Step by Step in Esperanto

(d) Antaŭ - (apud - ekster - kontraŭ - kun - sub - super - trans - tiam-tie‑)ulo.

«ge-»

463. The prefix GE- = of both sexes.[50] The ge-word (always in the plural) may denote two individuals, or any number more than two, both sexes being represented. Gefratoj, brother(s) and sister(s), one or more of each. Gepatroj = (a) parents (in general), or (b) father and mother (in a family). Geavoj, grandparents. Gesinjoroj, ladies and gentlemen. Ges. (Gesinjoroj) Smith, Mr. and Mrs. Smith.

464. (a) Obeu viajn gepatrojn. La luno: la lampo de la geamantoj!

(b) Ge - amik (‑ edz - fil - kamarad - knab - kuz - mastr - najbar - nep-nev-onkl-reĝ-skolt-student)oj. Gebatalantoj. Geesperantistoj. Gejunuloj. Gemaljunuloj. Make similar compounds before other words ending with ant, ist, or ul.

465. ** La knaboj prenas la lernolibrojn, kisas la gepatrojn, kaj lasas la domon. Ili transiras la stratojn, kaj post kelka tempo atingas la lernejon. Tie ili renkontas amikojn, demetas la ĉapelojn, salutas la instruistojn, kaj sidiĝas.

«-eg», «-et»

466. The suffix -EG (augmentative) to a high degree strengthens, intensifies, the idea in the root; it views it through a magnifying glass. -ET (diminutive) to a high degree weakens the idea; it views it through a diminishing glass. Cp. Omega (=great O), megaphone, with floweret, lancet, packet, statuette turret, booklet. Mnemonics: great, big, gigantic; tiny, little, petty.

Sonoras,rings;sonoregas, clangs, booms; sonoretas, tinkles. Amo, love; ameto, a liking (“a tiny seed of love”); amego, adoration. Paŝas, steps, paces; paŝetas, trips, toddles; paŝegas, strides. Pluvo, rain; pluveto, drizzle; pluvego, downpour, deluge, “cats and dogs”. ŝnuro, rope, cord; ŝnureto, string; ŝnurego, hawser. Nebulo, fog; nebuleto, haze, mist; nebulego, dense fog. Malsaneta, “off colour”; malsanega, at death’s door. Verdeta, greenish.

467. Compare et and id. A hundeto may be a full-grown dog, though a midget in size. A hundido (puppy) may be quite large. Agleto, a very small eagle; aglido, an eaglet.

468. Dronanto kaptas ĉiun herbeton. Por paro amanta ĉiu loko sufiĉas. Riveretoj fluas al riveroj. Vi ne estas la sola ŝtoneto sur la marbordo. Ne ĉiu papereto estas bankbileto. Amo kaj rideto (smile) ne konas landlimojn. Ŝteletiston oni batas; ŝtelegiston oni ŝatas.

469. Kial viro kun amiko similas ĝirafon? (Ĉar li havas kolegon (kol-egon).)

En la menaĝerio. Onklino: “Ne tuŝu la papagon (parrot): ĝi mordas.” Nevineto: “Nu, do! VI tuŝu ĝin!”

** La renkonto. Li kaj mi promenis sur la strato. Mi vidis lin, kaj li vidis min. Mi ridetis al li, kaj li ridetis al mi. Mi premis lian manon, kaj li premis mian manon. Mi diris al li “Bonan tagon! Ĉu vi estas sana?” Li respondis al mi “Tre sana, dankon. Kaj vi?”

Li estas bonegulo,
Konsentas ĉiuj ni.

(Variantoj: Ŝi estas bonegulino. Ili estas geboneguloj).

470. (a) Diketa. Detaleto. Lavetas, lumetas, moketas, supozetas. Eblete, iomete. Grandega, karega, kuraĝega, superega. Dentego. Ĝojegas, ŝategas. Multegaj. Eta, tiny. Etulo, etulino, ineto.

(b) From bel, fier, malbel, pal, riĉ, san, varm, form adjectives. From arb, best, bru, dom, har, infan, knab, leter, libr, mont, poem, river, ŝip, ŝton, urb, vent, voĉ, form nouns. From blov, bril, dorm, flu, frap, insist, kis, kri, kur, labor, laŭd, lern, manĝ, mensog, plend, plor, puŝ, rigard, salt, tim, trink, form verbs. With each root use (a) eg; (b) et.

(c) Hundidego, hundegido, ameganto, profitegisto, fortegulo, malsanegulino. Filineto, bovidineto, pianisteto, katideto, katetido, dormanteto, dormetanto, karulineto, brunetulino.

471. Et may sometimes convey the idea of affection or caress; and eg may suggest crudity, roughness. Bubo, lad, mere boy, urchin; bubeto, little rogue; bubego, lout, lubber. Amiketo, patrineto, buŝeto, maneto. Eta Tim.

«La monatoj de la jaro»