Step by Step in Esperanto

1130. Mia aventuro. Antaŭ mi sur la strato promenis fraŭlino. Aĉetonte gazeton, ŝi serĉis pencon en la poŝo, kaj eltirante sian manon, lasis ion fali. Rigardate de mi, ŝi daŭrigis la promenon, ne rimarkinte la perdon. Tion bedaŭrante, mi rapidigis miajn paŝojn, kaj, trovinte la objekton, ĝin ekprenis. Atinginte la fraŭlinon, mi diris al ŝi “Pardonu, fraŭlino; jen io, kion vi perdis”. Rigardinte la objekton, ŝi ĝin prenis, dirante “Dankon, vi faris al mi grandan servon”. Tiel dankite, mi sentis min feliĉa. Disiĝonte, ni ridetis reciproke, kaj, svinginte poŝtuketon, ŝi foriris. Dume mi tie staris, rigardante ŝin penseme.

1131. En 1903, survoje de Bukureŝto al la maro, mi trovis kunvojaĝanton, kiu penis komprenigi sin al kelnero. La kelnero parolis Rumane, Serbe, Turke, Bulgare, kaj Ruse, sed ne komprenis lin. Mi aliris, kaj demandis Germane, France, Angle Itale, Hungare, Hispane, kaj Greke, ĉu mi povas helpi. Sed vane! La fremdulo komprenis neniun el la dek du lingvoj. Fine mi memoris, ke mi ĵus legis gazetan artikolon pri Esperanto, kaj mi demandis “Ĉu vi parolas Esperante?” Krio de ĝojo: “Jes, mi parolas!” Kaj li daŭrigis per tiu lingvo, kiun bedaŭrinde mi mem ne sciis. La fremdulo, vidante tion, enmanigis al mi kelkpaĝan Esperantan gramatikon, kiun mi tralegis. Post dek horoj, renkontinte nin denove, ni povis jam sufiĉe bone interkompreni per Esperanto. Tiam mi trovis, ke mia nova amiko estas Svedo, kiu parolas Svede, Norvege, Dane, kaj Finlande. Ni tri, do, posedante inter ni dek ses lingvojn, sen Esperanto ne povis mterparoli. De tiam mi estas Esperantisto. — Henriko Fischer, Galatz.

1132. Libertempe

Kiam iras mi marborden
Per ekskursa vagonaro,
Forgesonte ĉiun zorgon
Apud suna, blua maro
Ĉiu sono faras kanton:
“Paroladu Esperanton!”

Kiam sur la oceano
Vaporŝipo portas min
For de l’ kara patrolando
Kun amiko aŭ edzin’—
Ŝaŭmaj ondoj faras kanton:
“Paroladu Esperanton!”

Kien ajn mi forveturos,
Al la sudo, al la nordo,
Orienten, okcidenten,
Ĉio, ĉie, en akordo
Faras unu saman kanton:
“Paroladu Esperanton!”

1133. Write sentences containing the words vizitonte, respondante, skribite, manĝinte, pentrote, fotografate.

1134. Shorten the following phrases by using a participle: When he was going to be punished, he ran away. After she had heard my song she fainted (sven). While I was having my meal, I read a book.

1135. As already explained (1127), an adverbial participle relates to the subject of the sentence. One cannot translate The wine being drunk, I went away, by la vino trinkite, mi foriris, because trinkite refers to the subject mi, and means when I had been drunk by…! Correct to Trinkinte la vinon (or kiam la vino estis trinkita, or post trinko de la vino), mi foriris.

1136. Korektu: Trinkinte la vinon, mia kapo doloris. Promenante antaŭ mi sur la strato mi vidis fraŭlinon. La laboro farite, mi iris liton. Respondante vian leteron, la pakaĵo alvenis bonstate. La letero skribite, mi aĉetis poŝtmarkon.

1137. The following adverbial forms are explained in 965. Restas vidote, ĉu … Estas malpermesite eniri. Dirite, farite! Ŝerce dirite, cele pensite! Kiel akirite, tiel perdite! Prave punite laŭmerite! Aranĝite, ordigite! Ne esperite, ne sonĝite.

1138. “One may smoke”: Estas permesate (or, Oni permesas; or, Oni rajtas) fumi. Another alternative, an impersonal verb lici (=to be allowed: Licas fumi) (Ĉu licas? May one? May I?) has been proposed, but has not yet found much favour.

Turisto: “Ĉu (estas) permesate (Ĉu oni permesas, Ĉu licas) vidi la antikvaĵojn de la kastelo?” Servisto: “Bedaŭrinde, la grafino kaj ŝia nevino ĵus foriris.”

«-um»

1139. Like the preposition je, the suffix ‑UM has no definite meaning. It forms words whose sense is suggested by the context and the root. Cp. the English indefinite “umpteen”, (which may be translated jocularly by dek um), H’m, thing-um-a-jig.