Мінскі напрамак. Том І

Ад рубяжа да рубяжа ўзвод падышоў к лагчынды, што вяла, віляючы, да «апорнага пункта». Лагчына пасярэдзіне была забалочаная, на дне яе ляніва цурчаў ручай, амаль зацягнуты травою.

Якавенка павёў машыны па адхоннаму берагу адну за адной, стараючыся не падымадда на ўзгорак, каб падабрацца да мэты скрытна. Праз паўкіламетра, ужо непадалёк ад гаю, лагчына збочыла ад ix, а наперарэз пацягнулася нешырокая купістая паласа. Якавенка выскачыў з машыны, прайшоў уперавалку наперад, мацаючы ботамі падатлівы затравелы грунт.

«Бісово балото!— падумаў ён.— Начэ кісель, калышацца». Як танкіст i жыхар стэпаў, ён арганічна ненавідзеў гэтую нетрывалую дарогу. Яму не раз ужо даводзілася грузнуць у гэтым «кісялі». Ён бы згодзен быў пашукаць дзе-небудзь побач больш надзейнай дарогі, але што ты зробіш, калі загад. Вярнуўшыся, лейтэнант скамандаваў перабірацца на той бок.

Першы танк, уціскаючы куп'ё i траву, паступова набліжаўся да супрацьлеглага берага. Ён ішоў плаўна i проста.

Адкінуўшы шлем назад, выціраючы пот, Якавенка з адкрытага люка насцярожана сачыў за ім: усё пакуль ішло як належыць. Вось, нарэшце, машына ўжо на тым баку. Пасля гэтага, упэўніўшыся, што прайсці можна, лейтэнант паглядзеў на балота больш прыхільна.

Калі падаўся другі танк Колышава, у шлемафоне Якавенкі пачулася:

— Раўней, Рыбакоў... Не газуй!.. Не газуй, кажу! А, чорт,— прамовіў з сэрцам Колышаў.— Спакойна, спакойна набаўляй...

Калі б Якавенка i не бачыў, што машына спынілася, ён па адных словах здагадаўся б аб прыгодзе. «Завязлі, як вол у глеі». Вадзіцель, нядбайны Рыбакоў, напэўна, неасцярожна «газануў»,— гусеніцы шматанулі верхні травяністы пласт, i машына ўехала ў балотную гразь.

Так яно i было сапраўды. Пасля гэтага Рыбакоў спрабаваў выбрацца, але машына не краталася i толькі яшчэ глыбей асядала.

«Стоп!—пачуўся ў шлемафоне ўсхваляваны голас Колышава. — Усё. Прыехалі».

— Прыехалі... да кумы на галушкі, бісавы душы!— адгукнуўся ціха, без злосці Якавенка.

Ён сваю машыну накіраваў паралельна сцежцы папярэдняга танка. Хутка ён ужо быў побач з Колышавым, як i круціўся каля машыны, ламаючы талаву над тым, што зрабіць, каб выйсці з бяды. Якавенка са сваёй «трыццацьчацвёркай» перабраўся ўдала.

Машыну, што засела, узялі на буксір. Пакуль прывязалі трос, вывалаклі машыну, прайшло нямала часу. A Лагуновіч усё прыспешваў, каб хутчэй прабіраліся наперад ды перадавалі вынікі «разведкі».

— От, душа неспакойная! Зараз, зараз, Олексій,— гаварыў Якавенка i падганяў сваіх танкістаў.

Трохі наперадзе ад гэтага месца пачынаўся той узгорак, за якім быў «апорны пункт». Сюды, пад узгорак, услед за «разведкаю» стала падцягвацца ўся рота. Машыны ішлі напрасткі, выбіраючы абавязкова няезджаную паверхню, уздымаліся на цвёрды грунт i спыняліся. Маторы працавалі на малых абаротах. Пераправа i цяпер не абышлася без прыкрасці — заселі яшчэ дзве машыны.

Пакуль ix выцягвалі, Лагуновіч падганяў танкістаў так, нібы пачыналася зараз сапраўдная атака.

— Сарвуць атаку! Загубім машыны!— неспакойна сказаў ён лейтэнанту Гогабярыдзе, азіраючыся на балота.

Калі толькі падышлі апошнія машыны, Аляксей загадаў ісці наперад. Танкі, якія да гэтага амаль маўчалі, разам зараўлі i сталі ўзбірацца з укрыцця ўгару.

Пераваліўшы ўзгорак, разгорнутым строем панесліся да маўклівага зялёнага гаю, на «апорны пункт».

На ўскрайку гаю, які толькі што «адваявалі», Лагуновіч рабіў разбор тактычных заняткаў. Танкісты паўкругам сядзелі на траве, хто «па-турэцку», хто абняўшы калені, хто абапіраючыся рукой аб зямлю. Рыбакоў ляжаў на локці.

Аляксей то стаяў перад імі, то павольна прахаджваўся туды-сюды, скупа жэстыкуліруючы, гаварыў.

Старшы лейтэнант успомніў i прыкрую затрымку на балоце.

— Па балотах, таварышы, трэба ўмець хадзіць. Я знарок, па праўдзе кажу, гэта выбраў. У Беларусі такія дарогі на кожным кроку. Пакуль не навучымся i сунуцца на фронт няма чаго... A хадзіць так — навука тонкая. Перш за ўсё, не трэба кідацца праз балоцістае месца з разгону. Некаторыя думаюць, што можна пераскочыць праз яго. Раз — i на тым беразе! Яны, звычайна, i пападаюцца!.. Машына з ходу ўрыецца ў гразь, як свіння, узніме цэлы вал твані наперадзе, i сядзі. Тут трэба перабірацца лагодна, як бы сказаць, на цыпках. Балота, памятайце, капрызнае! Спуск — плаўны, ісці на малой хуткасці. На малой, Рыбакоў!— Аляксей паспрабаваў вачыма знайсці вадзіцеля, але сустрэўся позіркам з Колышавым.— Сёння Рыбакоў пасадзіў так машыну ў «разведцы»...

Па чыстым твары Колышава распаўзлася здр.адлівая чырвань. Адчуваючы, што ён чырванее, лейтэнант збянтэжыўся зусім. Ён адвёў позірк убок, нібы штосьці разглядваў.

— Яшчэ — пра фрыкцыёны! На балоце трэба асцярожней з бартавымі фрыкцыёнамі,— уставіў з месца Сонцаў. Сказаўшы гэта, ён, відаць, схамянуўся, што загаварыў без дазволу i седзячы, i вінавата падняўся.

— Правільна, Сонцаў. Адзін малы разварот — i танк засядзе.

Старшы лейтэнант выняў з нагруднай кішэні камбінезона ручны гадзіннік, зірнуў. Час вяртацца ў лагер.

— Можна пакурыць.