Quo Vadis

— Tamu, što prykidvaješsia biezhraničnym pryjacielem cezara, a pierad chvilinaj pahražaŭ jamu pretoryjanami, zrazumieli my heta ŭsie i jon taksama.

Tyhelin, jaki nie spadziavaŭsia, što Piatroni asmielicca kinuć jamu na stoł hetkija kosci, zbialeŭ, abiazhłuzdzieŭ i zaniamieŭ. Ale była heta apošniaja pieramoha arbitra elehancyi nad praciŭnikam, bo ŭ tym ža momancie Papieja adazvałasia: — Dominie, jak možaš dazvolić, kab nat dumka takaja prajšła praz čyjuści hałavu, a tym bolš, kab chto asmieliŭsia vykazać jaje ŭhołas u tvajoj prysutnasci!

— Spyni ryzykanta! — azvaŭsia Viteli.

Neron znoŭ padniaŭ hubu i, skiravaŭšy na Piatronija svaje šklastyja vočy blizahlada, skazaŭ: — Dyk tak ty adpłačvaješsia mnie za lubasć, jakoju ja ciabie hanaravaŭ?

— Kali niapraŭdu havaru, dakažy mnie heta, — adkazvaje Piatroni, — ale viedaj, što havaru heta z nakazu lubovi da ciabie.

— Pakaraj ryzykanta! — paŭtaraje Viteli.

— Zrabi heta! — adzyvajecca šče niekalki hałasoŭ.

U atryjumie zrabiłasia sumiatnia i šum, bo ludzi pačali adychodzić ad Piatronija. Adyjšoŭ nat Tulij Senecyjo, jahony stały prydvorny tavaryš, i małady Nerva, jaki akazvaŭ jamu dahetul najžyviejšuju pryjazń. Niezabaŭna Piatroni sam zastaŭsia z levaha boku atryjuma i, razhortvajučy sa smiecham chvandy tohi, čakaŭ, što skaža ci rabicimie cezar. A cezar adzyvajecca: — Damahajeciesia kary, adyž heta moj pryjaciel i tavaryš, dyk choć zraniŭ mnie serca, chaj viedaje, što henaje serca dla pryjacielaŭ maje tolki… prabačennie.

«Prajhraŭ i prapaŭ!» — padumaŭ Piatroni.

Cezar ustaŭ, narada była skončana.

L

Piatroni pajšoŭ, a Neron z Tyhelinam pierajšli da atryjuma Papieji, dzie čakali na ich ludzi, z jakimi prefiekt niadaŭna hutaryŭ. Było tam dvuch rabinaŭ z Zatybra, apranutych u doŭhija ŭračystyja šaty, z mitrami na hałavach, małady pisar, ichni pamočnik, i Chiłon. Ubačyŭšy cezara, sviatary pabialeli i, padniaŭšy na vyšyniu plača ruki, pachilili hałovy až da ruk.

— Ave, manarch manarchaŭ, karol karaloŭ! — adazvaŭsia starejšy. — Vitaj, vaładaru ziamli, apiakunie vybranaha narodu i cezar, lvie miž ludźmi, panavannie jakoha — heta soniečnaja svietłasć, heta cedr libanski, sviežaja krynica, palma cianistaja, balzam jerychonski!..

— A boham mianie nie nazyvajecie? — spytaŭ cezar.

Sviatary zbialeli jašče macniej; staršy znoŭ adazvaŭsia: — Tvaje słovy, uładaru, sałodkija, moŭ vinahradu hronka, moŭ spiełaja fiha, bo Jehova napoŭniŭ dabrynioju tvajo serca. Ale papiarednik ajca tvajho, Kaj Cezar, byŭ zvieravaty, a adnak pasłancy našy nie nazyvali jaho boham, hatovyja byli chutčej pryniać smierć, čym abrazu Zakonu.

— I Kalihuła zahadaŭ ich kidać lvom?

— Nie, uładaru. Kaj Cezar zasciarohsia hnievu Jehovy.

I padniali hałovy, bo imia mahutnaha Jehovy dadało im advahi. Vieručy ŭ moc jahonuju, smialej hladzieli ŭ vočy Neronu.

— Abvinavačvajecie chryscijan, što spalili Rym? — spytaŭ cezar.

— My, dominie, abvinavačvajem ich tolki za toje, što jany vorahi Zakonu, vorahi čałaviečaha rodu, vorahi Rymu j tvaje, jany daŭno pahražali horadu i svietu ahniom. Astatniaje daskaža tabie hety voś čałaviek, vusny jakoha nie zniačyščany łharstvam, bo ŭ žyłach matki jahonaj płyvie kroŭ vybranaha narodu.

Neron zviarnuŭsia da Chiłona: — Chto ž ty taki?

— Abažaciel ciabie, Ozyrysie, a pry tym ubohi stojik… — Nienavidžu stojikaŭ, — kaža Neron, — nienavidžu Trezeja, nienavidžu Musonija i Kornuta. Hidzić mianie ichniaja mova, ichniaja paharda mastactva, ich samachotnaja abniehacyja žyccia dy niachlujstva.

— Dominie, tvoj nastaŭnik Seneka maje tysiaču stałoŭ cyprysavych. Zahadaj mnie, a budu mieć udvaja bolš. Ja stojik z patreby. Prybiary, o svietazarny, moj stojicyzm u ružovy vianok i pastaŭ pierad im zbanok vina, a piajacimie Anakreonta tak, što zahłušyć usich epikurejcaŭ.

Neron, jakomu prypaŭ da smaku epitet «svietazarny», uchmylnuŭsia j kaža: — Padabaješsia mnie!

— Heny čałaviek varty stolki zołata, kolki sam važyć, — zaciemiŭ Tyhelin.

A Chiłon adkazvaje: — Dapoŭniš, spadaru, maju vahu tvajoju ščodrasciu, bo inakš viecier paniasie zapłatu.

— Istavietna, nie pieravažyŭ by nat i Vitelija, — dadaŭ cezar.

— Eheŭ, srebnaviasiołkavy, moj doscip nia josć vałaviany.

— Baču, tvoj Zakon nie zabaraniaje tabie zvać mianie boham?

— O, niesmiarotny! Moj zakon — heta ty. Chryscijanie bluznili suprać jaho, i tamu ja ich znienavidzieŭ.

— Što ž tabie viedama pra chryscijan?

— Ci dazvoliš mnie płakać, boski?

— Nie, — kaža Neron, — heta nudzić mianie.

— Utrajnie praŭdu kažaš, bo tyja vočy, što ciabie bačyli, pavinny raz nazaŭsiody vysachnuć ad sloz. Barani mianie, spadaru, ad majich niepryjacielaŭ!

— Kažy pra chryscijan, — nieciarplivicca Papieja.