Мінскі напрамак. Том І

Заўважыўшы Тураўца, Дрозд адразу падаўся да яго, сказаў, што затрымалі паліцая, які ішоў у разведку.

Паліцая адправілі к камбрыгу.

Туравец занепакоіўся, ці не даведаліся гітлераўцы аб намеры брыгады. Няўжо яны маглі пранюхаць? «Калі даведаліся, — падцягнуць сілы, i нам прыдзецца нялёгка». Ён накіраваўся да штаба, спадзеючыся там высветліць усё як мае быць.

Ермакоў з партупеяй, ca шпорамі, угнуўшы галаву, стаяў супраць рослага разгубленага ваякі. Выгляд у камбрыга быў грозны i рашучы. Зеленаватыя вочы камандзіра, здаецца, прашывалі наскрозь паліцая, — у такія хвіліны нават партызаны пабойваліся свайго камандзіра. Паліцай, збялелы, спалоханы, вадзіў вачыма за кожным рухам Ермакова i лапатаў:

— Ей-богу, па самагонку... тут гнаць павінны... пахмяліцца хацеў...

— Брэшаш! Па вачах тваіх бачу, што няпраўду гаворыш. Кажы, чаго прышоў! — насядаў камбрыг.

Палонны кляўся, што паліцаі не ведаюць аб прыходзе партызан i адчуваюць сябе спакойна. Стараючыся вымаліць літасць, ён, хапаючыся, выказваў усё, што ведаў, дзе i якія ў немцаў гарнізоны, якая ў ix ахова, з якога боку лепш ударыць...

Многія з гэтых вестак пасля пацвердзіў селянін, якога пазней затрымалі паставыя.

Чалавек ішоў на нейкі лясны лужок касіць траву. У яго была на плячы каса, на дзержаку якой вісела невялічкая торбачка. Убачыўшы ў лесе столькі партызан, касец проста сумеўся.

— Ото ж войска, — узрадаваўся ён. — Адкуль гэта, скажыце, сабралася столькі?

3...

Шашура ў гэтую ноч ухітрыўся пабачыцца з Аксінняй. Ён угаварыў Ермакова дазволіць яму з сваімі хлопцамі выправіцца раней: з грузам, маўляў, ісці не так проста, — і, зрабіўшы даволі вялікі круг, зазірнуў у гэтак помнае сяло. Людзям, якія з ім былі, Шашура даў дазвол адпачыць i сказаў, што павінен зайсці па адной неадкладнай важнай справе.

Пасля таго, як Шашура араў поле, яму ні разу не даводзілася быць у сяле. Ён, праўда, не аднойчы збіраўся наведацца сюды, але усё не выпадала.

Аксіння спаткала яго ветліва i, адчуваў падрыўнік, была рада, што ён прышоў. Палажыўшы дзяцей спаць i паслаўшы госцю ў садочку, яна доўга стаяла з ім пад яблыняй i размаўляла.

— Пара спаць... Позна, — схамянулася раптам жанчына.

Шашура паспрабаваў затрымаць яе, абняў за стан, нібы жартуючы, i прыцягнуў да сябе. Але Аксіння вызвалілася, развітаўшыся, пайшла ў сваю «хату».

Падрыўнік застаўся адзін. На душы ў яго было тужліва i неспакойна: ужо даўно ён не мог абыякава адносіцца да гэтай жанчыны. Яна вабіла яго, сеяла ў падрыўніку думкі аб адзіноцтве, якіх ён раней не ведаў.

Шашура толькі некалькі хвілін стаяў у роздуме. «Можа, яна тое ж адчувае i... чакае», — падумаў ён i, падбадзёраны гэтай развагаю, накіраваўся да хлява. Вароты былі прычынены. Калі падрыўнік пацягнуў ix да сябе, яны зарыпелі.

— Ты чаго? — запыталася ціха Аксіння.

— Сумна штосьці аднаму, Аксіння... спаць зусім не хочацца...

— Не хочацца? Вось гора! Што ж гэта?

— Ды чорт яго ведае! Не спіцца, хоць трэсні!.. Памагла б ты, ці што, каліна-маліна?

— А чым я табе магу памагчы? Парашкоў у мяне няма ад бяссоння.

— Парашкоў! Мне яны i не патрэбны. Я ix, гэтай поскудзі, зроду не піў... Сумна — аднаму — разумееш?

— Не разумею.

— Не разумееш. Эх, што ж ты такая — нездагадлівая!

Ён прысеў на ўскрай ложка i паклаў руку на яе плячо, гарачае i пругкае.

— Аксіння.

Яна зняла руку, параіла:

— Калі сумна, едзь да жонкі, стане весялей.

— Няма да каго мне ехаць. Я нежанаты...

— Усе вы аднолькавыя, нежанатыя.

— Нежанаты, праўду кажу.

— Даўно?

— Вось жа, не верыць! Пабажыцца табе, ці што?

— Нашто? Усё роўна... я весяліць не ўмею.

Шашуру, які лічыў сябе добрым знаўцам спагадлівага, на яго думку, жаночага сэрца, не вельмі збянтэжыла гэтая неласкавасць. Яшчэ з паўгадзіны ён гаварыў, не трацячы надзеі, што непрыязнасць жанчыны зменіцца прыхільнасцю.

Аксіння моўчкі слухала. Яна здавалася яму, як ніколі раней, прываблівай i роднай.

Расказаўшы некалькі смешных гісторый i анекдотаў i пачуўшы, што Аксіння раз — другі засмнялася, Шашура пяшчотным, але ўпэўненым рухам абняў яе за плечы. Ix цяпло апаліла яго.

— Аксіння, любая!..

Яна адразу паспрабавала вырвацца.

— Што ты робіш?

— Ды нічога, здаецца, — паспрабаваў ён жартаваць.

— Пусці!

— Аксіння, ды што ты! Супакойся!.. Не трэба...

— Пусці! — сурова прашаптала яна i вырвалася. — Якія вы ўсе, мужчыны, з вамі па-добраму, дык вы не разумееце дабраты...

— Ты — разумееш! Нібы чорт ведае, што натварыў!..

— Яшчэ што скажаш? Так я табе i дазволю!

— Проста — карціна, дакрануцца нельга...

— А што ты думаеш? Нельга!

Ён перамяніў тон размовы:

— Я ж, можа, таму, што люблю цябе.

— Няўжо? Нешта не заўважала...

Шашура пачаў апраўдвацца i паспрабаваў — цяпер з перасцярогай — абняць яе зноў, але Аксіння адштурхнула яго рукі і, лёгка выцяўшы, сказала:

— Ідзі адсюль... Па-добраму прашу...

— Просіш? Няма чаго сказаць — просьба.

— Як умею...

«Бач ты, якая строгая! — са здзіўленнем падумаў Шашура. — I хто б думаў, здавалася такою ласкаваю... Гэтых жанчын ніколі не зразумееш...»

— Ну, што ж, дзякуй... хоць за просьбу.

Ён устаў i вышаў.