Мінскі напрамак. Том І

Клямт убачыў генералаў не ў сябе на астраўку, a ў камандзіра батальёна. Пра ix прыезд i Клямт, i батальённы даведаліся ўжо тады, каліі начальства выправілася ca штаба палка. Батальённы, рослы, негаваркі баварац, што сядзеў у сарочцы, паспешліва ўсцягнуў на плечы мундзір i загадаў салдату прыбраць y памяшканні. Сам ён таксама кінуўся рабіць парадак. Па тым, як ён сябе паводзіў, Клямт бачыў, што сустрэча, якая зараз мелася быць, яго нямала ўсхвалявала. Прыбраўшы ў бліндажы, батальённы, пакрыху спакайнеючы, стаў званіць у роты, загадваючы праверыць, ці ўсё ў парадку, i не адкрываючы прычыны сваёй трывогі.

Толькі пасля гэтага ён паведаміў Клямту, што перадалі яму са штаба. Паведаміў адным словам:

— Фельдмаршал!..

Ён цяпер быў нават задаволены, ва ўсякім разе, так здалося Клямту, бо баварац быў чалавекам скрытным i выглядаў, як звычайна, спакойным.

Батальённы спаткаў генералаў з такім спакоем i такой упэўненасцю, што Клямт, чалавек таксама не бянтэжлівы, проста падзівіўся з яго. Батальённы вельмі выразна, без запіначкі далажыў, i з гатоўнасцю i разам з тым не губляючы сваёй годнасці стаў адказваць на запытанні. Ён умеў паказаць i вялікую пашану да высокіх гасцей i не панізіць лішне сябе.

Клямт заўважыў, што камандзір дывізіі, строгі i прыдзірлівы, быў задаволены абыходжаннем і паводзінамі баварца.

Незнаёмы Клямту генерал-лейтэнант раптам бліснуў у бок ротнага, што моўчкі назіраў ды слухаў, не варушачыся, амаль не дыхаючы, i запытаўся, хто гэта.

Баварац адказаў, i генерал павярнуўся да лейтэнанта:

— Дзе ваша рота?

Клямт сказаў, што рота размяшчаецца праз пяцьсот метраў адсюль.

— Вы правядзеце нас, — прамовіў генерал такім тонам, што нельга было зразумець, просіць ён ці загадвае. Генерал зірнуў на фельдмаршала:—Я спадзяюся, гер генерал-фельдмаршал, што вашы намеры супадаюць з маім жаданнем?

Фельдмаршал ледзь нахіліў галаву. Генерал з выглядам чалавека, які не хоча марнаваць час, загадаў Клямту весці, адступіў убок, нібы даючы дарогу. Тут да Клямта падскочыў, гатовы рынуцца з ім, стройны, прыгожы штурмбанфюрэр з генеральскай аховы. Але баварац асмеліўся запыніць генерала, сказаўшы, што туды ісці нельга.

— Чаму?

— Балота, мой генерал.

Генерал — гэта быў Баумволь — правёў дапытлівым позіркам па лейтэнанту, заўважыў, што той мокры вышэй каленяў, у яшчэ не ўсюды засохлых плямах твані. Відаць, генерал усё-ткі не спыніўся б, але камандзір дывізіі сказаў, што той участак абароны мала цікавы, i гэта было прычынай таму, што ўпаўнаважаны змяніў свой намер.

— Вы проста ў балоце ўмацаваліся? — пацікавіўся генерал у Клямта, які яшчэ чакаў загаду ісці.

— Маленькі астравок.

— А-а...

Камандзір дывізіі паведаміў, што амаль трэць дывізіі сядзіць у балоце, у вадзе. Падхапіўшы словы камандзіра дывізіі, Клямт смела, задаволена сказаў, што хоць i кепска на балоце жыць, затое i рускім будзе з ім клопату.

— Многа клопату!

Генерал усміхнуўся, — праўда, скупавата, стрымана, але ўсміхнуўся. Відаць, адказ яму ўсё ж спадабаўся. Фельдмаршал з павагай, спачувальна прамовіў:

— Гэта адказ салдата. Вы былі салдатам?

— Яволь, гер фельдмаршал.

— Я таксама... Мяне самога здзіўляе германскі салдат, — фельдмаршал дабрадушна зірнуў на Баумволя. — Здзіўляе сваім уменнем прыжывацца ў любым месцы.

— О, так. I ў любых умовах...

Клямт прыняў словы фельдмаршала за пахвалу сабе. Стоячы нерухома, ён сачыў то за фельдмаршалам, то за генералам, сачыў задаволеным, адданым позіркам. У гэтым позірку была i затоеная цікаўнасць да незнаёмага генерала. Клямта вельмі інтрыгавала тое, што хоць генерал i быў значна ніжэй за фельдмаршала званнем, абыходзіўся з ім як роўны з роўным. Лейтэнант здагадваўся, што гэта нейкая важная асоба.

— Як вядуць сябе рускія? Не збіраюцца наступаць яны?

Клямт адчуў, што пытанне гэтае генерал сказаў зусім інакш, чым пытанне пра балота, што генерал чакае сур'ёзнага, грунтоўнага адказу. Ён падумаў, што сказаць.

— Яны спрабавалі наступаць, гер генерал, але ім не ўдалося. Яны цяпер маўчаць...

— Маўчаць... Я гэта без вас ведаю, — генерал незадаволена смыкнуў губою. — Колькі яны будуць маўчаць?

— Гэта пакуль невядома. Мы захапілі некалькі палонных, але яны ўпарта гавораць, што ў рускіх ціха...

— Вы ix добра дапыталі?— Генерал бліснуў акулярамі на камандзіра дывізіі.

— Добра, гер генерал.

Упаўнаважаны нечакана катэгарычна запярэчыў:

— Не, дрэнна.

У бліндажы стала вельмі ціха.

— Сярод ix павінны быць, якія ведаюць патрэбную нам загадку. Павінны быць! Ніякай літасці — да ix! Гарачым жалезам выцягваць з ix! Гарачым!.. Рэйзе, — гукнуў ён.

Тонкі, перацягнуты поясам штурмбанфюрэр казырнуў.

— Займіцеся палоннымі! Пагаварыце вы!

— Яволь, генерал! — Штурмбанфюрэр гатоў быў хоць зараз кінуцца выконваць загад,— ён нагадваў цяпер каршуна, які нарыхтаваўся ўчапіцца ў здабычу.

Клямт ужо з непакоем чакаў, што яшчэ зажадае даведацца генерал, але генерал павярнуўся да батальённага i сказаў, што хоча пазнаёміцца з абарончымі збудаваіннямі..