Quo Vadis

S. 124: Viminał — adzin z siami ŭzhorkaŭ Ryma, razmieščany na paŭnočnym uschodzie horadu, pamiž Eskvilinam i Kvirynałam. Dyaklecyjan (284–305 hh.) — adzin z rymskich cezaraŭ, jaki prasłaviŭsia hrandyjoznymi termami, pabudavanymi pry im i zachavanymi da našaha času. Servij Tulij (kala 573–534 hh. pierad n. e.) — pieradapošni rymski karol; reštki mura, pra jaki idzie havorka, zachavalisia da našych dzion, ale ichni čas pachodžannia vyznačajecca tut pamyłkova: mur vakoł Ryma byŭ uzviedzieny hadoŭ praz 300 pasla Tulija.

S. 128: Demijurh (hrec.) — vytančany majstar, stvaralnik (u tym liku i svietu); hety termin užyvaŭsia u hreckaj filazofskaj litaratury.

S. 129: Maryja z Mahdali — pavodle chryscijanskaha padannia, žančyna z prybiarežnaj vobłasci paŭnočnaj Palestyny — Halileji; stała pasladoŭnicaj Chrysta pasla taho, jak Jon zasciaroh jaje ad apanavannia złymi duchami.

S. 130: Kleofas — adzin z vučniaŭ Chrysta. Emaŭs — miastečka blizu Jeruzalima. Tamaš Dydymus — adzin z 12 apostałaŭ Chrysta; jon admaŭlaŭsia vieryć va ŭvaskresiennie Chrysta, pakul sam nie pabačyŭ jahonych ran dy nie pamacaŭ ich ułasnymi palcami.

S. 132: «Maran-ata!» — «Hospad idzie!» (siryjsk.).

S. 133; Buksentum — prymorski horad na zachodnim uzbiarežžy Paŭnočnaj Italiji. Łucyj Saturnin Hieta — kamandzir pretoryjanaŭ u časy Kłaŭdyja.

S. 134: Styks — raka zabyccia ŭ krajinie miortvych. …jak Arystotel da Alaksandra Makiedonskaha… — Arystotel, staražytnahrecki filozaf i navukoviec-encykłapiedyst, z 343 h. pierad n. e. byŭ vychavalnikam Alaksandra i karystaŭsia ŭ jahonych vačoch vialikim aŭtarytetam. Tezej — u hreckaj mifałohiji hieroj, syn karala Eheja; siarod šmatlikich jahonych podzvihaŭ — zabojstva žachlivaha čałavieka-byka Minataŭra; Tezeja ŭvažali za zasnavalnika Afinskaj dziaržavy.

S. 135: …uziaŭ by prykład z Eneja… — Padannie scviardžaje, što ŭ noč zniščennia Troji Enej na plačoch vynies svajho baćku Anchiza z pałajučaha miesta. Mamertynskaja viaznica — pabudavana na ŭschodnim schile Kapitalinskaha ŭzhorja, badaj, jašče ŭ pieradcezarskuju epochu; pad joj miesciłasia kruhłaja padziemnaja kamora, tak zvany Tulijanum, nibyta ŭ honar inicyjatara budaŭnictva Servija Tulija, ale spiarša jana słužyła jak jomistasć dla vady. …dyjetu kafałonskaha vina… — Nazvu Kafałonija mieła hrupa astravoŭ la zachodnich bierahoŭ Hrecyi kala v. Itaki, siarod jakich Zam, Zakinf, Dulichij.

S. 136: Mitra — staražytnajiranski boh sonca.

S. 140: Cerbier — u hreckaj mifałohiji žudasny šmathałovy sabaka, što achoŭvaje ŭvachod u Ajid.

S. 146: …josć miž chryscijanami niejkaju Sybiłaju… — Sybiłami nazyvali bohamnatchnionych pradkazalnic usich časoŭ i narodaŭ; skažam, najbolš viadomaju była tak zvanaja Sybiła Kumskaja, što pradkazvała jašče Eneju.

S. 151: …jak niebaraka žonka Zetasa z žalu pa Itylu… — Jak havorycca ŭ mifie, Aedonna, žonka fivanskaha hieroja Zetasa, ad zajzdrasci sprabavała zabić starejšaha syna svajoj niaviestki Nioby, ale pamyłkova zabiła ŭłasnaha syna Ityla; z litasci nad žalem Aedonny bahi pieratvaryli jaje ŭ sałaŭja.

S. 154: Kalikrat, brytanski karol — tut niedakładnasć: brytanskaha ŭładara, jakoha ŭziaŭ u pałon ŭ 52 h. Kłaŭdyj, a potym zlitavaŭsia z jaho, zvali Karatak.

S. 159: Semnony i markomany — adhalinavanni hiermanskaha plemieni svievaŭ.

S. 160: Vandały — hiermanskaje plemia, što spiarša žyło na ŭzbiarežžy Bałtyjskaha mora. Kvady — plemia, što žyło na paŭdniovym uschodzie Hiermaniji.

S. 161: Biestyjaryj — udzielnik cyrkovych barukanniaŭ, jaki vystupaŭ suprać zviaroŭ (najomnik — sa zbrojaj, asudžany — biez zbroji).

S. 166: Kampiedytus — niavolnik, zakavany pa nahach.

S. 167: …epocha… kali nie Joviš, a Saturn kiravaŭ svietam… — Saturn, atojesamlivany z hreckim Kronasam, — baćka Joviša (Zeŭsa); kali jaho pakanaŭ ułasny syn, jak sviedčyć padannie, Saturn uziaŭ lejcy kiravannia Łacyjaj, raspačaŭšy pieryjad, jaki potym nazvali «załatym».

S. 170: Kana — pasielišča ŭ Halileji. …padčas kamienavannia Sciapana… — pavodle padannia, u maładosci Pavał udzielničaŭ u zbicci kamienniami dyjakana Sciapana.