Step by Step in Esperanto

639. ** La patrino vokis la filon. Liaj manoj estis malpuraj. Ŝi prenis spongon, kaj malsekigis liajn manojn. Ŝi prenis sapon, kaj lavis ambaŭ manojn. La sapo ŝaŭmis (foamed, frothed). Ŝi lavis la fingrojn (nome, la dikajn, la montrajn, la mezajn, la ringajn, kaj la malgrandajn). Ŝi lavis ankaŭ la manradikojn (wrisis). Ŝi prenis tukon kaj sekigis liajn manojn. Same ŝi lavis ankaŭ lian vizaĝon—la frunton (forehead), okulojn, orelojn, vangojn, nazon, buŝon, mentonon (chin), kaj kolon. Fine la filo estis pura. La patrino for-metis la tukon, la spongon, la sapon, kaj la akvon, kaj ordigis la tualetan tablon. Post du minutoj la filo denove malpuriĝis!

640. Cp. plenigi, to fill, make full, with pleniĝi, to fill, become full. Make similar pairs with the roots alt, bel, blind, ebri, fort, furioz, matur, mol, soif, and use in sentences. E.g., San: Frukta dieto sanigas la suferanton, kiu rapide saniĝas. Varm: Mi varmigas la lakton; la lakto varmiĝas.

641. With an intransitive verbal root igi forms a transitive verb. Mortigi (=igi morti), to make to die, to kill. Timigi, to frighten. Venigu kuraciston, Fetch (procure, send for, get) a doctor.

642. Modelo: La ligno brulas (burns, is on fire): la fajro bruligas (burns, consumes) la lignon. Here (and in some of the following roots) the English verb has both meanings, intransitive and transitive. Make similar pairs of sentences with the roots:

bol dorm dron fal kresk krev kur kuŝ mir okaz pas pend pens sid son sonor star sufer

643. Por muŝon mortigi, oni pafilegon ne uzas. La litero mortigas, la spirito vivigas. Laboro fortigas: ripozo putrigas. Ekzameni ne devigas (oblige one) preni. Demando ne devigas. Antaŭ mortigo de urso, ne vendu ĝian felon.

644. «Kiun vi bezonas?» «Neniun.» «Kial do vi sonorigas (ring)?» “Ĉar la butono diras „Premu!“»

“Kion signifas la mallongigo k.c.l” “Ĝi celas kredigi al aliaj, ke oni scias pli multe, ol oni efektive scias.”

“Mi mortigis du virmuŝojn kaj tri muŝinojn.” “Kiel vi povis distingi la seksojn?” " Du estis sur la manĝotablo, kaj tri sur la spegulo.

644. Angligu: Elterigi trezoron, enboteligi frukton, endokigi ŝipon, enlitigi infanon, senkapigi vorton, buterigi lakton, surtabligi manĝon, forkurigi malamikon. Ali-(el-en-kun-sen-sub-neni‑)igi. Dompurigistino, koleregigi, varmetigi, mortiganto.

646. DAŬRI, to last, continue, endure, go on (in this sense). La ludo daŭras. Li daŭre ludas. Li daŭrigis la ludon (went on playing) (Not: li daŭris ludi!). Daŭrigu! Go on! Continue!

647. ĈESI … -i, to stop, leave off, desist from (doing something). Ĉesiĝi, to stop (come to) an end. Li ĉesis drinki, kaj ĉesigis la malbonan vivon: tiam lia mizero ĉesiĝis. He ceased to booze (left off boozing), and discontinued his evil living: then his misery ceased. Cp. HALTI, to halt, pause, (come to a) stop. La aŭto haltis (=ĉesis kuri): mi ĝin haltigis.

648. Patro (krianta de la supra etaĝo (floor, storey): “Kia bruego! Ĉesigu la radion!” Filo (sur la teretaĝo): “Ĝi ne estas la radio: panjo havas vizitantinon.”

«-ita»

649. The suffix ‑ITA = -ed, -d -t, -en. It makes an adjective showing that the action indicated is finished, completed; a thing of the past. Dirita, said; finita, ended; perdita, lost; skribita, written; vestita, dressed. Farita, done, made (362). Fermita, shut; malfermita, opened; nefermita, open. Kunmetita vorto, compound word. Do not say -iĝita.