Quo Vadis

— Jon zakachany, jak Trojił u Kresydzie, — kaža. — Dazvol jamu, dominie, pajechać u Rym, bo ssochnie. Ci viedaješ, što taja lihijskaja zakładnica, jakuju ty padaravaŭ jamu, znajšłasia, i Vinić, vyjazdžajučy da Ancyjuma, pakinuŭ jaje pad apiekaj niejkaha Lina? Nie zhadvaŭ ja tabie pra heta, bo ty ŭkładaŭ svoj himn, a heta važniejšaja reč nad usim. Vinić maniŭsia z jaje zrabić sabie kachanku, ale, jak akazałasia cnatlivaju, by Łukrecyja, raskachaŭsia ŭ jejnaj cnocie i ciapier žadaje zviančacca z joju. Heta karaleŭskaja dačka, dyk dyzhonaru nie budzie, ale ž jon — voś isny vajak — uzdychaje, sochnie, jenčyć, adnak čakaje na dazvoł svajho impieratara.

— Impieratar nie vybiraje žanok vajakom. Našto jamu toj dazvoł?

— Ja ž kazaŭ tabie, dominie, jon ciabie abažaje.

— Dyk tym bolš moža być peŭny majho dazvołu. Heta ŭdałaja dziaŭčyna, choć zavuzkaja ŭ kłuboch. Aŭhusta Papieja skardziłasia mnie na jaje, što ŭrakła nam dzicia ŭ Pałatynskim parku… — Ale ja skazaŭ Tyhelinu, što bostvy nie paddajucca lichim pryrokam. Pamiataješ, boski, jak jon byŭ sumieŭsia, i jak sam ty kryčaŭ: «Habet!»

— Pamiataju.

Tutka zviarnuŭsia da Vinicija: — Kachaješ ža jaje tak, jak kaža Piatroni?

— Kachaju, dominie! — adkazaŭ Vinić.

— Dyk vydaju zahad zaraz jechać uzaŭtra ŭ Rym, zviančacca z joju i nie pakazvacca mnie na vočy biez viančalnaha piarscionka.

— Dziakuju tabie, dominie, z serca i dušy.

— O, jak miła ŭščasliŭlać ludziej! — adazvaŭsia cezar. — Nie žadaŭ by ničoha inšaha praz usio žyccio rabić.

— Zrabi nam jašče adnu łasku, boski, — prosić Piatroni, — i asvieć henu volu svaju pierad aŭhustaj: Vinić nie asmieliŭsia b nikoli ažanicca z asobaj, jakoj nie rada aŭhusta, ale ty, dominie, razhoniš adnym słovam jejnyja ŭpiaredžanni, abjaŭlajučy, što sam tak zahadaŭ.

— Dobra, — kaža cezar. — Tabie i Viniciju nie ŭmieŭ by ničoha admović.

I zaviarnuŭsia da viłły, a jany za im, rady z pieramohi. Vinić musiŭ ustrymoŭvacca, kab nie kinucca na šyju Piatroniju, bo ciapier usie pierapony j niebiaspieki byccam byli addaleny. U atryjumie viłły małady Nerva i Tulij Senecyjo zabaŭlali aŭhustu hutarkaj, Terpnas i Dyjador strojili cytry. Neron, uvajšoŭšy, sieŭ na ŭzorystym kresle i, šapnuŭšy štoś na vucha prybočnamu hreckamu chłapčaniaci, čakaŭ. Chłapčanio vomih viarnułasia z załatoju skrynkaju.

Neron adčyniŭ jaje i, vyniaŭšy našyjnik z bujnych pierłaŭ, havora: — Vo kaštoŭnasci, hodnyja sianniašniaha viečara.

— Ihraje na ich zarnica, — adzyvajecca Papieja, pierakananaja, što našyjnik joj pryznačany.

Cezar to padymaŭ, to spuščaŭ ružovyja kamienni, urešcie kaža: — Vinić, padaruješ ad mianie heny našyjnik maładoj lihijskaj karaleŭnie, z jakoju zahadvaju tabie zviančacca.

Poŭnyja hnievu i raptoŭnaha zdziŭlennia vočy Papieji pranizvali to cezara, to Vinicija, a ŭ kancy ŭrezalisia ŭ Piatronija. A toj, pierahnuŭšysia abyjakava praz poručča kresła, vadziŭ rukoju pa hryfie harfy, jak by žadajučy vyvučyć jahonuju formu. Pramiež taho Vinić, padziakavaŭšy za padarunak, padyjšoŭ da Piatronija i skazaŭ: — Čym ja tabie adudziačusia za ŭsio toje, što ty dla mianie siannia zrabiŭ?

— Achviaruj paru lebiedziaŭ Eŭterpie, — adkazvaje Piatroni, — chvali piesni cezara i smiejsia z pračuccia. Spadziajusia, što ryk lvoŭ ad hetaje pary nie budzie mucić snu ani tabie, ani tvajoj lihijskaj lileji.

— Nie, — zapeŭnivaje Vinić, — ciapier ja zusim spakojny.

— Chaj ža Fartuna budzie vam łaskavaj. Ale ciapier zvažaj, bo cezar biare znoŭ forminhu. Ustrymaj dychannie, słuchaj i rani slozy.

I praŭda, cezar uziaŭ forminhu, padniaŭ vočy ŭharu. U zali zamierła hutarka, prysutnyja siadzieli biez ruchu, jak skamianiełyja. Tolki Terpnas i Dyjador, cezaravy akampanijatary, cikavali to na siabie, to na jahonyja vusny, čakajučy pieršych tonaŭ piesni.

Naraz u pradsienni zakipieła biehatnia j homan, cieraz momant z-za partjery vyskakvaje cezarski vyzvolnik Faon, a za im tut ža konsuł Lekan.

Neron nachmuryŭ brovy.

— Vybačaj, boski impieratar! — adazvaŭsia zaziachany Faon. — Rym haryć!

Bolšaja častka horadu ŭ mory ahniu!..

Na heny dakład usie pazryvalisia na nohi. Neron pakłaŭ forminhu i ŭhołas: — O, bohi!.. Ubaču pažar horadu i skonču «Trojiku»!

I vomih zviartajecca da konsuła: — Ci, vyjechaŭšy zaraz, paspieju jašče ŭbačyć pažar?

— Uładaru! — adkazvaje blady, moŭ sciana, konsuł. — Nad horadam adno mora połymia, dym dušyć ludziej, mlejuć, z rospačy kidajucca ŭ vahoń… Rym hinie!

Chvilina miortvaj cišyni, niečakana Vinić na ŭvieś hołas: — Vae misero mihi!..

I małady junak, skinuŭšy tohu, u samaj tunicy vybieh z pałacu.

A Neron padniaŭ vočy da nieba i dekłamuje: — Hora tabie, sviaty hradzie Pryjama!..

XLII