Step by Step in Esperanto

499. Ĉu vi povas movi viain okulojn? etc. Ĉu vi volas plendi pri io? etc. Ĉu vi devas dormi, dum mi parolas? etc. Ĉu vi povas diri al mi, kio estas ĉevalo? kiam oni portas sunombrelon? etc.

500. Kial vi ne povas tuŝi la plafonon? (Mi ne … ĉar ĝi estas tro alta.) levi la bibliotekon? (… peza.) meti la tablon en vian poŝon? vojaĝi al Usono en unu horo? Kial vi volas (ne volas) labori? ripozi? manĝi kreton? trinki nun? esti riĉa? Kial vi devas (ne devas) lerni dek lingvojn? porti ombrelon?

501. Ĉu li devas (devis) iri? Must he (Did he have to) go?

Ĉu li povas (povis) iri?Can (Could) he go?

Ĉu li volas (volis) iri?Is (Was) it his will to go?

Li ne devis iri, ĉu?He didn’t have to go, did he?

Li povis iri, ĉu ne?He could go, couldn’t he?

Li ne volis iri, ĉu?He didn’t choose to go, did he?

502. Can (Could) you forget? Not quite. Can’t (Couldn’t) you agree? Not at all. Are (Were) you able to do it? Of course not. Must you (Did you have to) wait? Unfortunately I must (did). Do you wish to complain? Yes, I do (Jes, mi volas). Were you obliged to pay? As a matter of fact, I was. Can you see anything? Perhaps I can. You didn’t wish to come, did you? You have to go now, haven’t you? Are you bound to go? Are you bound not to go? I want to sing. I can sing. I must sing. I am not able to stay. Do they wish to speak? You must answer. You need not answer. You must not answer. We are obliged to complain. Was it her duty to go?

503. Li ne povas ne iri,[54] He is-unable not-to-go = he can’t help going, he can’t stay away).

Li ne volas ne iri,He is-unwilling not-to-go (=he doesn’t wish to stay away).

Li ne devas ne iri,He is-not-bound not-to-go (=he need not stay away).

(a) I don’t-want not-to-speak. I can’t refrain from speaking. If you can’t help speaking, you are-not-bound not-to-speak.

Elliptical Phrases

504. Kion fari? = Kion mi (ni, vi, oni, etc.) povas (devas, volas) fari? What is one (am I) (are you) to do? What can (must, shall) I (we) do? What is to be done? etc., according to the context.

(a) Kie stari? Kial atendi? Kiun peti? Kiun sendi? Kiam skribi? Kion diri? Kion aĉeti? Kian elekti? Kies preni? Ĉu silenti? Ĉu protesti? Ĉu esti, aŭ ne esti?[55]

(b) Kion fari, kiam la edzo koleras? la vetero estas malvarma? katoj kantas en la nokto? la filino ludas la violonon? oni havas kapdoloron? oni ne povas dormi?

«Por -i»

505. POR … -I, in order to … Venu, por plaĉi ai mi, Come (in order) to please me (1048).

Oni devas manĝi por vivi, ne vivi por manĝi. Peti de Petro, por pagi al Paŭlo. Por havi amikon, estu amiko. Por kapti birdon, salu ĝian voston.[56] Por konservi sekreton, diru nenion. Por ŝafon formanĝi, lupo trovas pretekston. Fari rabon kaj ŝtelon, por oferi (sacrifice) al Dio kandelon.

506. “Kia malbela hundo! Ĝiaj kruroj estas tro mallongaj!” “Tute ne! Ili estas sufiĉe longaj, por atingi la teron.”

Sinjorino: “Mi konstante perdas la harojn. Kion fari, por ilin konservi?” Amikino: “Metu ilin en skatolon.”

Profesoro: “Mi forgesis preni mian ombrelon kun mi en la mateno.” Profesoredzino: “Kiel vi eltrovis, ke vi ĝin forgesis?” “Kiam la pluvo ĉesis fali, mi levis mian manon, por fermi la ombrelon.”