Quo Vadis

S. 44: Łakusta — znakamitaja atručvalnica, jakaja sama hatavała smiarotnyja sumiesi; z jejnaj dapamohaj Neron pazbaviŭsia Kłaŭdyja i Brytanika. Pratahor z paŭnočnahreckaha horadu Abder, Prodyk z Ceosa (vostrava la ŭschodniaha ŭzbiarežža Siaredniaj Hrecyi) i Horhij z paŭdniovajitalianskaha horadu Lavantyna (usie — V st. pierad n. e.) — zasnavalniki safistyki; pradstaŭniki hetaha nakirunku ŭ svajich razvažanniach časta siahali da łahičnych paradoksaŭ, «safizmaŭ».

S. 45: Arystyd (kala 540–468 hh. pierad n. e.) — afinski dziaržaŭny dziejač, jaki ŭvajšoŭ u historyju jak uzor sumlennasci j niepadkupnasci. Mina — hreckaja hrašovaja adzinka niemałoj vartasci. Erhastulum — viaznica na miejscy kataržnych rabot.

S. 47: Epiktet (kala 50 — 130 hh.) — papularny filozaf-stojik, jaki spačatku byŭ niavolnikam, potym vyzvolnikam; zhadvannie jaho tut nie padparadkoŭvajecca chranałohiji. Elij Sejan — favaryt cezara Tyberyja, jakoha pakarali smierciu ŭ 31 h., vyjaviŭšy jahony ŭdzieł u zmovie; pra los Sejana i jahonych dziaciej raspaviadaje Tacyt («Annały», V, 9).

S. 49: Praksyteles — vydatny hrecki skulptar siaredziny IV st. pierad n. e., majstar pieradačy płastyki ruchaŭ.

S. 50: Kryptaportyk — krytaja halareja. Danajidy — u hreckaj mifałohiji 50 dačok Danaja, syna jehipskaha karala Beła; ratujučysia ad pierasledu svajich stryječnych bratoŭ, jany razam z baćkam zbiehli ŭ Arhos, horad na ŭschodnim uzbiarežžy paŭvostrava Piełapanes, ale ich złavili j zmusili da šlubu; zakałoŭšy nialubych mužoŭ u pieršuju ž noč, jany napatkali nastupnuju karu: viečna napaŭniać biazdonnuju jomistasć u padziemnym sviecie.

S. 51: Druz Julij Cezar (8 — 33 hh.) — pryjomny ŭnuk Tyberyja, jakoha cezar, zascierahajučysia supiernictva, zamaryŭ hoładam u padziamiełli Pałatynskaha pałacu. Druz Neron Cezar (6 — 30 hh.) — starejšy brat papiaredniaha, u 29 h. byŭ sasłany na vostraŭ Pontyja, što la ŭzbiarežža Łacyja, i zniščany hoładam abo atrutaj. Hemel Tyberyj (19–37 hh.) — unuk cezara Tyberyja, zabity na zahad Kalihuły. Hiermanik Julij Cezar (15 h. pierad n. e. — 19 h. n.

e.) — pryjomny syn Tyberyja, jaki mieŭsia być jahonym pierajemnikam, zdolny vajavoda; atručany sa zhody Tyberyja.

S. 55: … hatoŭ pajsci ŭ zakład z Tulijem Senecyjem… — Siankievič zbłytaŭ imia Kłaŭdyja Senecyjo. Viest, abo Atyk Mark Viestyn — konsuł 65 h., nabližany da Nerona; skončyŭ žyccio samahubstvam pasla raskryccia zmovy Pizona.

Viastałki — žrycy bahini Viesty (ich šesć), jakija dali klatvu biasšlubnasci.

S. 57: Ancyjum — prybiarežny horad u 50 km na poŭdzień ad Ryma. Łukrecyj Kar (kala 96–55 hh. pierad n. e.) — vydatny rymski paet i filozaf-epikurejec, da Vieniery zviernuta jahonaja filazofskaja paema «Ab sutnasci rečaŭ». Masynisa (kala 238–149 hh. pierad n. e.) — vaładar Numidyi, vobłasci na paŭnočnym uzbiarežžy Afryki, spačatku vorah Ryma, a potym chaŭrusnik u baraćbie z horadam i dziaržavaj Karfahienam, što była na terytoryi sučasnaha Tunisa.

S. 58: Nablijum — muzyčny instrumient z šerahu harfaŭ. Fłamin — žrec.

Parnas — horny masiŭ u Fokidzie (Siaredniaja Hrecyja); u hreckaj mifałohiji miejsca, dzie žyli Apałon i muzy. La padnožža Parnasa brujiłasia Kastalskaja krynica — vytok natchniennia.

S. 60: …kali sfera Ksenafonesa kruhłaja… — Scviardžennie Ksenafonesa ab tym, što adzinaja i tojesnaja budova svietu hruntujecca na šary (hreč.

«sferos»), treba razumieć nie ŭ litaralnym, a ŭ filazofskim sensie. Memij Rehuł Kaj — konsuł 63 h.

S. 61: Videant consules… — pačatak pastanovy, jakaja apaviaščała ŭviadziennie nadzvyčajnaha stanovišča j nadannie konsułam ekstraardynarnych paŭnamoctvaŭ. Achiles praŭdu kazaŭ — hł. «Adysieja», XI, 488–491. Baji — znakamitaje kurortnaje miastečka ŭ Kampańi na zachad ad Nieapala, ablubavanaje dla adpačynku tahačasnym rymskim bamondam. Baŭli — miastečka niaŭzdaleč Bajaŭ.

S. 62: Lemuralij — dzień paminannia duchaŭ pamierłych, jakija zvalisia lemurami; adznačaŭsia 9 traŭnia.

S. 73: Hades — toje samaje, što Ajid (hreč. Nades), boh smierci abo całkam krajina miortvych; klatva «Na Hadesa!» ličyłasia nieparušnaj. Apałonij z Tyjany — filozaf-pifahorac I st. n. e., jaki prasłaviŭsia mahijaj i pradkazanniami; na padstavie lehiendaŭ vakoł jahonaj bijahrafiji hrecki piśmiennik III st. n. e. Fłavij Fiłastrat napisaŭ vialiki raman «Žyccio Apałonija z Tyjany»; Tyjana — horad u Małoj Aziji.

S. 74: Lampadaryj — niavolnik, što niasie pachodniu abo inšaje asviatlennie.