Step by Step in Esperanto

393. Alvokas, appeals. Apudesto, proximity. Dependas, depends. Deprenas, subtracts. Dumviva, life-long. Ellaboras, elaborates. Enhavas, Entenas, contains. Interludo, interlude; interŝanĝo, interchange; intertempo, interval. Kunekzisto, co-existence; kunsido, session. Submara, submarine; subtera, subterranean. Superjaro, leap-year. Trablovo, draught. Transalpa, transatlanta. Ĉio transmara estas ĉarma kaj kara. Super-abundant (-human, -natural, -fluous).

394. Sen-apetit(-bilet - difekt - dub - hav - interes - kuraĝ - pag - ŝuld-taŭg)a. Care-(change-cloud-comfort-defence-dust-help-noise-pain-rain-rust-sound-spot-taste-thank-value‑)less.

395. El-fal(-kresk - kri - pren - puŝ - send - star - vok)as. Interkonsentas, agree (with one another, reciprocally); inter-am(-batal -korespond-parol-vizit)as. Kunkantas, sing together (unitedly); kun-est(-help - kresk - lud - sent - viv)as. Pri-diskut(-kant - parol - plor - rid - silent - zorg)as. Tra-bor(-dorm - gut - leg - lem - pik - puŝ- vetur - viv) as. Trans-don(-paf - send - vetur)as.

396. Place al, de, el, en, inter, kun, sub, sur, tra, trans, before each of the following: fluas, flugas, kuras, metas, promenas, rampas, saltas, and translaie or use in seniences. Thus: tiras, draws, pulls. Altiras, attracts; detiras, draws from; eltiras, extracts; kuntiras, draws together, contracts; subtiras, pulls under; surtiras, pulls on; tratiras, pulls through; transtiras, pulls across.

397. (a) Kial magneto similas aeroplanon? (Ĉar ambaŭ altiras (al-tiras, alt-iras)).

(b) Kion lando enhavas? (Lando enhavas urbojn). Similarly: urbo … stratojn; strato … domojn; domo … ĉambrojn; ĉambro … meblojn. Kion enhavas biblioteko? libro? paĝo? frazo? vorto? silabo? mia (via) poŝo? leterkesto? gardeno? la maro? marakvo? Kio enhavas akvon? leterojn? paĝojn? urbojn?

398 (a) Note the following idiomatic forms. Aldonas, adds. Eldonas, publishes. Eltenas, holds out, endures. Elpensas, Eltrovas, discovers (trovas = finds). Subtenas, supports. Priskribas, describes (As in English, applied also to a spoken description). Lasas, leaves; forlasas, forsakes.

(b) Li aldonas vorton (mustardon); eldonas gazeton (libron); eltenas doloron (provon) (1185); subtenas familion (tegmenton); elpensas lingvon (maŝinon); eltrovas metodon (sekreton); priskribas lokon (la veteron); forlasas la hejmon.

«Dis-»

The prefix DIS- denotes dispersal (=to or in all directions; about; here, there, and everywhere). Pelas, dispels; disperses, scatters. Dissemas, dis seminates. Dissendas, disdonas, distributes. Cp. English dis- in this sense, and discursive, disrupt, dissect, distort, etc. (though not dis-cuss!).

(a) Dis-blov(-flug-ir-kur-laŭd-port-trumpet)as.

Dis denotes also separation, division, breaking-up (into parts orpieces). Premas, presses; dispremas, crushes to pieces, squashes. Rompas, breaks[45]; disrompas, smashes, breaks to bits. Tranĉas, cuts; distranĉas, cuts up, severs. Dis-bat(-fal)as. Disa, loose, scattered, apart, separated.

401. DE-, DIS-, FOR-. Compare: Deportas, carries from (one place to another); Disportas, carries here and there, in all directions; Forportas, carries away.

Use de-, dis-, for-, similarly with the roots blov, flu, flug, ir, met, naĝ, pel, send.

The Verb-Ending «-is»

402. (a) Just as verbs denoting action in the present time (“in the present tense”) end in AS, so verbs denoting action in the past (“in the past tense”) end in IS.

Cp. French je vendIS (=mi vendIS). At the end of a book you see finIS: mi finIS = have finished. ExtAnt = of the present: extInct = of the past.

Mi estis, I was.

Mi ne estis, I wasn’t.

Ni estis, We were.