Бабалардын баяны 2

Ар намысы болуп атанын,

Арылатып улап сапарды.

Чыгарып ата атагын.

«Үч уулду болдум»-деп,

Беккулу ата кубанды.

Андагы өткөн чоң тойго,

Ай туяктуу бээ чалды,

«Жегени арбын болсун»-деп,

Жер жемишти жайнатты.

Алыс жактан ар түркүн,

Тамак-ашты алдыртты.

«Калктын баары тойсун»– деп.

Коломтону кастыртты,

Далай казан эт астыртты.

Чоң Жергестин башындагы,

Чоочун элди чакырды.

Алыс менен жакынга,

Анда кабар айттырды.

Даам татып, кымыз ичип,

Келбеген адам калбады.

Аңгемечим санжыраңда,

Айта кетсең буларды.

Көп өтпөй катуу ооруду,

Эне кургур көз жумду.

Эмчек эмбей Шоңкосу,

Эгемде ал буйрукпу.

« Асылыман айрылып,

Алтынсыз жалгыз калдым»-деп,

Үч бөлтүрүк төрөгөн,

Үйүмдү шаңга бөлөгөн.

Жаркыным кайда жөнөдү,

Жашоонун ушул өзүндө,

Жабыгып жалгыз өтөмбү.

Денемен кайрат бөлүндү,

Күүдөн тайган чагымда,

Кара чачым, ак чалып,

Кара башым калжайып»,

Ушундай сөздү какшанып,

Көзүнөн буурчак жаш тамып.

Боз үйүнүн түбүндө,

Беккулу ата боздоду,

«Алтыным кайда»-деп,

Алган жарын жоктоду.

Ак таякты таянып,

Алы кетип шалдайып.

Майназар, Муса, Бекназар,

«Жеңелеп» ыйлап жатышты.

Көзүнөн жаш тегерене,

Көргөн жандар жашышты.

Шоңко ата шоңшоюуп,

Эмчек эмбей жетим өстү.

Эчкинин сүтү эрмендүү,

Эчкинин сүтүн ээмп өстү.

Убайга батып түйшөлүп,

Улак менен тең өстү.

Бала болсо чоңойду,

Жыгылып өсүп, жол улай.

Үч балага дем берип,

Майназар багып кор кылбай.

Уулдар болсо торолду,

Урумга жайып атагын.

Майназардай тиреги бар,

Беккулу деген атанын.

Бир жаш гана айырмасы,

Тең чамалаш өсүшкөн.

Үч айрылыш жол жатат.

Үч жолочу жөнөшкөн,

Үч баласын карыя,

Үч бөлтүрүк атады.

Бөлтүрүктөр бой керип,

Бөлүнбөй өсө баштады.

Узун жолдо көрүнүп,

Үч чабандес чаап келет.

Үйөр жерде жол кетет,

Асман жакты карасаң,

Үч шумкар учат сабалап.

Алар кетип баратат,

Айдыңды, тоону аралап.

Үйөр жолдо тез келет,

Үч чабандес чаап келет.

Үч чабандес Бек атанын,

Баянда калган балдары.

Ырга сала баштады,

Санжырачы аларды.

Айдыңдуу жалын чыгарып,

Үч от күйөт жалындап.

Баян айткан баянчым,

Баарысын тең ыр кылмак.

Үч от күйөт жалындап,

Ала Тоонун боорунан

Санжырв айткан адамдын,

Ыр төгүлсүн оозуңан.

***

Жоромолун улам келаткан

Жомок ылдам тез айтылат,

Адамдар жашоо менен алышып

Алыс жолго сапарга аттанат.

Туу учугун уламадан чубаган,

Турмушубуз акырындап жай жылат,

Анда эмесе кагылайын туугандар,

Азыр эми башкача баян башталат.

Эми болсо туугандар,

Каабындан кабар баштайлы.

Андан кабар таштайлы,

Арман алат катүгүн,

Аны унутуп калбайлы.

Ошол кезде Каабындын,

Оңуту келе баштады.

Үч баланы өлтүрүп,

Жоготуп же тынабы.

Жолдошу тоодой атага,

Армандуу иш кылабы.

Анан өзү болсо көрүнбөй,

Кара тоону аркалап,

Кара башты калкалап,

Калмакка карай качабы.

Байкатпай туруп катүгүн,

Балакетти баштайбы.

Башын айра муштайбы,

Каабын кара түгөткүр,

Каабалаңды салбайбы.

Каадалуу ата тынчтанбай,

Каабындын ойлоп жоругун,

Кеп сөз кылат жакынына,

Келечеги эмне болоорун.

Бир күнү Беккулу ата,

Майназарды чакырды.

Отургузуп жанына,

Кымыз, эт коюп алдына,

Анан мындай кеп салды,

Кеп салганда деп салды:

– Жабыккан ойду жашырбайм,

Жатындашым Майназар.

Сырдашыман аянбай,

Сырымы айтам кайталай.

Козголгон ойду жашырып,

Коркунучка кала албайм.

Көгөргөн калмак бу Каабын

Көрсөткөн турат кордукту.

Жан башы кара казандай,

Жасаган турат зордукту.

Жатындашым Майназар,

Ажырасам балдардан,

Алдырып ийип таалайды,

Азапка батып чырмалам.

Үйрүлүп келип чоңойткон,

Үч бөлтүрүгүм бар эле,

Жараткан мага берди эле,

Жаалы күчтүү бу калмак,

Үчөөнү тең жалмайбы.

Капага мени салбайбы,

Качып кетип бу калмак,

Кайра келип бир күнү,

Какшасам да болбостур,

Өзөгүнөн өрт жанып,

Өлтүрүп салаар өзүмдү.

Чунак калмак каарданып,

Чукуп коёр көзүмдү.

Кара баштан айрылсам,

Калдайган чоң калмактан,

Кантип алам өчүмдү.

Ооз тийип кымыздан,

Ойлоно бир аз тынымдан.

Майназар баба кеп айтты,

Кеп айтканда деп айтты:

– Колоктогон бу калмак,

Көрсөткөн турат азапты,

Тажаалданган калмактын,

Тазалап көзүн салсакпы.

Кан ичеер калмактын,

Каңдап башка чапсакпы.

Тымызын такыр билдирбей,

Тындым кылып салсакпы.

Калмак бизди көрө албайт,

Карарган дити агарбайт.

Ашыңды ичип жүрсө да,

Акыры кетет кайрылбайт.

Чамынган ал каапырдын,

Чамасын биз байкайлы.

«Малды сатып келгиниң,

Түштүк жакка жумшайлы.

Алыстатып каапырды,

Амалын мындай табалы.

Такыр дитин бербесе,

Тазалап көзүн салалы,

Аны мындай кылалы,

Билдирбей туруп тымызын,

Биз да издейбиз амалды.

Эл-журт билип калбасын,

Элең ушак айтпасын.

Керең сөздөн сактасын,

Кемпир ушак чыкпасын.

Зордукчул шүмшүк шайтан,

Өз кулун өзү жеди,-деп,

Башкага кеп таралат.

Айылдын аяк-быягын,

Айың ушак аралайт.

Майназар ата жол алып,

Кетти келген жагына.

Кетеерде мындай кеп айтты:

– Бек туралы убадага,

Ооздон сөдү чыгарбай,

Убада деген убада.

Жайлоолорго эл конгон

Кой семирип нык болгон.

Өйдө-төмөн чубашып,

Өрүштөргө мал толгон.

Эртеси туруп таңында,

Беккулу келип Каабынга,

Мындай деген кеп айтты:

– Анжиянга көп малды,

Айлашкының,-деп айтты.

Жалаңдаган жигиттерди,

Жолжош кылып шайлады.

Койду сатып, жибек, шайы,

Алып келгин,-деп айтты.

Кара ат минип даңкайып,

Кара жолдо шаңкайып,

Каабын калмак аттанды,

Жанында жаш жигиттер,

Арытып улам сапарды,

Айдап барат сан малды.

Камынышып жигиттер,

Кара тоону ашышты.

Калың малды айдашып,

Калбай жолдо шашышты.

Каабындын оюу бузулуп,

Өзүнчө эле чамынды.

Шайтаны кайнап бузулуп,

Шамыраңдап алкынды.

Тажаал кул эки адамды,