prabiehła dryhata.

Chiłon myknuŭ svietača i vomih upusciŭ jaho na ziamlu, pa čym sahnuŭsia ŭ duhu j pačaŭ jenčyć: — Ja nie… ja nie!.. Zlitujciesia!

Hłaŭk zvaročvajecca ŭ bok viačerajučych i kryčyć: — Vo hety čałaviek pradaŭ i zhubiŭ mianie z siamjoju.

Jahonaja historyja była viedamaj usim chryscijanam i Viniciju, jaki tamu tolki nie zdahadaŭsia, kim josć Hłaŭk, što, mlejučy z bolu padčas pieraviazki, prozvišča jahonaje nie dačuŭ. Ale dla Ursusa henaja karotkaja chvilina razam z krykam Hłaŭka była jak by bliskaŭkaj u ciemry. Raspaznaŭšy Chiłona, adnym skokam padbieh da jaho, schapiŭ za plečuki i, zhibajučy ŭzad, zahamaniŭ: — Heta jon mianie namaŭlaŭ, kab zabiŭ Hłaŭka!

— Zlitujciesia, — jenčyŭ Chiłon, — addam vam… Spadaru, — zviarnuŭsia da Vinicija, — ratuj! Na ciabie ja zdaŭsia, zastupisia za mianie… Tvajo piśmo… zaniasu, spadaru! Spadaryku!

Ale Vinić mienš za ŭsich prajmaŭsia hetym razam tamu, što ŭsie spravy hreka byli jamu viedamyja, a pa-druhoje — sercu jahonamu litasć była niasvomaj.

— Zakapajcie jaho, — kaža, — u aharodzie, piśmo zaniasie chto inšy. — Chiłonu pakazalisia słovy henyja piarunovym prysudam. Kosci jahonyja traščali ŭ rukach Ursusa, vočy z bolu zapłyvali slaźmi.

— U imia Boha vašaha! Zžalciesia, — kryčaŭ, — ja ž chryscijanin!.. Pax vobiscum! Ja chryscijanin, kali nie vierycie, achryscicie mianie jašče raz, jašče dva!

Dziesiać razoŭ! Hłaŭk, heta pamyłka! Dajcie słova skazać! Zrabiecie niavolnikam… Nie biecie mianie! Paškadujcie!

Jahony hołas ad bolu štoraz słabieŭ, až voś za stałom padymajecca apostał Piotr; praz momant chinaŭ svajoju biełaju hałavoju, apuskajučy jaje na hrudzi, vočy mieŭ zapluščanyja, ale adkryŭ ich i siarod ahulnaha maŭčannia pramoviŭ: — A ot skazaŭ nam Zbaŭca: «Kali b tvoj brat zhrašyŭ suprać ciabie, karaj jaho; kali kajacimiecca, daruj jamu. A kali b siem razoŭ na dzień zhrašyŭ suprać ciabie i siem razoŭ kajaŭsia, kažučy: škada mnie! — daruj jamu!»

Nastała jašče bolšaja cišynia.

Hłaŭk doŭha stajaŭ, zakryŭšy tvar dałoniami, urešcie adkryŭ i kaža: — Cefas, chaj Boh tak daruje tabie kryŭdu maju, jak ja tabie ŭ imia Chrysta adpuščaju.

I Ursus, pusciŭšy hreka, dadaje taksama: — Chaj tak budzie miłascivy Zbaŭca, jak ja tabie adpuščaju.

A toj upaŭ na ziamlu i, padpirajučysia rukami, matlaŭ hałavoj, by zvier u kletcy, razhladajučysia navokał dy čakajučy, adkul pryjdzie smierć. Vačam i vušam jašče nie vieryŭ i nie smieŭ spadziavacca prabačennia.

Ale pavoli ažyvała prytomnasć, tolki ssiniełyja vusny dryžali jšče z pieralaku. Apostał tym časam kaža: — Idzi z Boham!

Chiłon ustaŭ, ale havaryć nie moh. Mimachoć padyjšoŭ da łoža Vinicija, byccam spadziavaŭsia jšče ad jaho ratunku, nie mieŭ mo času padumać, što toj Vinić, zabyŭšy pra jahonyja pasłuhi, asudziŭ jaho, tady jak tyja, suprać jakich słužyŭ, daravali jamu. Dumka henaja spazniłasia. Ciapier u vačach jahonych vidać było tolki zdumlennie j niedavier. Choć zmierkavaŭ užo, što jamu darovana, žadaŭ, adnak, čym chutčej vyniesci hołaŭ ad hetych tajemnych ludziej, dabrynia jakich nie mienš jaho strašyła, čym strašyła b surovasć. Maročyłasia jamu, što kali daŭžej tut zastavacimiecca, dyk hatova jšče niespadziavanaje zdarycca, dyk, nalahajučy na Vinicija, nahliŭ: — Davaj, spadaru, piśmo! Davaj piśmo!