Quo Vadis

Apostał z hałavoju ŭ kasulach i załatych blaskach zviarnuŭsia apošni raz da horadu. Voddal, krychu nižej, pałyskavaŭ na soncy Tybr; z druhoha bierahu vidać było Marsavaje pole, vyšej — maŭzaleum Aŭhusta, nižej — vielizarnyja termy, raspačatyja budavacca za Nerona; jašče nižej — teatr Pampieja, a za im, miejscami bačnyja, miejscami zakrytyja inšymi budynkami, — Septa Julija, mnostva portykaŭ, sviatyniaŭ, kalumnaŭ, zhrupavanych kamianic i vuń tam, udalečyni, uzhorki, ableplenyja damami, vializnaje ludskoje rajovišča, bierahi jakoha hinuli ŭ błakitnaj dalačyni, hniazdo lichadziejstva, ale j siły, šalonasci, ale j ładu, jakoje stałasia hałavoju svietu, jahonym hnybicielem, a adnačasna jahonym pravam i supakojem, vielikamahutnaje, niepieramožnaje, viekavoje.

Piotr, abstupleny vajakami, pahladaŭ na jaho tak, jak by pahladaŭ vołat i manarch na svaju spadčynu. I havaryŭ jamu: «Ty adkuplenaje, ty ŭžo majo». A nichto miž pretoryjanami, kapajučymi pad kryž jamu, ani miž viernikami nie ŭmieŭ adhadać, što istavietna stajić miž imi sapraŭdny vaładar hetaha horadu, i što praminuć cezary, prapłyvuć chvali barbaraŭ, projduć viaki, a hety starac vaładarycimie tut biespierapynna.

Sonca bolej spusciłasia da Ostyi, zrabiłasia vialikaje, čyrvonaje. Uvieś zachodni niebaschił załunaŭ moram sviatła. Vajaki padyjšli da Piatra, kab jaho raspranuć. Ale jon, molačysia, raptam vyprastavaŭsia i vyciahnuŭ vysoka pravicu.

Katy ŭstrymalisia, moŭ aniasmielenyja jahonaj pastavaj; vierniki taksama suniali dychannie ŭ hrudziach, dumajučy, budzie pramaŭlać, i nastała absalutnaja cišynia.

A jon, stojačy na ŭzvyššy, pačaŭ vyciahnutaju rukoju rabić znak kryža, bahasłaviačy ŭ časinie smierci: — Urbi et orbi![89] U toj ža samy čaroŭny viečar inšy addzieł pretoryjanaŭ vioŭ Ostyjskaju darohaju Paŭła z Tarsu da miajscovasci, nazyvanaj Aquae Salviae[90]. I za im taksama jšła hramada viernikaŭ, jakich naviarnuŭ, a jon paznavaŭ bližejšych znajomych, zatrymoŭvaŭsia j hutaryŭ z imi, bo jamu, jak rymskamu hramadzianinu, varta akazvała bolš vietlivasci. Za bramaju, nazyvanaju Terhemina, spatkaŭ Płaŭtyłlu, dačku prefiekta Fłavija Sabina, i, bačačy jejny małady tvar, zality slaźmi, skazaŭ: — Płaŭtyłla, dočańka viečnaha zbaŭlennia, supakojsia! Pazyč mnie tolki chusciny, jakoju zaviažuć mnie vočy ŭ momancie adychodu majho da Zbaŭcy.

I, uziaŭšy zasłonu, išoŭ dalej z abliččam tak poŭnym radasci, jak by rabotnik, što, dobra napracavaŭšysia praz uvieś dzień, viartajecca damoŭ.

Hladzieŭ zadumienny ŭ roŭnuju dalačyń, što pierad im ciahnułasia, u Albanskija hory, što patanali ŭ sviatle. Zhadvaŭ pra svaje padarožžy, pra turboty j pracu, pra pieramožnyja zmahanni i sviatyni, što na ŭsich ziemlach i za ŭsimi marami pazakładaŭ, i dumaŭ, što dobra zasłužyŭ na supačyn. I jon taksama svajho dakanaŭ. Adčuvaŭ, što posievu jahonaha nie razvieje ŭžo luty viecier.

Adychodziŭ z pierakananniem, što u vajnie praŭdy jahonaj z svietam praŭda pieramoža, i mora zadavalniennia zalivała jamu serca. Daroha da miejsca kazni była davoli dalokaja, tak što pačało viečareć. Hory ablilisia purpuraju, a padnožžy ich pavoli zapadali ŭ cień. Statak viartaŭsia z pola damoŭ. Dzie-nidzie jšli hramadki niavolnikaŭ z rabotnickim znaraddziem na plačach. Pierad damami na darozie hulali dzieci, cikaŭna pazirajučy na maršyrujučy addzieł vajaroŭ. U hetym viečary, u henym załatym prazrystym pavietry byŭ nie tolki supakoj i ŭtulennie, ale niejkaja harmonija, što, kazaŭ by, z ziamli padymałasia da nieba. Pavał adčuvaŭ jaje, i serca ŭ im radavałasia na ŭspamin, što da henaje muzyki svietu dadaŭ adzin zvonki ton, jakoha da hetych por nie było, a biez jakoha ziamla była «jak miedź brynčačaja i jak cymbał dzynki».

I pryhadvaŭ sabie, jak jon vučyŭ ludziej lubovi, jak im tałkavaŭ, što choć by razdali majomasć ubohim i pieraniali ŭsie movy, usie tajnicy dy ŭsie navuki, buduć ničym biez lubovi, katoraja josć łaskavaja, ciarplivaja, katoraja zła nie robić, nie prahnie słavy, hanarystasci, usio zniasie, usiamu vieryć, na ŭsio spadziajecca, usio pieratryvaje.

Viek uvieś jamu prajšoŭ na navučanni takoje praŭdy. A ciapier kazaŭ sabie ŭ dušy: «Jakaja ž siła z joju zraŭniajecca, i što ž jaje pieramoža?! Jak ža zdoleje cezar zdušyć jaje, choć by ŭdvaja mieŭ hetulki lehijonaŭ, udvaja hetulki maroŭ i krajoŭ i narodaŭ?!»

Dy jšoŭ pa adpłatu jak pieramožnik.

Pachod syjšoŭ urešcie z vialikaje darohi na ŭschod vuzkaju sciežkaju da Salvijskich vodaŭ. Na vierasoch krasavałasia čyrvonaje sonca. Centuryjon zatrymaŭ addzieł pad krynicaj, pryjšła para!