Читаем Universala Metodo полностью

Universala Metodo

Автор Неизвестен

uzar». Ultre «Ilua frato esas ja plu olda viro.» (On kompletigez: kam on eventuale opinionas.)

Cetere on konsiderez ke multa nocioni, specale adjektivi o verbi, esas neutrala relate interna

quanteso ed intenseso kande li esas sole staranta, respektive kande li esas regardata quale

nedependanta, primitiva nociono; tala nociono divenas plu vivanta nur en frazo, e nur la

frazo kompletigas e fixigas la quanteso ed intenseso. Pro to ne esas paradoxa se on dicas ke

la augmento povas esar ulagrade diminuto di la primitiva senco en la positivo.

Exempli

Olda: Quo esas olda? Kad objekto esas olda kande ol evas de dek, sisadek, cent yari? La nociono olda dependas absolute de la okjekto a qua on atribuas ita qualeso. Hundo esas certe

olda kande lu evas dek yari, dum ke homo di ta evo esas ankore tre yuna.

Varma: Ka la temperaturo esas kande ol havas sis o dek-e-sis gradi de varmeso? La

nociono varma dependas de diversa cirkonstanci: sive la sezono esas printempo, somero,

autuno o vintro, sive ni esas en Suedia, Germania od Italia. Pro to on povas dicar: La

temperaturo esas plu varma hodie (e tamen ol havas nur 3 gradi de varmeso, ya eventuale 3

gradi de koldeso. Kompreneble on povas expresar supera ideo anke per frazo: La temperaturo

esas min kolda hodie.)

B 5. Demonstrativo

Generale on bezonas nur ita (ito, iti), ofte kurtigita a ta, to, ti. Li povas relatar tam proxima kam plu fora objekto, e korespondas a la relativa pronomo. Ma kande oportas ke on acentez

specale e plu strikte nociono per la demonstrativo, o kande du objekti komparesas, on

montras la plu proxima (kompletigez: kam l’altra) per la duesma formo di la demonstrativo,

nome per ica, (ico, ici) od ca, co, ci (t.e. ica = ita hike).

Exempli

o Ta medikamento ne povas nocar.

o Ita domi quin vu dextre vidas apartenas ad il.

o Ita rapieri plezas a me ne tam bone kam ici.

o Ito quon la maxim multa homi deziras, esas sano e mono: nam ica (nome mono) valoras

nur poko sen ita (nome saneso).

La formo ito korespondas a quo, ne qua, pro la sama motivo. Cetere se on expresas l’ideo

di la relativa frazo per questiono, on questionas: «Quon (ne quan) la homi deziras?»

[Kustume on uzas ta o ca ecepte se la demonstrativo sequas konsonanto.]

B 6. Posedala pronomo

1ma persono di la singularo: mea

di la pluralo: nia

2ma persono di la singularo: vua, tua

di la pluralo: via

3ma persono di la singularo: lua

di la pluralo: lia (por omna genri)

o maskula ilua

di la pluralo: ilia

femina: elua

di la pluralo: elia

neutra: olua

di la pluralo: olia

La reflektiva posedala pronomo esas sua por singularo e pluralo di omna tri genri.

Komprenende ol referas nur la 3ma persono.

On nur –

a. povas uzar sua kande la posedala pronomo relatas la subjekto di la sama frazo.

b. devas uzar sua respektive oportas uzar sua vice lua o lia se miskompreno povas divenar kande on uzas nur la ordinara posedivo di la 3ma persono.

Kande omna supera pronomi uzesas quale substantivo (to esas: sola, sen substantivo), on ne

bezonas preiranta artiklo definita, quale on ofte trovas che Franca.

Exempli

o Me prestas a vu mea libri, donez a me vua!

o Mea frato kun lua amiko e lua (di’l amiko) infanti esas en la gardeno.

o Mea frato kun lua amiko e sua (di mea frato) infanti.

o Vua avino amas la nepoti di mea avino plu multe kam sua.

o La instruktisto dicis a la patro ke il punisas sua (di l’instrukto) infanti, ne lua (di la

patro).

C 6. Reflektiva verbi

Ta verbi di qua l’ago relatas la propra subjekto, nomizesas reflektiva verbi. Le plu frequa esas:

o Abandonar su a pasiono