Quo Vadis

Nie znaju, bostva ty abo dziaŭčo smiarotna!
Niaŭžo naš sviet prydatny, kab tvaryć padobna?
Tady ja rodzičaŭ tvajich za heta błasłaŭlaju,
Jak i bratoŭ tvajich, čaroŭnaja Danaja…

Nat Pamponiji spadabałasia vynajdavanaja vietlivasć hetaha byvalca. Lihija słuchała ŭzvarušanaja j aniasmielenaja. Ale pavoli na vusnach jejnych zajhraŭ smiašok, na tvary malavałasia zmahannie dziavočaha soramu z achvotaj adkazu — i, vidać, taja achvota pieramahła, zirnuła bo raptam na Piatronija j adkazała jamu słovami taje ž Naŭzikaji, vyrecytavanymi krychu pa-vučnioŭsku:

Nie aby-chto ty sam, dyj u mazhoch nie pusta…

Pasla zakruciłasia na nazie dy ŭciakła, by spałochanaja ptuška. Ciapier pryjšła čarha zdziŭlennia na Piatronija — nie spadziavaŭsia bo pačuć vierš Homera ŭ vusnach dziaŭčyny, ab barbarskim pachodžanni jakoje čuŭ ad Vinicija.

Hlanuŭ takož pytajučym vokam na Pamponiju, ale taja nie mahła jamu dać adkazu, bo hladzieła na zdavolenaha Aŭła.

A jon nie ŭmieŭ taho hordaha zdavalniennia sukryć. Pierš-napierš pryviazaŭsia byŭ da Lihiji, jak da rodnaha dziciaci, a pa-druhoje, pamima svajich stararymskich niechaciaŭ da hreččyny, uvažaŭ jaje za dokaz tavaryskaje ahlady. Sam nie moh jaje nikoli dobra navučycca, i hetaha skryta škadavaŭ, dyk voś ciapier rad byŭ, što hetamu vytvornamu mužu j litaratu, jaki hatoŭ byŭ uvažać dom jahony za barbarski, adkazana ŭ im movaju j vieršam Homera.

— Josć u nas hrek-piedahoh, — kaža, zviartajučysia da Piatronija, — vučyć našaha chłapca, a dziaŭčo prysłuchoŭvajecca lekcyjam. Ptušanio heta jašče, ale miłaje ptušanio, da jakoha pryvykli my aboje.

Piatroni ŭhladaŭsia ciapier praz huščaru poŭsci j kapryfolijuma na park dy na razhulanuju trojku. Vinić skinuŭ tohu i ŭ tolki tunicy padbivaŭ uharu špurlak, jaki Lihija nasuprać z padniatymi ručonkami namahałasia schapić.

Na pieršy pahlad małoduchna nie zrabiła na Piatronija vialikaha ŭražannia. Vydavałasia jamu lišnie tonkaj. Ale ad momantu, kali ŭ tryklinijumie ŭzhlanuŭ na jaje bližej, padumaŭ sabie: tak mahła vyhladać chiba tolki zaranka — i, jak znaŭca, zadecydavaŭ, što josć u joj niešta niezvyčajnaje. Usio zaciemiŭ dy ŭsio acaniŭ: i ružova-prazrysty tvaryk, i sviežyja, nu prosta prosiačyja całunku, hubki, i błakitnyja, by mora, vočy, i alebastravuju biel čała, i bujnasć ciomnych kosyńkaŭ z burštynavym i karynfskaj miedzi vodbleskam na ločkach, i lohkuju šyjku, i boskuju liniju plačukoŭ dy cełuju postać — hnutkuju, tanklavuju, maładuju maładosciu majskaje rascviŭšaje viasny.

Zbudziŭsia ŭ im mastak i smakun krasy, jaki adčuŭ, što pad fihuru hetaje krasuni až prosicca podpis: «V ja s n a». Raptam prypomniŭ sabie Chryzatemis, i parvaŭ jaho pusty smiech: pakazałasia jamu z svajoj załatoju pudraju ŭ vałasoch dy načernienymi brovami nadta zviałaju, padobnaj da skidajučaj pialostki ružy. A ŭsio ž taki henaje Chryzatemis zajzdrosciŭ jamu ceły Rym. Nastupna pryhadaŭ sabie Papieju — i taja pracłaŭnaja Papieja taksama pakazałasia jamu biazdušnaj vaskovaj maskaj. U hetaj ža dziaŭčynie tanahrskich kštałtaŭ była nie tolki viasna — była j svietłaja Psyche, pramianiejučaja z jaje ružanaha cieła, moŭ kasuli z lampy.

— Vinić praŭdu kazaŭ, — padumaŭ, — a maja Chryzatemis staraja, staraja… moŭ Troja!

Pasla zviarnuŭsia da Pamponiji Hrecyny — i, pakazaŭšy na park, skazaŭ: — Razumieju ciapier, domina, što z takimi dvajima nie chočacca vam ni pałatynskich bankietaŭ, ni cyrku.

— Tak, — adkazała, zviartajučy pohlad na małoha Aŭła i Lihiju.

A stary vajar pačaŭ raskazvać historyju dziaŭčyny i toje, što čuŭ kaliś ad Atelija Histera pra narod lihaŭ z dalokaje poŭnačy.

A tyja skončyli hulać u špurlaka i niejki čas chadzili pa aharodnym piasku, rysujučysia na ciomnaj asnoviedzi cyprysaŭ, by try biełyja statuji. Lihija trymała za ruku małoha Aŭlusa. Pašpacyravaŭšy krychu, sieli na łaŭcy pry «piscynie»[18], na siaredzinie aharodu. Aŭł zaraz sarvaŭsia plošyć rybu ŭ lustranoj vadzie, a Vinić vioŭ dalej začatuju padčas špacyru hutarku: — Tak, — kazaŭ nizkim tremołavym hołasam. — Ledź skinuŭ ja pretekstu, vysłali mianie ŭ azijackija lehiji. Nie znaŭ ni horadu, ni žyccia, ni kachannia. Umieju napamiać krychu Anakreonta i Haracyja, ale nie patrapiŭ by tak, jak Piatroni, havaryć vieršy tady, kali rozum niamieje z podzivu j słoŭ znajsci nie moža.