Quo Vadis

— Nu, a ciapier słuchaj, što tabie skažu, — kaža Piatroni. — Nie chacieŭ ja tracić času. Ja ad sianniašniaha dnia ŭžo ŭ niałascy. Majo sobskaje žyccio visić na vałasku, i tamu nie mahu ničoha dakanać u cezara. Horaj! Maju peŭnasć, što zrobić nasupierak majoj prośbie. Kab nie heta, ci ž ja rajiŭ by tabie ŭciakać z Lihijaj abo adbivać jaje? Adyž, kab udałosia ŭciačy, hnieŭ zvaliŭsia b na mianie.

Jon by chutčej zrabiŭ štoś na tvaju prośbu, čym na maju. Nie spadziavajsia, adnak, na heta. Vydabudź jaje z viaznicy i ŭciakaj! Niama inšaje rady. Kali heta nie ŭdasca, tady budzie čas na inšyja sposaby. Tym časam viedaj, što Lihiju pasadzili nie tolki za vieru ŭ Chrysta. Na joj i na tabie spahaniaje pomstu Papieja.

Ci ty pamiataješ, jak abraziŭ aŭhustu, adpichajučy ad siabie? A jana ž viedaje, što zrabiŭ ty heta dziela Lihiji, jakuju j tak nienavidzieła ŭžo ad pieršaha spatkannia.

Adyž i ŭpiarod maniłasia jaje zhubić, abvinavaciŭšy za toje, što byccam urakła dzicia. U tym usim, što stałasia, vidać ruka Papieji! Čym bo vytłumačyć toje, što Lihiju pieršuju aryštavali? Chto moh pakazać dom Lina? Ja tabie kažu, vyviady daŭno za joju chadzili! Viedaju, što razdziraju tabie dušu dy adyjmaju apošniuju nadzieju, ale kažu heta znarok dziela taho, što kali nie vyciahnieš jaje, pakul nie zdahadajucca ab tvajich sprobach, dyk zhiniecie aboje.

— Tak! Razumieju! — adkazaŭ pryhnobleny Vinić.

Vulicy byli pustyja, bo było ŭžo pozna, dalejšuju hutarku pierarvaŭ im pjany hładyjatar, jaki pavaliŭsia na Piatronija, apirajučysia dałanioju na jahonym plačy dy kryčačy achrypłym smurodlivym hołasam: — Chryscijanie — lvom!

— Mirmiłon ty, — adazvaŭsia Piatroni, — pasłuchaj dobraje rady j spiašy ŭ svoj bok.

Tady pjany schapiŭ jaho j druhoju rukoju za plačo: — Kryčy razam sa mnoju, a to skruču tabie hołaŭ: chryscijanie — lvom na tłušč!

Niervy Piatronija davoli ŭžo mieli henaje varkatni. Ad taje pary, jak vyjšaŭ z Pałatynu, dušyła jana jaho, by strašnaja kroza, i razdzirała jamu vušy, dyk, kali ŭhledzieŭ nad saboju kułak, skončyłasia miera jahonaj ciarplivasci.

— Adstupi, druža! — huknuŭ. — Smiardziš i pieraškadžaješ mnie.

Tak kažučy, usadziŭ jamu až pa trymalna ŭ hrudzi stylet, jaki ŭziaŭ z saboju, vychodziačy z domu, i, abłapiŭšy pad ruku Vinicija, havaryŭ dalej, jak by ničoha takoha nie stałasia: — Cezar kaža mnie siannia: «Nie zabudź nahadać Viniciju, kab abaviazkova byŭ na jhryščach, na jakich vystupiać chryscijanie». Ciamiš, što heta abaznačaje? Voś ža, chočuć zładzić sabie vidovišča z tvajho bolu. Heta ŭžo reč upłanavanaja. Dziela taho mo j nie zakratavali da henaje pary ciabie j mianie. Kali nie ŭdasca jaje chutka vydabyć, tady… nie viedaju!.. Tvaja sicylijskaja majomasć mahła b taksama spakusić Tyhelina… Sprabuj.

— Addam im usio, što maju, — adkazaŭ Vinić.

Z Karynaŭ na Forum było nie nadta daloka, dyk chutka pryjšli. Pieršy zołak bialiŭ užo scieny zamku.

Naraz, jak tolki paviarnulisia da Mamertynskaj viaznicy, Piatroni zatrymaŭsia j kaža: — Pretoryjanie!.. Zapozna!..

Viaznica abstaŭlena była padvojnym łancuhom vajaroŭ. Zołak sierabryŭ ichnija žaleznyja šałomy i vastryjo dzidaŭ. Vinić zbialeŭ, by marmur.

— Chadziem! — kaža.

Padyjšli da šerahoŭ starožy. Piatroni mieŭ niezvyčajnuju pamiać, viedaŭ nie tolki staršyn, ale i amal usich radavych pretoryi, dyk chutka paznaŭ znajomaha staršynu kahorty dy kiŭnuŭ na jaho.

— Što heta, Nihier? — adazvaŭsia. — Zahadana vam pilnavać viaznicy?

— Tak, kryvičesny Piatroni! Prefiekt bajaŭsia, kab nie sprabavaŭ chto adbivać padpalvačoŭ.

— Ci maješ zahad nie ŭpuščać nikoha? — spytaŭ Vinić.

— Nie, spadaru. Znajomyja adviedvacimuć viazniaŭ, i takim čynam vyłavim bolš chryscijan.

— Nu, dyk upusci mianie, — kaža Vinić. I, scisnuŭšy dałoń Piatroniju, kaža jamu: — Pahavary z Akte, a ja pryjdu daviedacca, jaki tabie dała adkaz… — I prychodź! — havora Piatroni.

U henaj chvilinie pad ziamloju j za hrubymi scienami adazvałasia piesnia. Jana, adrazu hłuchaja j prycišnaja, štoraz macnieła. Mužčynskija hałasy, žanočyja j dziciačyja zlivalisia ŭ adzin suhałosny chor. Cełaja viaznica pačała ŭ zaraničnaj cišy piajać, by harfa. Ale nie byli heta hałasy žurby ni rospačy. Naadvarot, hrymieła ŭ ich radasć i tryumf.

Vajary pierahladalisia zdumlenna.

Na niebie ružaviłasia j załaciłasia ranniaja zarnica.

LII