Соль жыцця

Марозны студзень стаў каля акна.
З франтоў прыходзяць добрыя навіны.
Здаецца мне, радзіма ўся відна
У гэтую вячорную гадзіну.

Гарыць агонь, цудоўны чорны хлеб
Дае мне сіл для заўтрашняе працы.
Я выйду рана, толькі у імгле
Пачне маленькі горад прачынацца.

Так, дзень пры дні, у гэты самы час,
Нібы па змове ці па абяцанню,
Я на рагу страчаю скрыпача,
Мы разам з ім праходзім на світанні.

I радасна мы паўтараем зноў,
Што уначы быў адагнаны вораг,
I слаўная сям’я совецкіх гарадоў
Пабольшала яшчэ на вызвалены горад.

Мы прывітаем дзень: я — словам, ён — смыком,
Спеў паляціць у дальнюю дарогу.
Няхай-жа ён сустрэнецца з байцом,
Што пачынае дзень наш перамогай!

1942

ДОЖДЖ

— А што ты мне, бацька, сягоння прынёс?
Што там выглядае ў цябе з-пад рукі?
— Ці ў свеце ласункі смачнейшыя ёсць,
Як свежы хлябок з пытляванай мукі?

У сілу ўбіраецца летняя ноч,
Паціху ахутваюць хмары зямлю.
Дзіця не кладзецца, чакае яно,
Што зараз абвешчаны будзе салют.

Забыла дзіця, што вячэраць пара, —
Пакроен на лусты ляжыць каравай.
I праўда, чутно: загулі ў рупарах
Знаёмыя словы: «Гаворыць Масква!»

Вось дождж сыпануў і пабег у прасцяг,
Праліўся у полі, вярнуўся назад,
А сон падышоў і загойдаў дзіця,
І светлую казку яму расказаў.

А дзесьці наперад памкнуўся баец,
Асвежаны добрым і цёплым дажджом,
Ізноў зарадзіў ён гарматы свае,
I ворага ўдарыў знішчаючы гром.

1943

КРАВЕЦ

Нямнога жадаў гэты просты кравец:
Каб хлеб на стале аздабляў яго дом,
Каб зоры раслі, як суніцы ў траве,
Здаволен быў працай сваёй і жыццём.

Часамі, у свята, хадзіў ён гуляць,
Глядзеў, як рунее суседаў загон,
З зялёнага лесу прыносіў галля
I столь прыбіраў, як вялося здавён.

I слова сказаць, і адзежу пашыць —
Стараўся рабіць для суседзей найлепш.
Сяляне любілі краўца ад душы,
Салодкі яму быў зароблены хлеб.

А немец прыйшоў і хаціну спаліў
I поле суседава ўшчэнт здратаваў.
Гаркотаю дым да нябёс зачадзіў,
I сумна панікла ў далінах трава.

Ляжыць на руінах забіты яўрэй, —
З усёю сям’ёю загінуў кравец, —
І толькі дзіця ад нялюдскіх вачэй
Суседзі ўтаілі, схавалі ў хляве.

Як ноч узышла на затлёны прасцяг,
У хлеў адчыніліся дзверы крадком,
Суседка прыйшла паглядзець на дзіця,
Даць хлеба крыху, напаіць малаком.

З жанчыны яно не спускае вачэй,
Да хлеба працягвае ручкі свае...
Не можа малое уцяміць яшчэ,
Чаму гэты хлеб не матуля дае.

На грудзі цяжкая слязіна сплыла...
Сядзела жанчына з малым да відна,
На рукі ўзяла, у свой дом занясла,
I маці яму замяніла яна.

1943

ПАМЯЦІ ЭЛІ КАГАНА