Step by Step in Esperanto

The following is a list of um- words in common use. They should be learned as independent words. Any others may be regarded as humorous “nonce-forms”, coined for the occasion only, rather than as permanent additions to the vocabulary: the student is advised to regard them with suspicion. Any attempt to give a definite meaning to a suffix that is by nature indefinite is mistaken.

Aerumi,(expose to) air, aerate

Akvumi (or, Akvi) water (garden)

Amindumi,court, woo

Brulumo,inflammation

Butikumi,shop, go shopping

Butonumi,button (up) high life

Buŝumo,muzzle (establishment)

Cerbumi,rack one’s brains

Foliumi,turn over the leaves (of book)

Frenezumi,act like a madman

Gustumi,taste (something)

Kalkanumo,heel (of shoe, etc.)

Kolombumi,bill and coo, spoon

Kolumo,collar;manumo,cuff

Komunumo,community

Kortumo,court (of justice)

Krucumi,crucify

Laktumo,soft roe

Lekumi,lap

Lotumi,raffle, dispose of by lot (loti, cast lots)

Malvarmumo,cold, chill

Mastrumi,keep house, manage

Mondumo,world of fashion, society

Nazumo,pince-nez

Okulumi,make eyes at

Palpebrumi,blink (palpebro, eye-lid)

Plenumi,accomplish, fulfil

Proksimume,approximately, about

Sapumi,soap, lather

Saĝumi,affect wisdom, split hairs

Serpentumi,wind, meander

Ventumi,fan, winnow

1140. Multe komencite, mnlmulte plenumite! Butonumi iun malvaste (strikte)! Sapumi la okulojn!

Kiom ajn la rivero serpentumas, ĝi fine trovas la maron.

“Mi deziras kolumon por mia patro.” “Kolumon kia mia?” “Tute ne! Puran.”

“Nomu kvin aferojn kiuj enhavas amelon (starch).” “Du manumoj kaj tri kolumoj.”

“Mi havas nur unu deziron.” “Kio ĝi estas?” “Ke ĉiuj miaj deziroj plenumigu.”

Oni demandis al mortkondamnito pri lia lasta deziro, kiun on! laŭkutime plenumos. “Kion vi deziras? Vinon? Cigaron?” “Ne, sinjoro. Mi deziras lerni la Rusan lingvon.”

Indigna virino: “Kiam mi butikumas, mi ĉiam petas por tio, kion mi deziras; kaj se oni havas ĝin, kaj ĝi plaĉas al mi, kaj mi sentas inklinon aĉeti ĝin, kaj ĝi estas sufiĉe malkara, kaj mi havas la monon, kaj oni ne povas aĉeti ĝin aliloke, mi preskaŭ ĉiam aĉetas ĝin sen la marĉando (bargaining, haggling) kaj argumentado tutan tagon, kiun amas aliaj personoj.”

Ni agadu, do, konstante,
Estu kia ajn la sort’;
Celadante, plenumante,
Laborante, ĝis la mort’!

Mi “umas” vin

Kiel la umo ĉirkaŭ via kolo,
Kiel la um’ ĉe mano de virin’.
Kiel aero umas en la ĉambro—
Mi umas vin.

Mi umas vin. La vorto ja konvenas,
Kaj ne ofendas eĉ al la edzin’;
Ŝi ne riproĉos min, se mi nur diras
“Mi umas vin”!

1141. ** En la ĝardeno staris pomarboj. Mi iris al unu, levis la manon, ekkaptis branĉon, kaj prenis verdan pomon. Mi metis la pomon en la buŝon kaj gustumis ĝin. Ĝi estis acida. Mi grimacis, kaj diris “Tiu pomo ne estas matura”. Mi prenis alian pomon — rugan, kaj gustumis tiun. Mi trovis ĝin tre bongusta. Mi diris “Ĉi tiu pomo estas dolĉa: ĝi multe plaĉas al mi”. Mi manĝis la pomon, kaj ridetis de plezuro.

1142. Ventumado, proksimumaĵo, mondumano, gekolombumantoj, plenumebla, kolumego, okulumema, komunumestro, palpebrumeti, cerbumigi, plenumiĝi, ventumilo, mastrumantino, gustuminda, malvarmuminto, gustumonto. Aerumita ĉambro, buŝumita hundo, sapumita vango, butonumita ganto.

«-aĉ»

1143. The suffix ‑AĈ denotes that the speaker has a poor opinion of the matter in question[112]: it “runs down”, shows dislike, disparagement, contempt, censure. English equivalents: abominable, horrid, odious, contemptible, mean, miserable, wretched, “rotten”, “awful”, and a host of similar words. Aĉa, “rotten” (Cp. kraĉi!)