Фаўст

Адкрыю тайну, хоць не ад душы:
У адзіноце недзе царствуюць багіні.
Няма ні часу, ні прасторы ў іхняй сферы.
Сказаць баюся, слова ў горле стыне —
То — Мацеры^{152}.

Фаўст (уражаны)

                       Як? Мацеры?

Мефістофель

                                          Дай веры!

Фаўст

О Мацеры! — Дзівосныя хімеры!

Мефістофель

Так, так! Дзівосна! Мацеры! Смяротна
Зямная плоць, таму і неахвотна
Табе таемнасць адкрываю.
Смяротным не спасцігнуць іх глыбіні,
Ды хочаш ты — і мы зрабіць павінны.

Фаўст

А як прайсці туды, калі спытаю?

Мефістофель

Да іх няма дарогі!
                           Недаступны
Іх свет для сутных!
                            Непадсудны
Іх свет для судных!
У той прасторы
Няма канкрэтных катэгорый.
Якая ж можа быць дарога
Туды, дзе ёсць адно Нічога.
Там, зразумей, суцэльны вакуум.

Фаўст

Зноў кухняй пахне, мілы кум,
А мы ж не ў ведзьмы ля пліты,
Няма чаго малоць лухты!
Я сам у штуках добра налаўчыўся:
Вучыў пустому, пустаце вучыўся,
І чым глыбей я свой прадмет тлумачыў,
Тым болей супярэчнага ў ім бачыў.
Ці не мяркуеш часам ты, што мушу
Пра тое толькі я і дбаць,
Каб чорту найхутчэй аддаць
Сваю цалюсенькую душу?

Мефістофель

Той, хто памёр і акіян пустэчы
Пераплывае, — бачыць рэчы,
Як ёсць яны ў жыцці: у ціхім моры
Дэльфінаў рэзвыя падскокі,
У небе — сонца, месяц, зоры
І ўсцяж чародкамі аблокі.
А ў той пустой, парожняй зеўры
Не ўбачыш яснасці, не ўбачыш цемры.
На цвердзь нагой не ступіш ты
У свеце вечнай пустаты.

Фаўст

Як містагог гаворыш ты, нібыта
Табе дурыць патрэбна неафіта!^{153}
Я — Фаўст, а не прыслужнік паслухмяны,
Не буду з полымя цягаць каштаны.
Што б ні было, ў пустэчу я тваю пайду
І, страху плюнуўшы бясстрашна ў твар,
Сваю памножу сілу там і гарт.
Наперад! У Нічым я Ўсё знайду!

Мефістофель

Хвалю за рызыку! Ідзі адважна, горда,
Бо добра ўцяміў ты навуку чорта.
Вось ключ.

Фаўст

               Навошта рэч у вечнасць несці?

Мефістофель

А ты бяры, яна не просіць есці!

Фаўст

Расце ў руцэ! Блішчыць, як сонца ззяе.

Мефістофель

Пасля пабачыш, што ён адчыняе
І да якіх прызначаны дзвярэй!
Ідзі! Ён завядзе да Мацярэй!

Фаўст (жахаецца)

О Мацеры! Ад грамавога слова
Усё ў маёй душы застыць гатова.

Мефістофель

Баішся новых слоў і з’яў? Навошта?
Перажаваную ты любіш казань,
З якое сокі павысмоктваў блазан? —
Пара цаніць дзівосы поўным коштам.

Фаўст

Здранцвеласцю — сябе не задаволю,
Жаханне — вось што трэба мне на долю!
Нам свет пачуцці даў, мы сэрца маем;
Жахаючыся, вечнасць адчуваем.

Мефістофель

Ляці ж уніз! Сказаў бы лепш — угору!
Пакінь наш свет, дзе з тлену ўсё
                                                паўстала.
І там сярод спрадвечнага прастору
Суцешся тым, чаго ўжо тут не стала.
Узвысся й небыццёвае пабач!
Ідзі і ключ бяры! Жадаю ўдач!

Фаўст (натхнёна)

Трымаю ключ! І новых сіл парыў
Напоўніў грудзі мне і новы шлях адкрыў.