Мінскі напрамак. Том І

Ці ўдасца зрабіць усё, што належыць? Ці ўдасца добра выйсці адтуль?

Прадчуванне блізкай небяспекі вярнула ёй сілу. Лёгкасці i спакою не было ў яе, але затое не было i разгубленасці, якую змяніла асцярога.

Ніна ішла цвёрда i, здавалася, зусім спакойна.

Перад горадам яе спыніў патруль — тры салдаты з аўтаматамі. Адзін з ix, бялявы, з блакітнымі нахабнымі вачыма, агледзеў Ніну з галавы да ног, нібы распранаючы, кінуў адно слова:

— Ausweis![⁶]

Ніна выняла з унутранай кішэні пінжака хустачку, разгарнула i паказала пропуск. Гітлеравец, не зводзячы з яе вачэй, пацягнуў паперку, прачытаў, абыякава пакруціў у руках. Другія тым часам капаліся пахапліва ў кошыку. Кавалак ружовага сала, густа пасыпанага соллю, знік у кішэні аднаго.

Ніна сачыла за ix прагнымі быстрымі рукамі, стрымліваючы гнеў.

— Ну, хопіць ужо, — раптам рашуча пацягнула яна кошык да сябе. — Бачыце, што ніякіх бомб няма. Трэба i мне пакінуць што прадаваць! Так i на рынак нечага будзе ісці.

Патрульныя моўчкі адступіліся.

4...

Першае, што Ніна ўбачыла ў горадзе, былі два новыя дзоты абапал вуліцы. Збоку цягнулася калючая загарожа ў два рады з пераплеценымі накрыж дратамі, каля якой мерна шпацыраваў гітлеравец-салдат. На рагу высілася на слупах будка, i там была другая такая ж постаць, толькі, праўда, нерухомая.

«А на вуліцы пуста», — заўважыла яна. Ёй здавалася, што калючы дрот аблытаў, як павуцінне, увесь горад.

З гэтай хвіліны ў яе было такое адчуванне, нібы раптам надышоў прыцемак, страшны, загадкавы, пагрозны. Слых яе цяпер востра лавіў кожны гук. Яна прыкмячала ўсё, што рабілася вакол, хоць збоку здавалася спакойнаю i нават бесклапотнаю.

Калі Ніна падыходзіла да рынку, міма прашумела грузавая машына з салдатамі, за ёй такая ж другая i трэцяя.

«Аблава!» — мільганула ў галаве. Ніна адразу павярнула ў першую ж бакавую вулачку.

Сапраўды, непадалёк машыны рэзка спыніліся, i салдаты, што пасыпаліся з кузава, пачалі хутка разбягацца ў два бакі, акружаючы рынак.

Пачуліся крыкі i лямант.

Адчуваючы трывожны халадок у грудзях, Ніна старалася хутчэй адысці ад рынку. Паўз яе спалохана прабегла некалькі жанчын. Дзве з ix прытрымлівалі рукою нейкія скамечаныя абы-як тканіны, якія, мусіць, не ўправіліся прадаць, трэцяя несла за плячыма мяшочак, які пры бегу целяпаўся i біў па спіне. З мяшка церушылася мука.

Услед за імі пратупацеў важкімі каванымі ботамі салдат. Ён на бягу крыкнуў нешта i стрэліў. Уцякачкі, пачуўшы стрэл, спыніліся...

Ніне вельмі хацелася павярнуць зараз жа назад, каб збочыць дзе-небудзь у завулак i кінуцца наўцёк. Але яна ведала, што гэта было б неразумна, i таму, як бы нічога не адбылося, пайшла проста да гітлераўца. Той азірнуўся на яе, хацеў было нешта сказаць, у яго нават смыкнуліся губы, але спакойны i бесклапотны выгляд жанчыны, якая кінула абыякавы ганарлівы позірк, спыніў яго.

Абмінуўшы небяспеку, Ніна пайшла хутчэй. Сэрца яе білася гулка i часта.

«Ледзь не папалася. Так недарэчна i бязглузда...»

Праз гадзіну, а можа i больш па ціхенькай, перарытай калдобінамі вуліцы яна падышла да адной з явачных кватэр.

Хуткім, пільным позіркам акінула дворык i драўляны, пахілены ад старасці дом, куды ёй трэба ісці. Пуста.

Яна заўважыла, што ў ix нейкі запушчаны, нібы нежылы выгляд — у вокнах ні адной фіранкі, a ў сярэднім — выбіта шыба. Няўжо жывуць з выбітай шыбаю?.. I каля расхрыстаных веснічак — рубчаты след аўтамашыны.

Усё гэта яна схапіла адным позіркам. Не прыпыняючы хады ні на хвіліну, прайшла паўз дом.

Ніна прыкмеціла маленькага чалавека ў вышыванай падпяразанай рубашцы, што паволі шпацыраваў наводдаль. Праходзячы паўз яго, яна з намаганнем стрымлівалася, каб не азірнуцца, адчуваючы, што ён сочыць за ёю.

Здаецца, Ніна недзе ўжо сустракала гэтага чалавечка. Дзе?..

Толькі, калі прайшла паўквартала, каля павароту, нібы рассеяна, азірнулася. Чалавек глядзеў услед. Чаго ён глядзіць? Можа, i ён прыпамінае? Значыцца, ён таксама недзе бачыў яе? Ці пазнаў ён?

Ніна ціха прайшла за рог. Тут яна прыпынілася, кінула позіркам у бакі i, нядоўга думаючы, раптам нырнула ў пралом спаленай будыніны. Між каменных руін яна хутка выбралася на другую вуліцу. Азірнулася: яго не было відаць.

Калі Ніна ішла да другой кватэры, яна знарок зрабіла вялікі круг, каб заблытаць свае сляды. Устрывожаная аблавай i падазроным чалавекам, яна цяпер была асабліва пільная.

Па меры таго, як яна падыходзіла да гэтай яўкі, трывога яе ўсё большала. Няўжо i тут тое?

Вось i другая кватэра. Вузенькі двор, акуратныя, зачыненыя веснічкі, каля вокан весела зелянеюць маладая ліпа i два кусты бэзу.

Ніна ўбачыла дзяўчыну, якая падмятала двор. Выгляд i занятак дзяўчыны былі такія, што адчувалася: тут спакойна.

— Мне гаварылі, што вы хочаце мяняць адзежу на крупы, — сказала Ніна, прывітаўшыся. Дзяўчына, бялявая, паўнатварая, уважліва паглядзела.

— A якія ў вас крупы?

— Пшано. Ёсць i грэчневых жменя.

— Ідзіце да Сяргея.