Читаем Фаўст полностью

Фаўст

Ёган Вольфганг Гётэ

Знічка^{119}

Я з нябёс у гэты светЗляцела разгарацца,А ляжу вось у траве —Дазвольце мне падняцца.

Масіўныя^{120}

Гэй, з дарогі прэч, назад —Саштурхнём са смехам.Мець вялікі тоўсты задМы не лічым грэхам.

Пук

Шум і тупат, гвалт і грук,—Слановая манера,Тут і сам няўклюда Пук,Як сонная цяцера.

Арыель

Духі крылле вам далі,Мудрая прырода —Мчыце разам на палі,Ружы там, свабода.

Аркестр (pianissimo)

Хмары ў небе, мгла між дрэў —І раптам ясна стала.Дзьмухнуў ветрыку павёў,І ўраз усё прапала.Пахмурны дзень. Поле<a l:href="#c_121">{121}</a>

Фаўст. Мефістофель.

Фаўст

У галечы! У роспачы! Няшчасная на зямлі, яна доўга пакутавала — і вось у цямніцы! Нібы злачынец, замкнута ў турме, яна, мілае, пяшчотнае стварэнне! Вось да чаго дайшло! Вось да чаго! Здрадлівы, нікчэмны дух, — ты ўтойваў гэта ад мяне! Стой цяпер, стой! Д’ябальскімі вачыма варочай! Стой і дражні мяне сваёю прысутнасцю! У цямніцы! У беспрасветнай галечы! Ва ўладзе духаў і нячулых, бязлітасных людзей! А мяне ты ўлешчваеш пошлымі асалодамі, утойваеш ад мяне яе бязмернае гора, каб яна загінула без дапамогі.

Мефістофель

Яна не першая.

Фаўст

Сабака! Пачвара агідная! Ператвары яго зноў, о дух бясконца ўсеўладны, ператвары чарвяка ў вобраз сабачы, які ён звычайна прымае начамі, трушком бегучы перада мною, бяскрыўдным падарожнікам, і кідаючыся на таго, хто ўпаў. Надай яму зноў яго любімае аблічча, каб поўзаў на чэраве перада мной па зямлі, каб яго, подлага, я штурхаў нагамі.

Не першая!.. Гора мне! Гора мне! Ні ўявіць, ні прыдумаць! Не адно стварэнне загінула ў прорве глыбокай пакуты, не першая не акупіла яна віны ўсіх астатніх перад абліччам усёдаравальнага ў гадзіну свайго смяротнага гора! Мозг мой і цела маё жахаюцца перад пакутамі гэтай самотнай, пакінутай, а ты выскаляешся, раўнадушна кпіш з цяжкага лёсу тысяч ёй падобных.

Мефістофель

Цяпер мы зноў на мяжы тых жартаў, дзе вы, людзі, траціце цвярозы розум. Навошта шукаеш ты са мной хаўрусу, калі жадання няма на гэта? Лётаць хочаш і баішся, каб галава не закружылася? Хто ж каму навязваўся? Мы табе ці ты нам — успомні?

Фаўст

Не шчэр на мяне свае пражорлівыя іклы! Мне агідна і брыдка!.. О вялікі, уладарны дух, што зняў перада мною заслону з свайго аблічча, ты, хто ведае маё сэрца і маю душу, навошта мяне прыкаваў да ганебнага спадарожніка, які асалоду чэрпае ў зле, а ў разбурэнні — забаву.

Мефістофель

Ці скора скончыш ты?

Фаўст

Уратуй яе, інакш — гора табе! Найстрашнейшыя перуны на тваю галаву на тысячы гадоў!

Мефістофель

Не магу паслабіць ланцугоў помсты, не магу зняць завалы. Ратуй яе сам! Хто зрынуў яе на пагібель? — я ці ты?

Фаўст дзіка азіраецца.

Да перуноў звяртаешся? Шчасце, што яны не вам, убогім смяротным, дадзены! Знішчыць нязгоднага — звычай тыранаў адказаць на неаспрэчныя аргументы.

Фаўст

Перанясі мяне туды! Яна павінна быць на волі!

Мефістофель

А небяспека, якая цябе падпільноўвае? Ведай, гараджане яшчэ не забыліся крывавага злачынства тваіх рук. Над месцам забойства лунаюць помслівыя духі, чакаючы твайго прыходу.

Фаўст

Яшчэ і гэтым дакараеш! Забойства і смерць — твая справа, страшыдла! Вядзі мяне туды, загадваю табе — вызвалі яе!

Мефістофель

Я правяду цябе. Але што я зрабіць магу? Хіба я маю поўную ўладу на небе і на зямлі? Я магу затуманіць розум турэмшчыку, а ты завалодай ключамі і выведзі яе чалавечай рукою! Я ж буду стаяць на варце. Толькі гэта я магу.

Фаўст

Вядзі! Вядзі! Хутчэй!

Ноч. Адкрытае поле<a l:href="#c_122">{122}</a>

Фаўст і Мефістофель імчацца на вараных конях.

Фаўст

Чаго яны гэтак снуюць каля плахі?

Мефістофель

Не ведаю; нешта гатуюць, рыхтуюць.

Фаўст

Лунаюць, сядаюць, ізноў узлятаюць.

Мефістофель

Там чортава котлішча.