Читаем Бабалардын жанырыгы полностью

– Ортончу уулум комуз чертем дейт, ошол үчүн ага комуз керек болуп жатат.

– Анча-мынча черте алабы?

– Жок жаңыдан эле кызыгып жүрөт, үйрөтсө үйрөнүп кетчүдөй.

– Канча кылса да, белдүү куда эмеспизби, мен өрүктөн үч комуз жасаган жатам, буюрса, тоодогу малымы карап келип анан толугу менен киришем. Бат эле жазап бүтөм.

– Ошентсең жакшы болот эле айланайын куда, эмгегиңи деле билем.

– Бирок комузду бирөө үйрөтүш керек комузу болуп аны чертпесе. Анын кимге кереги бар.

– Анда ырас болбодубу, аны сен үйрөт.

– Мейли шыгы болсо бат эле үйрөнүп кетет.

– Эми кандай кыласың комуз жасап бүткөндө мен келейинби?

– Силер жакта менин жумушум бар, ошондо аны ала барайын.

– Ырас болду анда мен кетейин.

Ошол иш ошол болду.

Эми улуу баласы тыраңдай баштады. –Мен эл коргойм, мага курал жарак жасап бер,– деп.

Ата Акбоз жоргосун жорголотуп Каркыра жайлоосундагы темир уста Сыдыктыкына барып баласына калкан, кылыч, найза, жаа жана башка куралдарды жасатып жатты. Курал да, комуз да жасалып бүтүп, ата буюмдарды балдарына таратып берди. Ошентип Беккулу атанын балдары бири жорго таптап чапса, бири созолонуп комуз черте баштады. Дагы бири кылыч калканын алып, өсүп жаткан дарактарды чаап, найза сайышты үйрөнүп мекенин коргоого аттанды.

Андан бери далай-далай убакыт зымырап өттү. Атанын ишинин баардыгы жакшы болду. Атанын байлыгы күндөн күнгө артып көбөйө баштады. Беккулу ата бул кезде токсонго чукулдап калган эле. Суук тийдиби иши кылып бир күнү катуу ооруп жыгылды. Ошондон баштап касиеттүү адам оңоло албай койду. Анан күздүн акыркы күнүндө ата балдарына бактырып кор болбой бир күнү таза туруп эле жалган дүнөдөн чын дүйнөгө акырын аттанып кете берди.

БАЯСТАН АТА

Ойлогонун ишке ашырган,

Бүтөбайдын уулу Баястан.

Баардык иште жол тапкан,

Баястан эмес Бай арыстан

Турмуш жай өтөт, ал эми жомок өтө бат айтылып ылдам өтөт. Ал көз ачып жумганча, ар кандай болуп өзгөрүлүп, жүрүп отурат. Эмесе биз токтоп турбай баянды андан ары улап кете берели. Касиеттү Чоң Жергес Жери, Кичи Жергес Жери биринин артынан бири уланып жайкалат. Аскасы бар бийик тоолордун башына булут түнөп, ал бат эле жогору көтөрүлүп жаанга айланат. Кыргыз калкы башынан мал менен киндиктеш болуп, бир жерден экинчи жерге көчүп жүрмөй адаты бар эмеспи. Быйылкы кар жетинин айында түшүп, анан бештин айында кайта-кайта жаап туруп алды. Жылкылар кыйналбайт. Кар тээп оттойт, баарынан койго жаман ал чөп карап ачык жерди издейт. Колдо тоют жок бирдин айында денени калтыраткан ызгаар суук согуп жут башталды. Бирин-экин малды суук жалмап кетти. Баястандын малы анча чыгымга учурабады. Ал башынан камдуу эле анын үстүнө Бүтөбай аба ырайынын өзгөрүшүн жакшы билет жана түнкү жылдыздардын өзгөрүшүн да байкай алат. Эмне үчүн куштар түштүккө эрте кетип, эмне үчүн жалбырактар эрте түшөт? Демек кыш эрте келет. Эмне үчүн булуттар топтолот? Өсүмдүктөрдүн гүлдөшүнөн, ачылышынан ал көп нерсени баамдай турган. Баястан Тоң тараптын жери кардан курган болот деп ошол тарапка ооп кеткен. Ошол аймакта солто элинен Дандаке деген орто чарбалуу адамы бар эле. Анын өтө акылдуу кеп десе кеби бар, өң десе өңү бар, Бүбүайым деген кызы болгон. Аны Баястанга үйлөндүрүп, калыңына мал берип, Бүтөбай ата мындан көп жыл мурун эле карызынан кутулган. Бүбүайым берекелүү жердин кызы эмеспи көңүлү ток, бир айткан сөзүн аткарган башы оор токтоо ургаачы эле. Баястан ушундай колуктуга туш келгенине сүйүнүп турду.

Бүбүайымдын бактысы ачылып, бир-биринен кем калбаган жети эркекти төрөп салды. Анын андан башка дагы кыздары бар эле.

Андан бери зымырап, далай кыш, далай жай өтүп, жаадыраган жай келди. Малдын кара эти толуп семире баштаган. Ошол күндөрдүн биринде Беккулу атанын уулдары жер которуп, бийик тоолуу тарапка көч көчүрүп калды. Тоолуу жердин жайы суук керек болсо жайында деле кар түшүп калат эмеспи. Кар токтобой лапылдап жаап, күн суук болуп туруп алды. Ошол сөөк какшаткан ызгаарда Бүбүайым эне суукка урунуп, Баястан ата аябай кейип, семиз койду союуп, күчтүүлөп тамак бердирди. Ата кейип аялын карап:

– Суук катуу тийиптир кыймылдабай жатып тыңып кет, балдарыңа өзүң ээлик болсоң экен,– деп сабылды. Аялы капаланып:

– Мен өлсөм эчтеке эмес бобу балдарды бага албай кыйналасың го, же бул балдар башка аялга түркүнчүк болот,– деп кейиди.

Перейти на страницу:

Похожие книги

Илья Муромец
Илья Муромец

Вот уже четыре года, как Илья Муромец брошен в глубокий погреб по приказу Владимира Красно Солнышко. Не раз успел пожалеть Великий Князь о том, что в минуту гнева послушался дурных советчиков и заточил в подземной тюрьме Первого Богатыря Русской земли. Дружина и киевское войско от такой обиды разъехались по домам, богатыри и вовсе из княжьей воли ушли. Всей воинской силы в Киеве — дружинная молодежь да порубежные воины. А на границах уже собирается гроза — в степи появился новый хакан Калин, впервые объединивший под своей рукой все печенежские орды. Невиданное войско собрал степной царь и теперь идет на Русь войной, угрожая стереть с лица земли города, вырубить всех, не щадя ни старого, ни малого. Забыв гордость, князь кланяется богатырю, просит выйти из поруба и встать за Русскую землю, не помня старых обид...В новой повести Ивана Кошкина русские витязи предстают с несколько неожиданной стороны, но тут уж ничего не поделаешь — подлинные былины сильно отличаются от тех пересказов, что знакомы нам с детства. Необыкновенные люди с обыкновенными страстями, богатыри Заставы и воины княжеских дружин живут своими жизнями, их судьбы несхожи. Кто-то ищет чести, кто-то — высоких мест, кто-то — богатства. Как ответят они на отчаянный призыв Русской земли? Придут ли на помощь Киеву?

Александр Сергеевич Королев , Андрей Владимирович Фёдоров , Иван Всеволодович Кошкин , Иван Кошкин , Коллектив авторов , Михаил Ларионович Михайлов

Фантастика / Приключения / Исторические приключения / Славянское фэнтези / Фэнтези / Былины, эпопея / Детективы / Боевики / Сказки народов мира
Околдованные в звериных шкурах
Околдованные в звериных шкурах

В четвёртой книге серии Катерине придётся открыть врата в Лукоморье прямо на уроке. Она столкнётся со скалистыми драконами, найдёт в людском мире птенца алконоста, и встретится со сказочными мышами-норушами. Вместе с ней и Степаном в туман отправится Кирилл — один из Катиных одноклассников, который очень сомневается, а надо ли ему оставаться в сказочном мире. Сказочница спасёт от гибели княжеского сына, превращенного мачехой в пса, и его семью. Познакомится с медведем, который стал таким по собственному желанию, и узнает на что способна Баба-Яга, обманутая хитрым царевичем. Один из самых могущественных магов предложит ей власть над сказочными землями. Катерине придется устраивать похищение царской невесты, которую не ценит её жених, и выручать Бурого Волка, попавшего в плен к своему старинному врагу, царю Кусману. А её саму уведут от друзей и едва не лишат памяти сказочные нянюшки. Приключения продолжаются!

Ольга Станиславовна Назарова

Сказки народов мира / Самиздат, сетевая литература