Universala Metodo

dezirar poke mala prospero e suceso) esas nemorala ma tamen eventuale exkuzebla

dum ke desbendikar sua propra infanti esas absolute neexkuzebla e nepardonebla. To

esas simple desmorala.

12

3ma Leciono

A 12. Puntizo

La puntizala signi esas:

1. punto → . ←

2. komo → , ←

3. puntokomo → ; ←

4. questionala signo → ? ←

5. klamala signo → ! ←

6. duopla punto → : ←

7. juntostreko o streketo → - ←

8. streko → – ←

9. parentezi → ( ) ←

10. kramponi → [ ] ←

11. embracili → { } ←

Generale on uzas la puntizala signo same quale en la nacionala lingui. Preciza detaloza reguli

ne povas ofresar kun nur mikra expliko. Tamen, ni povas donar certena konsilo pri la uzado

di la komo:

a. Komo separas samvaloranta vorti, rekte stacanta l’un apud l’altro.

Exemplo: Elefanto, leono, tigro e pantero esas animali di la varmega zono.

b. Komo separas samvaloranta frazi anke se ed uzesas por adjuntar l’un frazo a l’altra.

Exemplo: Ucelo flugas, fisho natas, e heliko reptas.

(Tamen, quankam komo separas diversa kozi, ol ne esas esenca avan la ed di la lasta

kozo.)

c. Komo separas dependanta frazo de la chefa frazo se ne ja ula vorto montras la

komenco o fino di la dependanta frazo.

Exempli:

o Ni deziras a vu ke vu esez fortunoza en vua voyajo, e ke vu balde revenez sana.

o La servisto ne savas ka la gasto ja advenis.

d. Plu granda adpozajo stacas inter du komi.

Exemplo: La pala e sengrasa, yuna puerino, jacante sur lito e klozinte la okuli,

semblas mortinta.

A 13. Frazokonstrukto e frazordino

La sequanta chefa principi valoras por amba:

1. On konstruktez e rangizez tale la frazi ke unalatere la ideo, expresita en e de la frazi,

povas komprenesar maxim facile, klare e rapide posible, e ke altralatere la parolado

esas fluanta e belsona, e pluse ke la diversa idei adjuntas logikale, l’un ad altro!

2. Rekomendesas generale uzar yena frazokonstrukto respektive vortordino:

subjekto, verbo, personal objekto, kozal objekto. Tamen, notez:

a. La verbo esas kelkatempe kompozita kun helpoverbo (ofte esar).

b. Adverbi o reflektiva pronomi qui apartenas a la verbo, pozesas rekte avan o

dop la verbo.

c. Prepozicionala expresuri esas ofte ye la komenco o fino di la frazo, o rekte

apud la verbo se ta expresuri substitucas adverbo.

3. On pozas certena vorti quin on volas aparte acentizar, tre ofte ye la komenco di la

frazo – videz A 10 Akuzativo e la gramatikala reguli.

4. On evitez segun posibleso tro longa periodi!

5. Nacionala kustumi povas konsideresar nur kun la restrikto ke li ne ofensas la logiko.

13

Exempli

o La direktisto koncesis ad abstenisti aparta rabato.

o Veturisto ofris lua vehilo a la virino, tre fatigita per la penigiva marcho.

o En la pasinta yaro la uceli revenis tre frue de lia voyajo a sudo.

o Pos adveno avan la longa tunelo di la St. Gotardo, me marchas pede dum kelka hori

tra tre romantika enireyo.

o Me pozis la valiso sub la benko sur qua me sidis, e tre joyis trovir tante bona sidilo de

ube me nun povis juar la bela peizajo.

o Absolute oportas ke artificala linguo korespondas la logikala legi pro ke ta legi esas la

maxim certe posible internaciona quo esas la rezulto de la asidua, internaciona kambio

de idei en omna maniero e formo. Iton ed ultre ankore kelk altra kondicionin ni devas

postular anke de Esperanto.

A 14. Augmento

o La komparativo formacesas per prepozo di plu, respektive la negativa min, e

o la superlativo per maxim, respektive per minim.

o La komparilo esas sempre kam.

o La sequanta prepoziciono esas de od ek.

Exempli

o «A» posedas duamil franki, «B» kinamil, «C» dekamil.

Do «B» esas plu richa kam «A»,

e «C» esis la maxim richa de li,

dum «B» esas min richa kam «C»,

ed «A» la minim richa de li.

o La naturo ofte havas plu granda merito pri risanesko di maladeso kam la kuracisto.

o La nordala staciono esas min fora kam la sudala; la maxim proxima esas la centrala

staciono.

o Qua koloro standas a la siorino plu bone, griza o bruna? (On ne dicez maxim ke nur

du objekti komparesas!)

o Qua esas la maxim solida di ta drapi quin vu montris? Generale la maxim chera esas la

maxim bona, sioro; ma de ta drapi me preferus ca; nam ol havas la maxim forta texuro.

Entote on uzas l’augmento nur takaze ke augmento o komparativo fakte prizentesas. Or

kelkafoye on povas opinionar ke la objekto mankus quan la augmento relatas. Ma ta objekto

esas eventuale expresata ne aparte, respektive tote supresata, p.e. «Uzez la maxim granda

prudenteso kande il intencus inquestar vu pri ta afero!» (La objekto quan la superlativo

relatas, esas supresata; la tota frazo esus «Uzez la maxim granda prudenteso quan vu povas