Мінскі напрамак. Том І

Хлопцы не зважалі на гэта i хутка, дзелавіта рабілі сваё.

...Нарэшце, па адным, па два, групкамі сталі адыходзіцца ад насыпу. Скончылі.

На хвіліну ўстанавілася цішыня.

Цяпер усе гаварылі голасна, уразнабой. Нехта зарагатаў.

— Ну, як, каліна-маліна, музыка? — крыкнуў Шашура, які з'явіўся знянацку, як з-пад зямлі.

Дрозд стрымана адказаў:

— Канцэрт што трэба.

— Сімфонія!

— Праўда, таварыш камісар! Сімфонія! Тут i другога слова не падбярэш. Такое каб моцнае, як «дамкрат», скажам, i... каб незразумелае. Ірванулі!.. А помніце, як летась мы «канцэрт» давалі пад Пагарэлым? Я тады пад мост падлажыў бомбу-двухсотку. Эх, каліна-маліна, як фуганула, дык бэлькі ляцелі, як трэскі. Я ляжаў у ямцы наводдаль, дык мяне ад выбуховай хвалі спачатку як падыме, а пасля як бразне аб зямлю! Ледзь дух не выпусціў... Тады таксама «канцэрт» важны быу — на ўсіх дарогах ігралі.

— Хадзем, маліна-хлапчына, паглядзім, як ты цяпер паіграў,— перапыніў яго Туравец.

— Чыста, таварыш камісар, зрабіў.

Калі яны падняліся па невысокаму, але крутому затравеламу адхону на насып, у баку паўстанка ўскінулася барвовае клубістае полымя, i крыху пазней разлёгся выбух.

— Мусіць, нашы фрыцаўскае кубло ўзарвалі.

Туравец з Шашурам пайшлі па насыпу. Шпалы былі пашчапаны, жалезныя рэйкі парваны, пасечаны.

— Эх, пабіла рэйкі! — не ўтрываў падрыўнік.

— Пабіла... Можна сказаць, — загаварыў камісар, — «заваёўнікі» тут не разгоняцца. Зрабілі чыста. Hi дарогі, ні пуці...

— Цяпер ім тут праехаць не хутка ўдасца...— адгукнуўся Шашура.

Туравец павярнуўся быў ужо назад да лесу, як яго ўвагу прыкаваў глухаваты, прыцішаны далечынёю выбух. За ім хутка прагучаў другі, трэці.

Потым загрымела ў іншым баку, бліжэй. Нібы рэха перакатамі пакацілася па палях, па лясах, па далінах ва ўсе бакі.

Блізка i далёка, то гучна, разложыста, то ціха, ледзь-ледзь чутна, грукаталі, перагукаліея выбухі.

— Хто гэта? — запытаўся зачаравана Шашура.

Туравец стаяў, аветлены полымем недалёкага пажару, ад чаго на твары трапяталі чырвоныя водбліскі, i задумліва слухаў.

— Хто, кажаш? Хто ж — нашы знаёмыя ўсё... Тут i вось тут калінінцы i «Савецкая Беларусь». Далей, справа, напэўна, Першая Мінская. Вунь там, не інакш, Гаркуша... Каля яго гастэлаўцы... А хто за імі — i сам не ведаю...

«Канцэрт» Ермакоўскай брыгады, магчыма, было ледзь чуваць у агульным магутным «канцэрце». На ўсіх дарогах, па ўсёй Беларусі грымелі ў гэтую ноч выбухі.

Партызаны ірвалі дарогі над Бабром i пад Пухавічамі, пад Лунінцам i пад Лідай, пад Старушкамі i каля самага Мінска. Тол разбураў масты, рассякаючы, карэжачы важкія жалезныя бэлькі, раскідваючы бярвенне. Над сотнямі чыгуначных складаў палала трапяткое, грознае полымя. Эшалоны, якія ў гэтую ноч спрабавалі дабрацца да фронта, або гарэлі таксама, або валяліся пад адхонам.

У адну ноч мнагатысячная партызанская армія вывела са строю ўсе чыгункі, па якіх гітлераўцы жывілі свой фронт, адрэзала часці, што стаялі на «балконе», ад тылу, ад ix глыбокіх баз.

«Канцэрт» быў часткай агульнай падрыхтоўкі нашай арміі да наступлення. Ен быў першым громам, які абвяшчаў аб пачатку бітвы за Беларусь.

Пра гэта ўсе даведаліся праз тры дні.

Раздзел VII

1...

Пасля таго, як Ніна вярнулася з Мінска, яе паслалі да сувязных у мястэчка.

Зрабіць гэта было значна лягчэй, чым прабрацца ў Мінск. Яна ўжо неаднойчы хадзіла ў гэтае мястэчка, i кожны раз усё канчалася добра.

Але цяпер яе падсцерагала трагічная нечаканасць, тая нечаканасць, якая вельмі часта ідзе поруч з разведчыкамі.

Па дарозе назад, пераходзячы мяжу партызанскай зоны, Ніна траіпіла на нямецкую засаду.

З хмызняку насустрач выскачыў немец, які наставіў на яе аўтамат.

Першую хвіліну, калі Ніна пабачыла перад сабою гітлераўца i аўтамат, нацэлены ў яе твар, яна вельмі ўстрывожылася, але яшчэ не адчула ўсёй трагічнасці гэтай падзеі, відаць, таму, што яна не ўпершыню бачыла перад сабой аўтамат i гітлераўцаў. Тыя разы ўсё сыходзіла добра. Ёй удавалася выйсці з безвыходнага, здавалася, становішча, адхіліць небяспеку.

I цяпер у яе, недзе глыбока, у тумане трывогі, тлела надзея, што ўсё сыдзе неяк. Але гэта было далёка, прыцішана. Блізка ж, заглушыўшы іншыя адчуванні, адразу ліхаманкава завіхурыліся тысячы думак, быстрых, імклівых: што рабіць, што адказваць?

— Партызан? — запытаўся немец.

— Не...

«Трэба быць спакайней i смялей», — падказвала ёй нешта знутры, што сачыла цяпер за ёю.

Поруч з першым вырасла яшчэ некалькі салдат. Бязбровы, з маленькім падбародкам немец крыкнуў:

— Абшукаць!

Гітлераўцы адразу кінуліся да яе, сціснулі рукі, балюча ix заламалі. Адчуўшы прыкры дотык чужых рук, Ніна мімаволі ірванулася, але ледзь не застагнала ад болю.

Адзін з паліцаяў, з густым чорным чубам, начэсаным на вока, перахапіўшы гэты рух, сказаў зларадна:

— Не так, як у партызанах? Прывыкай!

Ён, відаць, быў старшым над паліцэйскімі, бо трымаўся вальней за іншых.

У яе не знайшлі нічога падазронага.

Бязбровы, уважліва разглядаючы, пакруціў яе пашпарт i пропуск, паклаў у кішэню.