Мінскі напрамак. Том І

Дзяўчына правяла Ніну праз цёмныя сенцы з хісткай падлогай у нізенькі пакой. Там на лаўцы сядзеў малады, чыста паголены хлопец, які малатком нешта кляпаў з бляхі. Калі Ніна ўвайшла, ён перастаў кляпаць, выпрастаўся і, адкінуўшы з ілба пасму густых валасоў, спакойна зірнуў на яе. Ніна па прыкметах, пра якія казаў Туравец, пазнала, што гэта i ёсць Сяргей...

— Пшано прынесла. I грэчневых жменя... На абмен. Купіце?

— Пабачу, якую цану заломіце.

Па яго знаку дзяўчына вышла. Упэўніўшыся, што ён якраз той, да каго яе паслалі, Ніна расказала пра сваё даручэнне. Яна зняла левы бот i з-пад халявы выняла невялікую паперку-запіску ад Тураўца.

Сяргей прачытаў яе, акуратна згарнуў i палажыў у кішэню на грудзях.

— Што ў вас новенькага? Нешта даўно не было гасцей, я непакоіцца пачаў... Як там дзядзька Нічыпар, што ён робіць?

— Сяўбою займаўся доўга. Сеялі хлеб, бульбу. Фрыцаў i ўсіх іхніх ганялі. Цяпер сходы розныя праводзіць, лекцыі чытае...

— Лекцыі, праўда? Цікава б паслухаць, па міжнароднаму!.. Скажыце, што новага там — па той бок?

Ён сказаў гэтае «там — па той бок» з такой пяшчотай, як гавораць імя любага чалавека. Тут, за калючым дротам, куды весткі даходзяць скупа, людзі асабліва востра адчувалі вялікі сум па радзіме. Ніна гэта сама некалі перажыла i таму ахвотна начала расказваць яму.

Сяргей прагна лавіў кожнае слова. Твар яго ажывіўся, вочы блішчалі.

— А што ў вас? — запыталася яна ў сваю чаргу.

Ён адкінуў рукою пасму валасоў з ілба, адразу стаў заклапочаным.

— Цяжка стала тут, іншага не скажаш. Цяпер, як прыехала СД са Смаленска i Гомеля, на кожнага падпольшчыка, напэўна, паўдзесятка гэтых сабак-гестапаўцаў. Хапаюць нашых аднаго за другім... Іншы раз нашы пападаюць выпадкова — трапяць дзе-небудзь пад аблаву i разам з другімі — у лагер. Гестапаўцы забіраюць цяпер адразу сотнямі, думаюць, гады, што так лягчэй выкараніць нас...

— Як яны сябе адчуваюць тут?

— Нервуюцца... Доты ставяць усюды, амбразуры ў дамах вырэзваюць, спадзяюцца, значыць, біцца за кожны дом. Вывозяць, нягоднікі, абсталяванне. З заводаў цяпер працуюць толькі тыя, што патрэбны для вайны: рамантуюць танкі, гарматы, вінтоўкі. Тытунёвая фабрыка, дэпо... Фрау ўжо збіраюць свае манаткі i абы хутчэй — нах Дэйчланд.

Ён яшчэ нямала расказваў пра становішча ў горадзе. Ніна слухала ўважліва, стараючыся ўсё запомніць, каб не зблытаць чаго-небудзь пасля, калі запытаюць у брыгадзе. Трэба сказаць, што ёй, акрамя гэтага, вельмі было цікава ведаць, што адбываецца тут, у яе горадзе.

Побач, у суседнім пакоі, пачулася п'яная песня.

— Хто гэта?

— Фрыцы. З акцыянернай кампаніі... Су-се-дзі, — іранічна сказаў Сяргей.— Праўда, з імі хоць спакайней крыху: паліцаі не так назаляюць...

Неўзабаве Сяргей падняўся.

— Я пайду да сваіх. Карта ў нас ужо амаль гатова, так што вы не трывожцеся. Усё будзе, як трэба. Вы тут пабудзьце з Клаўкаю, пагаварыце, — яна вам усё раскажа. Сястрычка мая ўмее расказваць!.. Клаў-ка-а! — гукнуў ён, падышоўшы да акна.

Скрыпнулі дзверы, i ў хату ўвайшла тая самая дзяўчына, што падмятала двор.

— Забаў тут госцю нашу, Клаўка. Ёй, мабыць, сумна ў нас... — сказаў Сяргей.

Яны засталіся ўдзвюх. Клава была невысокая, з круглым тварам, поўнымі вуснамі, каля якіх ca шчок амаль не сыходзілі вясёлыя ямачкі, — напэўна, любіла пасмяяцца, павесяліцца.

— Вам, мусіць, i праўда сумна ў нас?.. — запыталася яна.

— Не, нічога...

— Вы ж, мусіць, не мінчанка? — запыталася Клава, стараючыся не маўчаць.

— Не...

— А я вось — у Мінску ўвесь час. I нарадзілася тут, i жыву...

Яны памаўчалі.

— I не былі раней у Мінску?

— Не... — Ніна дадала больш цвёрда. — Не даводзілася...

— Шкада.

— Чаму?

— Горад быў харошы...

Каб змяніць гаворку, Ніна запыталася:

— Вы ўдваіх жывеце з братам?

— Не... Маці таксама з намі. Яна — на Суражскім рынку.

— Гандлюе?

— Прадае таркі, карцы.

— Ix робщь Сяргей? — здагадалася Ніна.

— Сяргей... Пасля працы ці ў выходны дзень. Ён у гаражы «Ост» працуе.

— А вы не працуеце?

— Не, прыходзіцца таксама... Нічога не зробіш! Я ў сталоўцы — каля гаража...

— Памагаеце, значыцца?

— Памагаю, дзе магу.... — Клава раптам гарэзна ўсміхнулася.

Яны непрыкметна разгаварыліся.

Клава цікава апавядала пра розныя выпадкі з гарадскога жыцця.

Слухаючы яе, Ніна ўстала, падышла да нізкага, цемнаватага акна, пачала над зборчатай фіранкай паглядаць на вуліду. З акна быў відаць толькі невялікі куток вулічкі, усяго чатыры старыя прыземістыя хаты...

Ці не ўбачыць яна Сяргея, — Ніна, прытуліўшыся шчакой да памытага нядаўна вушака, паглядзела на дальні край вуліцы. Сяргей нешта не паяўляўся.

Раптам з-за рога вынырнула легкавая машына з закрытым шклом, падскокваючы на няроўнай дарозе.

— «Чорны воран», здаецца, прыляцеў...

— Дзе? — адразу паднялася Клава i падбегла да акна. Машына за акном параўнялася ўжо з веснічкамі i, калыхнуўшыся з боку на бок на ямцы, паімчала далей. За шклом прамільгнула даўганосая, каршаковая галава ў фуражцы з высокім верхам.

— Не да нас...

— Некага схопяць.

Яны некалькі хвілін стаялі моўчкі.