Ислам модернизациясы. 1 Б?лім

Ислам?а дейінгі ?асиетті жазбалар, Пай?амбарлар?а т?сірілген ??дайды? аяны ?детте Жазба т?рінде болады. Ислам М?са пай?амбар?а т?сірілген Т?уратты ?асиетті Жазба деп таниды; Забур – Д?уітке; Инжил – Иса?а; Сухуф бірнеше пай?амбарлар?а т?сірілген; М?хаммед пай?амбар?а ??ран т?сірілген. Исламды? т?р?ыдан ал?анда, Т?урат, Забур ж?не Инжилді? т?пн?с?алары са?талма?ан. М?сылмандар еврейлер мен христиандар?а берілген Жазбалар б?рмалан?ан (тахриф), тек ??дай ?ор?а?ан ??ран жер бетіне т?сірілген к?йінде са?тал?ан деп есептейді. ?олданыста?ы Таурат, Забур ж?не Інжіл Исламда?ы ?асиетті Жазбалар?а жатпайды. Ислам ілімі бойынша ??ран т?скеннен кейін Т?урат, З?бур ж?не Інжілдегі діни ережелер Алла тарапынан жойылды. Т?урат – Алланы? М?са пай?амбар?а т?сірген ?асиетті кітабы. Таурат ??ранда ?рдайым дерлік Інжілмен бірге айтылады. Ислам діні бойынша раввиндер мен хатшылар ?асиетті кітапты? бір б?лігін ?ана жаттап, Т?уратты б?рмалап, о?ан жо? тыйымдарды жат?ыз?ан. М?хаммед пай?амбар мен я?удилер арасында?ы дауларда Тауратты пай?амбарды? пайдасына ку? ретінде келтіреді. ??ранда?ы Т?уратты? д?йекс?здері кейде дерлік бірдей, кейде жырларды (Забур) аны? емес еске салады. Ислам д?ст?рі Тауратты? т?пн?с?асы Навуходоносор II-ні? Иерусалимді жаулап алуы кезінде ?ртеніп, жо?ал?анын хабарлайды. ?ал?ан жеке ??гімелер еврей халы? д?ст?рімен араласып, к?птеген ?асырлардан кейін бір кітап?а жина?талды. М?сылмандар б?л кітапты М?са пай?амбар ?келген Т?уратты? т?пн?с?асы деп есептемейді. Забур – Ислам пай?амбары Д?уітке т?сірілген ?асиетті Жазба. Исламда З?бур Т?ураттан кейінгі екінші ж?не Алла? т?сірген кітапты? к?лемі жа?ынан е? кішісі болып саналады. Ислам теологтарыны? к?пшілігі Забурды Псалтирь деп санайды. Д?уіт пай?амбар М?саны? шари?атын басшылы??а алды, ал Забур М?саны? шари?атын одан ?рі ны?айту?а ша?ырылды. Забурды? ?ле?дері (забурлары) поэтикалы? стильде ашылды. Инжил – Ислам пай?амбары Иса?а т?сірілген ?асиетті жазба. ??ран бойынша Інжіл Т?уратты? а?и?атын растау ?шін т?сірілген. Бастап?ыда Інжіл тек ауызша д?ст?рде ?ана ?мір с?рді ж?не Исадан кейін бірнеше онда?ан жылдар ?ана оны? ал?аш?ы жазбалары пайда болды. Бізді? заманымыз?а жеткен Інжіл м?тіндері Иса пай?амбарды? кейбір істерін жеке т?л?аларды? ?айталауы ?ана бола отырып, бастап?ы Інжілді? ма?ыналарын ішінара ?ана к?рсетеді. Ислам д?ст?рі бойынша Алла Та?ала ж?з шиыршы? (сухуф) т?сірді, оны? 21-і Адам?а, 29-ы Шиске, 30-ы Ыдырыс?а ж?не 10-нан Ибра?им (Ибра?им) мен М?са?а (М?са?а) т?сірілген. ??ран (араб тілінен аудар?анда – дауыстап о?у) – м?сылмандарды? басты ?асиетті кітабы. ??ран 22 жыл бойы Ж?бірейіл періште ар?ылы М?хаммед пай?амбар?а б?лік-б?ліммен жеткізілген ??дайды? жаратылма?ан ж?не м??гілік с?зі болып саналады. М?хаммедті? к?зі тірісінде ??ранны? мазм?ны жадтан жеткізілді. Ол ?айтыс бол?аннан кейін ?діл халифа Османны? б?йры?ымен ??ранны? жазбаша м?тіні (мусхафы) жина?талып, халифатты? ?рт?рлі б?ліктеріне жіберіліп, канонды? деп жарияланды. ??ран м?тіні 3-тен 286-?а дейін аяттарды? (аяттарды?) саны ?рт?рлі 114 тарау?а (с?реге) б?лінген. ?рт?рлі сана? н?с?алары бойынша ??ранда 6204-тен 6236-?а дейін аят бар. С?релерді? реті оларды? мазм?нына немесе шы??ан уа?ытына байланысты емес. Е? бірінші «Фатиха» с?ресі ерекше ??рметке ие, оны м?міндер д??а ретінде жиі о?иды. ??ранны? басым б?лігі рифмалы? прозамен жазыл?ан. ??ранны? барлы? с?релері (9-шы с?реден бас?асы) «Аса ?ам?ор, ерекше мейірімді Алланы? атымен…» деп басталады. ??ран м?тіні тек араб тілінде ?асиетті, ал оны? аудармалары, м?сылмандарды? пікірінше, шынайы ма?ынаны жеткізе алмайды. Неге??? Б?л шамалы бірде?е т?сінгеннен де жаман ?ой. Міне сонды?тан ?азір ?асиетті Ислам жерлерінде со?ыс, ашты?, жарылыс, елден безу. Басты себебі – ??ранны? а?и?атын т?сінбеу немесе со?ан сай ?рекет етпеу.

Ислам догмасыны? орталы? ережелеріні? бірі – пай?амбарлар ар?ылы ила?и уахи т?сіру ілімі. Алла та?ала адамдар?а елшілерін жіберіп, олар ар?ылы ?зіні? ?улиеліктерін, ерік-жігерін ашып, оларды ж?ма?та ??т?арылатын ха? жол?а ба?ыттайды.

Пай?амбарлар екіге б?лінеді: пай?амбарлар (н?билер) ж?не елшілер (расул). ??ранда 25 пай?амбарды? есімі кездеседі, оны? ішінде Адам, М?са, Н?х, Иса т.б. Бір а?ыз бойынша барлы?ы 124 мы? пай?амбар (н?би) жіберілген. Алайда оны? 300-і ?ана елшілер (расул) бол?ан. ?рбір пай?амбар ?з хал?ына уа?ыз айту ?шін жіберілген ж?не тек М?хаммедті? миссиясы барлы? тайпалар мен халы?тар?а ба?ыттал?ан. М?сылмандар б?рын?ы пай?амбарларды? ілімін оларды? ізбасарлары б?рмала?ан деп есептейді, сонды?тан тек М?хаммед пай?амбар ?ана а?и?ат сенімні? со??ы елшісі.