Фаўст

Голас з натоўпу

Што нам з таго? З пустой яго
І траскатні, і балбатні?
Не першы раз дурылі нас
І звездачот, і абармот,

Мефістофель

Стаяць, бы дурні,— як давесці
Ім шчырасць добрых прапаноў?
Адразу пра альруны плесці,^{134}
Пра цэрбера, пра груганоў
Бяруцца ўсе. Што тут рабіць,
Калі за ўсё — чарцям пагана:
ЦІ пятка раптам засвярбіць,
Ці хто спаткнецца нечакана.

А гэта ж пульс жыцця прыроды,
Яе ўладарныя штуршкі,
Яны ідуць наверх заўсёды
З глыбінь зямлі. Калі такі
Яна вам знак сама дае,
Капайце смела і рашуча,
Вы словы ўспомніце мае —
Вас там чакае грошай куча.

Гоман натоўпу

Заныла цела, коле ў бок,
Да горла падступіў клубок,
Свярбіць пазногаць на назе,
І холад па спіне паўзе,—
Няўжо прырода намякае,
Што скарбы тут яна трымае.

Імператар

Навошта нам пустая казань —
Хутчэй паказвай месца, хітры блазан!
Вядзі да скарбаў, мудры мой дарадца!
Я за рыдлёўкі ўсіх прымушу ўзяцца.
Калі ж зманіў, дурны няздара,
Цябе чакае ў пекле кара.

Мефістофель

Дарогу ў пекла знае кожны.
Аднак не варта біць у лоб,
Бо губіць крок неасцярожны.
Вось доказ: баразну халоп
Вядзе і раптам з чорных нетраў
Сахою выверне гаршчок. Загляне,
Спачатку думае — з салетрай,
Пасля памацае — а мой ты пане! —
Ды гэта ж золата, манеты!
А ў той зямлі гаршчок ці ж толькі гэты?
А колькі, колькі ёсць скляпоў,
Пячор, праходаў, паграбоў,
Дзе многа скарбу залатога,—
Туды ж таксама ёсць дарога.
У глыбіні падземных нор
Стаяць дагэтуль з даўніх пор
Талеркі, з чашамі паліца
Алмазамі, рубінамі іскрыцца,
У камянях каштоўных збруя, зброя,
А ў бочках ля сцяны віно старое.
Даўно ўжо клёпкі пагнілі,
Ды камень вінны лепш трывае.
Ці мала золата і перлаў у зямлі
Ашчадны час дасюль яшчэ хавае.
Чакаюць скарбы нас, каб мы ўзялі.
Мы кпім удзень з таго, што ўночы
Чаруе нас і лашчыць вочы.

Імператар

Пакінь містэрыі. У змроку
І рэч каштоўная без толку,
Бо не адрозніш скарбаў ад хімеры,—
І белы кот уночы — шэры.
Ты ж мне падай на божы свет
Алмазаў бляск і звон манет.

Мефістофель

Э не! Ты сам бярыся за лапату! —
Бо іншага не знаю сродку.
І ўмомант будзеш ты багаты,
Як залатых цяльцоў чародку
Здабудзеш. Справіш сам сабе абноўку.
Аздобіш з галавы да ног сяброўку.
Метал каштоўны ж уласцівасць мае:
Ён і высокіх узвышае.

Імператар

Хутчэй! Канчай свае пустыя ўрокі!

Астролаг(як раней)

Таймуй, манарх, паспешлівыя крокі!
Навошта нам карысць уцех і страсці
У маскараднае забавы красці?
Здабудзь спярша богаславанне бога
На атрыманне золата зямнога:
Дабра ты хочаш — добры будзь,
Уцехі хочаш — гнеў забудзь,
Віна — умей вырошчваць лозы,
Чакаеш цудаў — вер і будзь цвярозы.

Імператар