Бабалардын баяны 2

Кара суу менин кайгымбы,

Кара каз өз башымбы.

Кара суу агып шаркырап,

Кара башты жалмайбы.

Кубалашып өскөн жаш жарым

Курбалдаш өскөн Токтоайым,

Курсакта балам калабы,

Куржалак мени калтырбай,

Кут конуп кудай аркалай,

Курсакта балам бар болсо,

Куттуу тилек соолбосо,

Атын Сейит коюңдар,

Теңир Тоодо жашаган,

Тебишип ойноп бир баскан,

Байтак жолдо өтүшүп,

Байтал минип жарышкан,

Сиркедейде бирге өскөн,

Сейит аттуу досум бар.

Себебин айтаар чагым бар.

Аркалап тууган аймакты,

Акыры таап алыңдар.

Атадан калган жалгызым,

Агарып өскөн жалбызым.

Кумда өскөн жалбызым,

Кумсарып өскөн жалгызым.

Карааны болсун жалгыздын,

Кайгырып өзү калбасын,

Жабыктырбай жашоодо,

Жалгызды кудай сактасын.

Жабыркап ушул өмүрдө,

Жапа тартып калбасын.

Кор болбой жашоодо,

Колдогону бар болсун!

Жолдошу болуп жашоодо,

Жолдо кудай колдосун!

Тең өскөн жарым Токтоайым,

Теңир Тоого барабы ай,

Каадалуу балам Сейитим,

Кара Тоого кайтабы ай,

Курсакта бала кыз болсо,

Куруп калаар анда айлам.

Атадан туяк калбаса,

Анда арманым не кылам?

Андан башка нени айтам.

Учтуу тоодон оболоп,

Учуп жүрөт кара куш.

Карааны тоодо көрүнгөн,

Кара кушта айып жок.

Айланы такыр кетирген,

Атаңдын көрү дүйнө шок.

Кара куш учуп кетти,-деп,

Туугандарга кабар бергиле!

Тек жайдын баарын билдирип,

Тегиз айтып бергиле!

Кара куштан үн салган,

Калаар бекен балапан.

Эл ичинде береним,

Эркек болсо эрмегим.

Айтканым менин чын чыгаар,

Ата Журтка жол алса,

Айдыңым бир жаңыраар.

Өксүгүм толуп турмушта,

Өчкөн отум жалындаар.

Жөлөгүм Токтоайым,

Жөлөп турган башымды.

Табылгыс ушул дүйнөдө,

Таба аламбы бактымды?

Кеңешке келчи асыл жар,

Кебимди айтаар жайым бар.

Бу жер сага жер болбойт,

Бу эл сени колдобойт.

Азап тартып калганда,

Арка болуп коргобойт.

Ардактуу айым Токто ай,

Алыска кабар айттыргын.

Чарчатып алыс жолдордо,

Чабаганды чаптыргын.

Алайлык жакын туугадар,

Ошолорго таянгын.

Ага-инидей бир келдик,

Алар сени кыя албайт.

Аябайт такыр жардамын,

Баарынын көр пайдасын.

Алымбек менен Керимбай,

Акыл салгын аларга.

Алар келет жардамга.

Алайлык жана Таластык

Кайрылып көр баарына.

Армандуу үндү угабы,

Атанын жалгыз туягы.

Аркалап алып жалгызды,

Шамалда өскөн жалбызды,

Шамал жулуп кетпесин.

Шамшаңдаган куу ажал,

Шамшарын сунуп келбесин.

Бекем сактап намысты,

Атадан калган туякты,

Аркалап тууган элине,

Аман-эсен кезинде,

Ата-журтка жеткиргин.

Тирек болоор элине,

Тирүү кезде тапшыргын,

Ак кар баскан баштарын,

Ала Тоолук элине.

Учтуу тоодон кол булгап,

Учуп кетеер чагымда,

Ушул сага айтканым.

Урматту менин каралдым.

Кара байыр казанат,

Дулдул ат эрге жарашат.

Асыл керез баланы,

Айдыңдуу жерге алпаргын.

Айтаарым ушул аманат.

Айлам кетип турганда,

Айтканымы ким туят.

Арманымы мен айттым,

Ата журтка кошо айттым.

Уламадан кеп калат,

Ушул сөзүм аманат!

Айдыңдуу жандын сөздөрүн,

Аткарбасаң сага уят.

Кагылайын Токтоайым,

Арт жагымда калаарым.

Учуп кетеер чагымда,

Ушул сага айтаарым.

Катаал чоочун тарапта,

Кашка ат минген эр келет.

Берен кайтыш болдубу,

Эгемдин ошол жолубу.

Адашып чоочун жылгада,

Ат жаныбар кишенейт.

Кайгысы ашып жатабы,

Карангүн аны ким билет.

Кашка ат эстүү жаныбар,

Кайранын эстеп жаткандыр.

Кайра-кайра жер чапчышы,

Кайтыш болгон тагдырдыр.

Кайра-кайра окуранып,

Кагып жатат туягын.

Эгем тагдыр эмне дейт,

Ээси экинчи жол келбейт.

Олбуй-солбуй камчы уруп,

Оң тетири теминбейт.

Кара жолдо таскактата,

Кашка атын желдирбейт.

Өкүнүч менен армандуу,

Өмүрдөн өтүп кеткен дейт.

Кайтыш болду эр азамат,

Сөөгү жерге коюулат.

Токтоайым тартты арманды,

Өлбөй гана тирүү калды.

Эмне кылат кайраттанды,

Андан башка айла барбы.

Анан өттү убакыт.

Үстү-үстүнө куралып.

Жылмайып келди кубаныч.

Токтоайым аман төрөдү.

Кыз болбой эркек экен

Чочогу бар бала экен.

Төрө атадан тукум калды,

Куруп калган энеке,

Кубаныч каптап жылмайды.

«Төрөкочкор өлбөптүр,

Кайра жаңы төрөлүптүр.

Анын жашап жатканын,

Армандуу көз көрүптүр.

Тугандар менен Алайлык,

Өз ырымын жасады.

Ата айткандай баланын

Атын Сейит атады.

Үстү-үстүн куралып,

Өзү эле келди кубаныч.

А баягы Хамиракун

Токтоайымга келиптир.

Үйлөнөлү жакында,

Өз кеңешин бериптир.

Токтоайым эне сыздады,

Жашын төгүп ыйлады:

Кичине бала эт алсын,

Арадан жыл айлансын.

Аңтаралы дүйнөнү,

Андан кийин көрөлү.

Андан ары не болду,

Кагылайын дастанчым.

Кайрылбай кеткен аяндын,

Кабарын айтчы баянчым.

Ошол кезде Токтоайым,

Көпкө ойлонуп отурду.

Кабарсыз жаткан Теңир Тоого,

Кат жазууну болжоду.

Төп ааламга таанылган,

Төрө атабыз бу болду.

Бугуа кабар салайын,

Буйгат тоодо жашаган,

Булардан кабар алайын.

Андан башка не кылат,

Ажырым ой эзмелейт.

Жерине туулган конушка,

Жетсем деген бир тилек.

Жетеби же, жетпейби,

Жетик тагдыр чечмелейт.

ЭНЕНИН КАТЫ

Убакыт кээде жай жылат

Учур келсе тез жылат.

Жолунан калбай ашыгып,

Жомок ылдам айтылат.

Бир гана чоң арман

Өткөнүбүз кайрылбайт.

Жолдо калбай сапарлай,

Жомок жортуп баратат.

Жазмачыны шаштырды

Ак кагазды алдырды.

Токтоайым кат жаздырды:

«Алыс жакта жайкалган,

Ала Тоом аман бар бекен,

Ала тоону жайлаган,

Аралап бээни байлаган,

Ак калпак кыргыз бар бекен.

Алыс жакта зарлаган,

Жерине жетпей талпынган

Күйөөсүнөн айрылган,

Кошок кошуп жашыган,

Токтоайым кабар айттырат.

Токтолбой көзүн жаш чаят.

Акмалай тоолор тарабын,

Алайган көздөн жаш тамат.

Асманга учуп талпынган,

Асылыңар жол кетти .

Көккө учуп талпынган,

Көк шумкар учуп жол кетти.

Көп санаа келди башыма,