Мейрхан Абдильдин: негелі мір. Вып. 22

Мен шін бл бір лкен пле болды. Себебі, мен оу озаты болсам да, мені е жек кретін оратау соатын сабатарым осы физика мен математика болатын да, ал жасы кретін сабатарым дебиет, тарих жне география болатын. Амал не, аамызды жасаан зорлыына кнуге тура келді. йде Жабайханны беделі те жоары болатын. Бан кейбір негіздер болушы еді: Бірінші – бл жігіт, мен ес білгелі басты болып жретін: оу комитетіні бастыы жне т.б., ал мен жазанды класс бастыы етіп те сайламайтын. Екінші – мені аам асыты жасы ойнайтын мерген еді. Ауыл балалары те сыйлайтын. шінші – бл жігіт бізді колхоздаы, аудандаы, тіпті облыстаы е жйрік деген аттара мініп, бйгелерге шауып еді. Осы жадайлара ауылдаы балалар ызыатын. Не керек, осыны брі мені аамды ерекше ылып крсететін. Керісінше, мен болсам балы аулаанды, ит асыраанды, карта ойнаанды, тіпті ауыл балаларыны арасындаы кпшілік шататара араласатын жан едім. Сйтіп мен 1952 жылды кзінде Павлодар облысыны Лебяжі ауданындаы ызыл скер онжылды мектебіні 9 класс оушысы болып шыа келдім. кемні арындасы апам Балшекерді олында трдым. Бл йде жиырма шаты жан тратын. Оу оуа ммкіншілік аз болатын еді. Сондытан мен ауызша сабатарды дайындау шін кітаптарымды алып мал ораа баратынмын. Барлы сабатарымды оып, оны шп жеп тран сиырлара дауыстап айтып беретінмін. Мені бл дісімні баяы кезде, кне асырларда Демосфенні ашанын мен ол кезде білмеуші едім. Физика мен математиканы есептерін тнде дайындайтынмын жне шыармасам йытамаймын деп, зімді-зім жігерлендіретінмін. Осыны арасында мен бірте-бірте классты е здік оушыларыны бірі болдым. Шынымды толы айтсам, физика мен математикадаы жетістіктерімні таы да бір себепшісі бар еді: ол мені физика мен математика сабатарыны малімі Нрмаамбетов Зпар. Бл кісі те дарынды, жаалышыл жне те атты талап ететін малім еді. Аайды басшылыымен «Евклидті емес геометрия» деген абыра газетін шыаратынбыз. азір арасам оушылар да, малімні зі де ол кезде евклидті емес геометрияны айдан білсін, біра та балалар- ды осындай жоары ыма итермелеу дрыс та екен. Бір ызыы – мені бкіл болаша мірім осы евклидтік емес геометрияны бір трі – риман геометриясымен байланысты болды. азір мені осы оытушым Ккшетауда трады.

Оныншы класта балаларды алды болып, е ызыы лгі физика мен математика найтын болды, тіпті ММУ не азМУ-ды физика не математика факультетіне тссем деген ой да келетін болды.

Арада уаыт тіп 1954 жылды 1 ыркйегінде азМУ-ды физика-математика факультетіні физика бліміне тстім. Мен 16 жаста болатынмын. Мектепті физикасы мен математикасын толы білгендіктен бірден курстастарымны алды болып кеттім.

зімні алашы курсты жмысымды 3 курста з таырыбыма жазан едім. Жмысты аты «Дербес туындылы дифференциалды тедеуді канонды трге келтіру». Бл жмысты оытушыларым азКСР А академигі К.П. Персидскийге крсету керек деп йарды. Мені жмысымды кріп шыан академикті маан айтаны: «Бала жасы есептейді екенсі, біра сені жмысы, есебі тіпті сонау 30 жылдарды басында, сен тумай трып КСРО А академигі Г.И. Петровскиймен жасалан, шешілген. Ол кісі ММУ-ды ректоры. Ренжіме, мндай жадайлар болып трады. Сен физика блімін тастап математика бліміне ауыс. Н.Н. Лобочевскийден алан бірнеше интеграл бар, соны бірімен шылдан». Теориялы физика кафедрасыны мегерушісі доцент Н.М. Петрова керісінше кеес берді. «Ешайда ауыспа, болаша теориялы физика маманына математика те ажет» дегені. Сонымен, осы теориялы физика кафедрасында ала бердім.