Universala Metodo

4. Quale en plu frua tempo (plu frue} la sklavi esis laboranti dil richi e nobeli, tale la

laboristi di kelka fabrikeyo ofte esas anke nur speco de moderna sklavi.

5. Quante plu on voyagis en stranjera landi, tante plu bone on savas taxar l’interna valoro

di nia propra kustumi.

6. Ta desfortuno ne min esas en lia mento kam via fortuno en (la) via.

7. Segun nia legi ne esas permisata okupar tale e tante la ne ja sat multe adulti, quale e

quante on okupas la adulta laboristi.

8. Ka vu ne konocas l’impero di (da, de) Deo? «Amez vua vicino tam kam vu ipsa!»

9. La rezulti ne esas tala qualin ni expektis malgre ni ne sparis tam tempo kam mono

(tempo e mono).

10. Nulo tam klare karakterizas la homo kam lua maniero ridar.

36

11. Me esperas ke ne trublas vu se me ne povas aceptar vu kun tam joyoza mieno kam me

dezirus.

12. La paperifisti produktas papero en la paperifeyi e la paperisti (papervendisti) vendas ol

en lia papervendisteyi (paperala butiki).

13. Oportas ke on kanalizez la tota urbo ke tala stando quala ol esas prezente tre nesanigiva.

14. Sen ke ni marchis tro rapide, ni multe sudorifas. Certe to venas de ke ni ne povis sat

multe transpirar dum la pluvo.

15. Ante du hori la exdirektisto vidis ula viro, stacanta avan la fabrikeyo.

37

6ma Leciono

A 21. Derivo di adverbo

De l’adjektivo (videz D 1):

Ofte bezonata adverbi derivesas de la general adjektivi:

altre, cetere, ipse, irge, multe, nule, poke, quale, quante, same, single, tale, tante.

A 22. Supreso di vorti o vortparti

1. Ito (to) eliminesas en la kompozita konjuncioni.

Exemple: Vice de to ke, pos to ke, on nur formacas de ke, pos ke.

2. La neutrala formi di la pronomi (kun la finalo o) supresas la eventuala ulo di diversa

nacionala lingui.

3. Exemple: To esas altro (vice ulo altra).

B 9. Plura pronomi, ligita ad objekto, od inter su

Exemple:

o Omna altra viro (omna altru o omnu altra);

o nula altro o nulo altra (nul altru);

o multa tala idei (multa tali o multi tala);

o omni quon vu deziras (omni ti qui o omna ti qui);

o li omni.

On atencez la difero inter:

o omn a bon o (= omna bona homo) ed omn o bon a;

o nula agrablo, nulo agrabla;

o ula galanto, ulo galanta (= galantajo).

C 11. Netransitiva verbi

Ti ne povas havar rekta komplemento (akuzativo) apud su. Dum ke transitiva verbo preske

sempre postulas rekta komplemento por ke la senco esez kompleta, la senco di netransitiva

verbo esas kompleta per su ipsa. Maxim ofte bezonata netransitiva verbi esas:

ardorar, boliar, chagrenar, dolorar, efikar, emocar, falar, frostar, fuzar, haltar, hororar,

intermitar, intrigar, kolizionar, koncertar, konfliktar, konsistar, kontrastar, konvergar, lojar,

lumar, fumar, mankar, militar, nauzear, nodifar, parolar, pezar, plendar, posturar, silencar,

terorar, transaktar, vigilar.

G 14. (Adjuntajo)

Omna verbi formacita per la sufixo -ifar esas netransitiva pro ke la radiko ipsa esas quaze rekta komplemento.

D 7. Kompozita adverbi

1. Kun pronomo:

altramaniere (altre), irgamaniere (irge), kelkamaniere, nulmaniere, omnamaniere,

plurmaniere, qualmaniere (quale), talmaniere (tale), ulmaniere, unlatere, altralatere,

nulkaze, omnakaze, omnaflanke, altrafoye, irgafoye, kelkafoye, omnafoye, quantafoye,

tantafoye, unfoye, altravorte.

2. Pronomo + tempal adverbo:

altratempe, irgatempe, kelkatempe, lastatempe, nultempe, omnatempe, samtempe,

ultempe, catempe, tatempe, irgadie, omnadie, samdie, uldie, cadie, tadie.

Same, on povas adjuntar altra-, irga, omna, ca-, ta- ad -hore, -matene, -monate, -nokte,

-semane, -yare.

En ta expresuri la pronomo ca- relatas la prezenta tempo, dum ke ta- relatas antea o posa tempo.

38

E 18. ek – uzesas por montrar:

1. Lokale, movado od agado qua tendencas de la internajo di ulo ad extere:

o fugar ek bruiso di urbo

o cherpar ek fonto

o atakar ek embuskeyo

o larmi ek lua okuli

o paroli ek la boko di puero

o irar ek la bosko

o tirar ek la rivero

o ekpulsar ek societo

o drinkar ek glaso

2. Tempale, epoko o tempo en qua ulo esis facata:

o verki ek la dek-e-sisesma yarcento

o ek la pasinta semano

o ek la lasta kunveno

3. La materio ek qua ulo konsistas, o per qua esas fabrikata:

o krear la mondo ek nulo

o konstruktar ek ligno

o konsistar ek tre solida stofo

4. Figurale:

o liberar ek la manui di pirato

o vekigar ek bela sonjo

o konkluzar ek (de) ta intenco

o extraktar artiklo ek jurnalo

E 19. til – montras la punto quan on vizas, la fino od extremajo di ulo. Usez:

1. Lokale:

o inklinigar su respektoze til la tero