Step by Step in Esperanto

«Sin» and «mem» as Prefixes

852. SIN and MEM as prefixes translate the English prefix self-.

(a) If the idea is reflexive, prefer sin-. Sindefendo, self-defence (=oni defendas sin); sindono, devotion; singardo, caution; sinmortigo, suicide; sinrego, self-control; sinsekva, consecutive; sinteno, attitude; sintrompo, self-deception.

Such compounds may be used with all persons. Via sindono. Mi estis singarda (Vindono, mingarda, would be possible, but unusual) (847c).

(b) If the idea is not reflexive, use mem-. Memevidenta, self-evident. (One could not say “oni evidentas sin”!). Memstara, independent.

853. SlN-am(‑aprob (approve) - deten - ekzamen - fid - flat ‑forges - help - humilig - instru - kaŝ - klarig - konserv - kontraŭdir ‑laŭd - ofer - protekt - respekt - riproĉ)o. MEM-ag(‑centr ‑ekzistant-kontent-opini-sufiĉ-vol)a.

The Verb-Ending «-us»

854. The endings IS, AS, OS, deal with facts (past, present, future). Se li venis, li pagis, if he came, he paid. Se li venas, li pagas, if he comes, he pays. Se li venos, li pagos, if he comes (in the future), he will pay. All these are statements of actual fact. IS records what happened, AS states what is happening, OS prophesies what will happen.

855. The ending US (Cp. shoUld, woUld) denotes hypothesis, supposition. It speculates about a state of affairs presumably non-existent. It has no time value. Supposing that (in the past, present, or future) something were (us) the case (which is doubtful), then something else would be (us) the case. The supposition and its consequence form a pair (If us, then us). Se li venus, li pagus, Supposing he were to come, he would pay; or (according to the context) Supposing he had come, he would have paid. Se vi kantus morgaŭ, mi ĝojus, If you sang (supposing you were to sing) to-morrow (which may not occur) I should rejoice.

Sometimes the second us is not expressed, though understood. Mi ĝojus iri, I should be delighted to go (if …)

Mi irus,I should go (if).

Mi ne irus,I shouldn’t go (if).

Ĉu ni irus? Should we go (if …)?

Ĉu vi ne irus? Wouldn’t you go (if …)?

Li kantus, ĉu ne? He would sing, wouldn’t he? (if).

Li ne kantus, ĉu? He wouldn’t sing, would he? (if).

856. Se haroj ne mankus, oni kalvon (baldness) ne havus. Se ne estus “se” kaj “tamen”, mi al ĉio dirus “Amen”. Ne diru “Mi lernos Esperanton, kiam ĉiu alia ĝin lernos”. Se ĉiu parolus same, neniu ĝin lernus. Ekzistas neniu homo sen ĉagreno; kaj se ekzistus tia, li ne estus homo.

857. El eseo: Se la tero ne turniĝus, la tago kaj la nokto estus egalaj.

“Ĉu via dento doloras? Nu, se ĝi estus mia, mi eltirigus ĝin.” “Ankaŭ mi, se ĝi estus via.”

Kial la cikonio (stork) staras sur unu piedo?” “Ĉar se ĝi levus ambaŭ piedojn, ĝi falus.”

“Se vi havus kvin ĉokoladojn, kaj mi petus de vi unu, kiom restus al vi?” “Kvin, ĉar mi donus al vi neniom.”

Ŝi: «Se mi saltus en la maron, ĉu vi savus min?» Li: «Se mi respondus „Jes“, ĉu vi saltus en la maron?»

“Kio estas deficito?” “Deficito estas tio, kion oni havas, kiam oni ne havas tiom, kiom oni havus, se oni havus nenion.”

Mi ne komprenas, kial la suno brilas en la tago, kiam ni ne bezonas ĝin. Se ĝi brilus en la mallumaj noktoj, ĝi estus pli utila!

Ŝi: “Ĉu vi ne hontas, veni hejmen je tia horo? Estas jam la tria matene.” Li: “Sed, kara mia, se mi kuŝus en la lito, estus nun la tria tute same!”

Viro rigardis valizon en butiko. La butikisto diris al li “Ĉu vi deziras ĝin?” “Por kio?” diris la viro. “Por enmeti viajn vestojn.” “Sed tiam mi estus nuda!”

“Mi supozas, ke iom da pluvo faros multe da bono?” “Ho” jes! Horo da pluvo nun farus pli da bono en kvin minutoj, ol monato da pluvo alitempe farus en semajno.”

858. “Ĉu la patriarko Jakob estis riĉa aŭ malriĉa?” “Malriĉa, sendube.” “Kial vi supozas tion?” “Ĉar la Biblio diras, ke li dormis kun siaj patroj. Se li estus riĉa, li havus liton por si mem.”