Enciklopedio de Esperanto

Albanujo. La unua E-isto estis Lazar Shantja en Skutari (Shkodra) en 1913. (v. „E“ 1914, p: 22–23). Unua lernolibro aperis en 1928. E‑lingva verko pri Skanderbeg estis eldonita en 1929, 144 p., ĝin kompilis Cuk Simoni. Laŭ la statistiko de Dietterle en la lando troviĝis nur 6 E-istoj. En 1933 UEA-del. nur en Skutari. En la raporto de la Ligo de la Nacioj estas legeble, ke la albana registaro en 1922 enkondukis devigan instruadon de E en la duagradaj lernejoj, sed tiu detalo ŝajnas esti eraro aŭ mistifiko.

Alberda Jouke, nederlandano, policisto. Nask. 11 julio 1885 en Rauwerderhem, Frislando. Ampleksa socia kaj faka agado. Prez. de la EG Verda Stelo en Nymegen, landa defegito de Int. Polica Ligo.

Alberich Jofre (alberiĉ ĥofre) Sebastiŕ, kataluno, agento de transportoj. Nask. 7 jul. 1897 en Barcelona. E-isto de 1911, prez. kaj ekssekr. de KEF, sekr. de Int. Floraj Ludoj. Sub la. ps. Saljo verkis kelkajn originalajn rakontojn kaj skribis multajn tradukojn kaj recenzojn por Kataluna E-isto.

Albumo de konataj E-istoj. Red. Fritz Schuck 1906. 55 p. kun 111 fotoj. Unika dokumento pri la pioniroj de la unua epoko de E.

Aldono al la Dua Libro de l’ lingvo int. estas broŝuro (19 p.) eldonita de Z en 1888 anstataŭ promesitaj ses kajeroj. Z anoncas la decidon de la Amerika Filozofia Societo (v.), kiu proponis aranĝi int. kongreson. Z esperis, ke «la tuta sorto de l’ lingvo int. transiros en la manojn de l’ kongreso,» kio tamen ne efektiviĝis. Sed estante singarda, Z atentigis, ke «ĉiuj diligente laboru laŭ la vojo jam unu fojon montrita.» (1. Privat, I. p: 38–42. — La tuta teksto en OV, p: 29–40.)

I. ŜIRJAEV.

Aldridge G, pastro. Nask en 1854, mortis 12 okt. 1926 en Auckland. Unu el la plej fruaj pioniroj de E en Novzelando, kie kunfondis la unuan ES-n, kies prez. estis multajn jarojn. Antaŭmilite instruis E-n al pli ol 200 p.

Alegorioj el la naturo. De Gatty, el la angta trad. Gego. Dua eld. 1922, 66 p. «Ĝia ĉarmo ravas la animon de ĉiu meditanta homo. Stilo elegante fundamenta.» (Jobo, LM. 1923, p. 119)

Alessio Alberto, italo, d-ro pri pura matematiko, admiralo ĉe la marino. Nask. 19 nov. 1872 en Venecia regiono. Verkis multajn sciencajn librojn pri navigado, partoprenis sciencan ekspedicion en Karakorum. Post la milito multe laboris por E, ĉefe per artikoloj. Reprezentis italan ministerion ĉe la UK en 1920.

Al Eterna Paco. Filozofia traktaĵo de Kant, el la germana trad. P. Christaller. 1924, 88 p. «La penso de l’ geniulo en tiu lia verko mirinde kuniĝas kun la interna ideo de nia movado. Inda traduko» (G.S., E, 1924, p: 125.)

Alexander Frederick William, anglo, kuracisto. Nask. 16 febr. 1859 en London. Dum 45 jaroj konata sanitaristo en orienta London. E-istiĝis en 1913. Verkis por Ondo de E, k.a.

Alfus Jozefo, (ps. Alf.), polo, librotenisto. Nask. 9 dec. 1892. Sekr. de PED. Kas. dum la UK en Krakovo, 1931. Artikoloj en Pola E-isto, E-ista Voĉo, HDE.

Alĝerio. (Afriko) La unuaj E-istoj estis en 1899 P. Decor (ankaŭ laŭ UEA-1928) en Alger, A. Rivier kaj kapitano A. Capé-Montrosier. La lasta komencis en 1903 neordinare viglan propagandon per artikoloj kaj paroloj. Kune kun H. Tarry li fondis E grupon, kiu dum ses semajnoj varbis 122 anojn, inter ili la prefekton kaj urbestron de Alger kaj aliajn altrangulojn; la grupo 8 marto 1904 jam havis 283 anojn. Ili publikis tutan vicon da prop. artikoloj en «La Nouvelliste d’ Alger», «Les Nouvelles», «La Dépéche Algerienne» kaj «Vigie Alg.» Dank’ al la gazetaro E estis tre favore rigardata en la lando, eĉ en Tunizio. En la plua laboro helpis al li Lemaire en Batna kaj Henri en Oran. Laŭ speciala peto de la kapitano, la milita ministro de Francujo permesis al oficiroj aniĝi en E grupoj. En 1904 la kapitano entreprenis prop. vojaĝon tra l’ landoj paroladoj kaj ekinteresigo eĉ de italaj kaj hispanaj kolonianoj. Dume la grupo kreis prop. gazeton «Turco‑Revue» kaj ellaboris bonan prop. broŝuron. En 1905 venis en Setifa la itala E-isto grafo Gallois kaj eklaboris tie por E. En 1905 Cape-Montrosier devis reiri Francujon, la prez. de la grupo fariĝis Bresson. En apr 1905 okazis granda E-ekspozicio en Alger, kiun dum tri tagoj vizitis kelkaj miloj. En 1906 aperis E grupo en Caen (prop. Lespesquer) kaj laborista grupo en Alger, kiu interrilatis kun anglaj laboristoj pri fondo de gazeto, kiu defendus la int. interesojn de la proletaro. Poste tiu vigla movado ruiniĝis. Laŭ la statistiko de Dietterle en 1928, E-istoj troviĝis en 5 urboj. Laŭ la ICK-raporto 1931 en A. loĝas izolaj s-anoj, sed ilia helpo estas ofte dumtempa; estante koloni-oficistoj ili ofte forlasas la landon post unu jaro. Indiĝenoj, kiuj lernis E-n: pro politika orientado preferis aliĝi al SAT. Dum kelkaj jaroj klopodis por E ankaŭ en oficialaj rondoj s-ino Tiard el Paris. En 1933 UEA-del. estis en Alger (ankaŭ ES), Constantine, Philippeville kaj Sétif I. ŜIRJAEV.