Universala Metodo

o Quan vu salutis? (Certe on salutos nur determinita objekto, do qua e ne quo.)

o Quon la patro dicis? Il dicis ne permisor ito. (La respondo esas frazo, do quo.)

o Quo esas plu agreabla a vu, hike vartar en la varmego chambro, o departar ankore ante

la fino? (La respondo esas tota frazo, do quo.)

o Qua esas plu konvenanta a vu, la verda o la blua tuko? (Qua, pro ke la questiono

relatas determinita objekto, la koloro.)

o Qua vinon vu komendis? Champanio, sioro? Qua qualesin internaciona linguo devas

posedar?

8

B 4. Relativa pronomo

Por ta valoras la sama formi e regulo quale por la questionala pronomi.

Exempli

o A yuna homi qui esas sana, e tamen mendikas, on ne donas almono.

o La libri quin vu kompris, ne esas justa.

o Me kredas ke la dicaji quin la profesoro hiere facis, esis miskomprenata quon me

extreme regretas.

o La vetero esas kolda, e forta vento suflas quo ofte eventas en nia regiono.

C 3. Imperativo ed optativo

La finalo esas -ez por singularo e pluralo.

Kande on uzas l’imperativa formo kun pronomo o substantivo, generale l’imperativo divenas

optativo. Ma l’imperativo ed optativo diferas plu per la eventual acentizo kam per la formo.

Anke, la finalo -ez indikas la volativo; takaze la verbo expresas intenco odeziro o skopo vizata.

Exempli

o Marchez! La mastro volas ito.

o Do komencez, siorino! Me pregas vu.

o La viro parolez nun; silencez la virini!

o Ne klamez tante laute! La patro dormas.

o Helpez! Helpez! Me dronas.

o Kande oldulo parolas, la yuni askoltez!

o Me deziras ke vu venez a mea domo por vidar mea nov automobilo.

C 4. Kondicionalo di la prezento

La finalo esas us; on uzas la kondicionalo se on intencas ideo qua ne esas fakto, ma nur

eventuale posibla o nur supozo, dependanta de ula evento.

Exempli

o Se vu sendus telegramo, la matro certe terorus.

o La hundo mordus se lu povas atingar vu.

o Me ne dezirus a vu tala kontrulo.

C 5. Helpanta verbo

Quale helpanta verbo servas la verbo esar; ma ol esas anke originala verbo.

D. Adverbo

L’originala adverbi ne havas specala finalo. La derivita adverbi havas la finalo -e. On uzas

l’adverbo en Ido plu ofte kam en mult altra nacionala lingui, nam on remplasas ofte ed

oportune ula expresuro kun prepoziciono. Adverbo trovesas apud verbo, adjektivo od altra

adverbo ma nultempe nemediate apud substantivo.

Exempli

o La puero lernas diligente (verbo).

o Homo, tote adulta, shamez plorar pro tala desfortuno (adjektivo)!

o Damzelo, irez maxim rapide posible (adverbo)!

D 1. Adverbo derivita de la adjektivo

Precipue on ofte bezonas sequanta adverbi:

absolute, bone, certe, cetere, deslaute, diverse, eventuale, extreme, facile, fixe, freque, infalible,

interne, konfidence, laute, lore, nove, parole, partikulare, posible, precipue, probable, proxime,

recente, reciproke, respektive, sat(e), sole, solidare, spontane, strikte, vane, vere, volunte.

E 4. pro – montras la motivo o kauzo di l’ago o stando. precipue netransitiva e reflektiva

verbi postulas tre ofte la prepoziciono «pro» (o kelkatempe «por» o «pri»).

9

Exempli

o Despitar pro (pri) nevalida pasporto.

o Petular pro (pri) fortuno. Refujar pro pavoro.

o Gratular oficisto pro (pri) promociono.

o Ardorar pro amo.

o Punisar pro furto.

o Dankar pro (por) afabla letro.

o Perisar pro tempesto.

o Preske mortar pro doloro.

o Gratitudo pro (por) honoro.

o Respekto pro vertuo.

o Agreabla pro l’oportuna tempo.

o Afabla pro la komerco.

E 5. pri – esas la prepoziciono qua relatas opiniono, judiko, koncerno e simila objekti

(kelkatempe on anke povas uzar «pro» o «di»).

Exempli

o Joyar pri (pro) informo.

o Sincera pri la povo.

o pavorar pri (pro) malico.

o Instrukto pri (di) matematiko.

o Diskursar pri temo.

o Literaturo pri (di) alkoholismo.

o Responsar pri ilua agi.

o Superstico pri departar dum venerdio.

o Decidar pri acepto.

o Statistiko pri klubi.

o Konferar pri stando.

o Renunco pri la yuro.

o Informar pri departo.

o Pretendo pri la kapitalo.

o Ridar pri (pro) deshabileso.

o Nociono pri plezuro.

o Indignar pri (pro) hezito.

o Raportanto pri (di) desfortuno.

o Konsulto pri maladeso.

o Sekreto pri (di) deveno.

o Sorgar pri (pro) konduto.

o Timo pri posibla danjero.

o Indiferenta pri religio.

o Profesoro pri (di) arto.

o Fiero pri (pro) lua edukeso.

E 6. sen – signifikas nehavo od absenteso; sen esas la kontreajo di kun.

Exempli

o Marchar sen hezito.

o Parolar sen kadenco.

o Enirar sen formalaji.

o Recevar sen testo.

o Esar sen infanti.

o Personi sen konoco pri lingui stranjera.

o Standar bone e sen akuta dolori.

o Mutoni sen pastoro.