Ислам модернизациясы. 1 Б?лім

??ран бойынша а?ырзаманнан кейін ?иямет к?ні болады. Оны? жа?ындауыны? д?лелі ретінде Меккедегі ?а?баны? жойылуы, ??ранны? ?мытылуы, Даджалды? пайда болуы, Исаны? екінші рет ?айта тірілуі, т.б. Алла та?ала адамдарды жауап?а тартады, содан кейін соттал?андарды? барлы?ы не тоза??а (жа?аннам?а) тасталады, не ж?ма? ба?тарына (ж?ннат) барады. Адамны? ?лгеннен кейінгі жа?дайы м?мінні? ?мірінде жаса?ан амалдарыны? жиынты?ына байланысты. Барлы? діни н?с?ауларды м?лтіксіз орында?ан м?сылмандар ж?ннатта м??гілік рахат?а кенелсе, к?н??арлар мен к?пірлер тоза?та азап шегеді. ??ран к?рімде ж?ннат – б?рі молшылы?та: тамаша ас, таза сал?ын су ж?не т?рлі л?ззаттар бар тамаша жер ретінде берілген. Т?ндік л?ззаттарды рухани л?ззаттар киеді, оларды? е? жо?арысы – Алланы? ж?зін к?ру. Тоза?та?ы к?н??арлар ысты? шайыр мен оттан шексіз азап?а тап болады. Тама?ы – з?ккум а?ашыны? жемісі, сусыны – ішін к?йдіретін ?айна?ан су. Пай?амбарлар мен ізгі адамдарды? шапа?аттары азат етуге немесе тоза? азабынан ??тылу?а к?мектеседі. К?н??ар м?сылмандар азды-к?пті тоза?та бол?ан со? Алланы? мейірімімен ж?ннат?а к?шеді.

Та?дыр (?адар мен ?ада) – жа?сылы? пен жаманды?пен бірге ??дайды? алдын ала жазыл?анына сену, негізгі догмаларды? бірі болып табылады, о?ан с?йкес, ?лем жаратылмай т?рып, ??дай ?рбір н?рсе ?шін о?ан не болатынын алдын ала белгілеген. Алла та?аланы? ?алауына байланысты болма?ан ешн?рсе жо? ж?не Оны? та?дыры бол?ан о?и?аларды? барысын еште?е ?згерте алмайды. Та?дыр?а сену шынайы сенушілерді фатализмге ж?не барлы? ?рекеттерін ??дай?а «жаппарлау?а» апармауы керек. ?рбір м?сылманны? ерік-жігері бар ж?не ?з ісіне жауапты. Жанны? ?лмейтіндігіне сену, ?лген кезде т?ннен шы?ып, барзах деп аталатын белгілі бір жерде ?иямет к?ніне дейін т?ратын ерекше затты? (жанны?) болуын болжайды. Исламды? сенім бойынша, «а?ырзаман» с?зсіз келеді, оны? уа?ыты тек Алла?а ?ана аян. Д?ниені? а?ыры ая?тал?аннан кейін, ??дайды? со??ы ?діл ?кімі ?шін барлы? ?лгендерді? ?айта тірілуі болады. Сына?та Алла ?рбір пендені? барлы? іс-?рекетін ?арастырып, ба?алайды, содан кейін адам не тоза? азабын тартады, не ж?ннатта ба?ытты ?мір с?реді. Христиан дінінен айырмашылы?ы, Ислам ?рбір адам к?н?сіз туылады ж?не а?ырет к?ні ол тек ?з іс-?рекеті ?шін жауап береді деп есептейді.

Ислам за?дары

Шари?ат (араб тілінен аудар?анда – д?рыс жол, за?, міндетті ережелер) – ??ран мен С?ннетте бекітілген, бір ж?йеге келтіріліп, діндарларды? ?мірін барлы? салаларда: діни ?ызметте, моральды? ?рекеттерде, экономикалы?, саяси салаларда реттейтін ?леуметтік, т?рмысты?, отбасылы? ережелер жиынты?ы. М?сылманды? неке т.б ?арым-?атынастар. М?сылман елдерінде шари?ат нормалары діни за?нама м?ртебесіне ие. Бас?а діндерді? нормативтік ?кімдерінен айырмашылы?ы, шари?ат белгілі бір адамны? ?міріні? м?н-жайларын ескереді, б?л шари?ат нормасын абсолютті етпейді. Шари?атты? ??рамдас б?лігі – ислам ???ы?ы. Бастап?ыда м?сылмандарды? барлы? ?рекеттері харам ж?не ма??лдан?ан (халал) болып екіге б?лінсе, шари?атты? т?пкілікті ?алыптасу уа?ытына ?арай амалдар бес санат?а (хукм) б?лінді: парыз (ваджиб) – орындалуы парыз деп санал?ан амалдар; м?стахаб (с?ннет) – орындалуы ?алаулы болып саналатын н?піл амалдар; мубах – орындалуы міндеттелмеген, біра? тыйым салынба?ан р??сат етілген ?рекеттер; м?крух – ?алаусыз (танзих) немесе тыйым салын?ан (тахрими) деп саналатын ?рекеттер; Харам – ?ата? тыйым салын?ан ?рекеттер. Дербес ?ылыми п?н ретінде ???ы? теориясы мен ?діснамасы – «усул ?л-фи??» ?алыптасты, оны? аясында ???ы?ты? т?рт «?айнар к?зі» туралы ілім ?алыптасты: екі «материалды?» дерекк?з – ??ран ж?не С?ннет; ж?не екі «ресми» – Ижма’ ж?не ??састы? бойынша ?ияс. Сонымен ?атар шари?ат за?ыны? ?айнар к?здеріне Пай?амбарды?, сахабаларыны? пікірі, жергілікті ?дет-??рыптар (урф, адат) т.б. Егжей-тегжейлі р?сімдік ж?не за?ды? тыйымдар, м?сылмандар?а шош?а етін ж?не ?лген жануарларды? етін, алкогольдік сусындарды, есірткі ж?не бас?а да мас ететін заттарды жеуге р??сат бермейді. ??мар ойынына, ысырапшылды??а ж?не ?сім?орлы??а тыйым салынады. ??ран Ислам?а дейінгі Арабияда ке? тарал?ан жа?а ту?ан ?ыздарды тірідей жерлеу д?ст?ріне тыйым салады, ?анды кек алуды шектейді, ?з-?зіне ?ол ж?мсау?а ж?не адамдарды ???ы?сыз ?лтіруге тыйым салады.