Мінскі напрамак. Том І

— Заўтра мне трэба спаткацца з генерал-фельдмаршалам...

— Машыны i ахова будуць арганізаваны, генерал. На які час?

— На раніцу. Я хачу паехаць а сёмай. Дарэчы, пашліце са мной Рэйзе...

Баумволь даў знак гаспадару, што размова скончана i што ён хоча застацца адзін.

Генеральны камісар пажадаў яму спакойнай ночы, казырнуў i вышаў.

4...

Яны ўжо селі за стол, засланы абрусам, на якім былі пляшкі з віном, чаркі, талеркі з закускай, калі генерал-фельдмаршала папрасілі ў кабінет да тэлефона. Фельдмаршал незадаволена паморшчыўся, раздражнёна запытаўся, хто звоніць і, кінуўшы на стол салфетку, устаў.

— Прашу прабачэння...

Баумволь i Рэйзе засталіся адны за сталом. Генерал, прыпершыся грудзямі да стала, прыплюшчыўшы вочы, думаў аб нечым сваім, ніжняя губа яго, рэзка акрэсленая, незадаволена ўздрыгвала.

— У цябе, Вілі, нездаровы выгляд, — прамовіў ён раптам, не пазіраючы на Рэйзе.

— Я адчуваю сябе добра, генерал...

— У твае гады я выглядаў лепш... — Ён усім тулавам павярнуўся да штурмбанфюрэра, вочы за шкелцамі акуляраў зірнулі на Рэйзе дзіўна пільна. — Жанчыны, відаць, вінаваты.

Ён не даў адказаць Рэйзе.

— Жанчыны вельмі зношваюць мужчыну. Ты малады i яшчэ не можаш ведаць, як дорага плоцім мы за мімалётныя ўцехі. Яны бяруць у нас многа сілы, i многа часу, які можна было б скарыстаць на іншыя, значныя справы...

— Недасыпаю начамі, генерал. Неспакойна начамі...

— Рускія самалёты?

— Так. Яны наведваюцца ў апошні час са здзіўляючай настойлівасцю. Вам пашанцавала, генерал, мінулая ноч — адна з нямногіх ціхіх начэй... Мы адвыкаем спаць...

— У Германіі, Вілі, цяпер таксама многа людзей, якія развучыліся спаць па начах. Так, развучыліся... Я адпачываю па-сапраўднаму, калі выбіраюся з Берліна ў вілу...

Ён устаў, падышоў да краю веранды i пачаў паглядаць у садок, што падступаў да фельдмаршальскага асабняка з гэтага боку. Садок быў невялікі, усяго некалькі дрэваў. Між дрэваў жаўцела роўная дарожка, пасыпаная пясочкам, а перад самай верандай пярэсціў рознакаляровымі кветкамі старанна дагледжаны газон.

Пачуўшы, што фельдмаршал вярнуўся, Баумволь азірнуўся да яго:

— Вы, аказваецца, любіце кветкі?

— Так.

— Гэта добра. Кветкі надаюць чалавечаму жыллю ўтульнасць i — як бы гэта сказаць... — гаспадарскі выгляд. Адчуваецца, што не госць, а гаспадар жыве...

— Я ўсюды адчуваю сябе гаспадаром,— лаканічна адказаў фельдмаршал.

Ён наліў віна i прапанаваў выпіць за фюрэра. Пасля гэтага ён не надта гасцінна змоўк, адно падкладваў i падкладваў сабе ў талерку ды жаваў.

— Я ўчора яшчэ раз адчуў, як наблізіўся ўсходні фронт да Германіі, — першы загаварыў Баумволь.— Ад Берліна тры гадзіны лёту — i фронт! Мінск — гэта ўжо фронт.

— Так, фронт, — згадзіўся фельдмаршал.

— Але ж гэта не самая блізкая адлегласць. Гэта балкон, што навіс над рускімі... Мы стаім перад вялікай пагрозай. Пагроза гэтая ўжо амаль перад Германіяй.

— Яна заўсёды была над Германіяй.

— Пагроза, фельдмаршал, яшчэ ніколі не была такой рэальнай, такой трывожнай. Гэтае адчуванне пагрозы цяпер усюды ў нас. Уся Германія насцярожана чакае, прыслухоўваецца. Прыслухоўваецца да гулу бамбардзіроўшчыкаў, чакае, што будзе на ўсходзе, дзе каласальная руская армія рыхтуе невядомыя планы... Настала пара, калі свет павінен убачыць веліч германскага духу.

— Германская армія яшчэ не аднойчы здзівіць свет, — адказаў спакойна фельдмаршал.

Рэйзе не ўмешваўся ў ix гаворку. Ён толькі слухаў, паглядваючы то на аднаго, то на другога, прафесійным вокам адзначаючы сабе ix дачыненні. Фельдмаршал, хоць i выказваў генералу-ўпаўнаважанаму ўсе знакі, пашаны, разам з тым трымаўся сухавата, нават самаўпэўнена, як чалавек, які перакананы ў сваёй сіле, у сабе. Стары, заслужаны ваенны, ён, адчуваў штурмбанфюрэр, у душы звысака адносіўся да генерала, які, маючы вялікае званне, не меў вялікіх ваенных заслуг. Партыйныя заслугі Баумволя для фельдмаршала значылі, відаць, вельмі мала.

Фельдмаршал, аднак, крыху пабойваўся ўпаўнаважанага, — недарма ён трымаўся насцярожана i часцей лічыў за лепшае паслухмяна згаджацца ці гаварыць аптымістычныя ісціны. Баумволь таксама адчуваў халаднаватасць камандуючага, i Рэйзе заўважаў, што генерал стараўся плаціць тым, што атрымліваў. Ён адносіўся да фельдмаршала таксама i ветліва, знешне, i холадна, высакамерна, у душы.

— Якія вашы меркаванні пра нашы перспектывы на лета? — запытаўся ўпаўнаважаны, падліваючы ў шклянку з чорным кофе каньяку.

— Я ўжо дакладваў пра гэта фельдмаршалу Кейтэлю,—лаканічіна адказаў камандуючы.

Ён коса глянуў на Рэйзе, i Баумволь папрасіў штурмбанфюрэра пакінуць ix адных. Рэйзе, пачырванеўшы, падняўся.

Фельдмаршал выцер руку аб салфетку, паклаў яе. Памаўчаў.

— Я думаю, што найбольш небяспечны для нас правы фланг. Ковельскі ўступ, які абмяжоўвае наш «балкон». Варта зламаць абарону ў раёне Ковеля, i «балкон» можа апынуцца перад катастрофай.

— «Балкон» можа абваліцца?

— Можа стварыцца вельмі цяжкае для нас становішча.

— Фельдмаршала Кейтэля таксама непакоіць Ковельская яма, — прамовіў Баумволь.

Генерал зрабіў доўгую паузу.