Step by Step in Esperanto

(b) Januaro estas la unua monato de la jaro. La dua monato estas … (Daŭrigu ĝis Decembro). Kiu estas 1a kvina monato? la dek-unua? Kiu estas la unua sezono de la jaro? Kiun sezonon ĝi sekvas? Kiu estas via naskiĝa tago? Kiu dato estas hodiaŭ?

723. Unutaga laboro, one day⁹s work, the work of one day. La unuataga laboro, the first day^Js work, the work of the first day. Duklasa vagonaro. Duaklasa hotelo.

“Triaklasan bileton, mi petas.” “Kien vi iras?” “Mi iras viziti amikon.”

«Kioma»

724. A question with Kioma? (What number in a series? How-manyeth?) requires a number with the adjective-ending as the answer. Sur kioma etaĝo vi loĝas? (Sur la tria).

725. Kioma monato de la jaro estas Marto? Kioma tago de la semajno estas lundo? Kioma infano vi estas en la familio? Kioman jaron vi atingis? (La dek-trian). Sur kioma seĝo vi sidas en la vico?

Numbers as Adverbs

726. Unue, firstly, in the first place, first of all. Due, in the second place, secondly. Trie, thirdly. Dek-sepe, 17thly. Sepdeke, 70thly. Por pendigi ŝteliston, unue lin kaptu.

727. Mi havas bonegan memoron. Nur tri aferojn mi forgesas. Unue, nomojn. Due, vizaĝojn. Trie— Nu! la trian aferon mi forgesas.

728.

Junulo en urbo Tifliso
Salutis fraŭlinon per kiso.
Unue, ŝi miris,
Sed poste ŝi diris
“Mi havas la tempon por biso!”

There was a young man in Tiflis
Who greeted a girl with a kiss.
It at first turned her head,
But she afterwards said
“I’ve time for another like this!”

Numbers as Nouns

729. Unuo, a unit. Duo, a couple. Trio, a trio. Seso, half-a-dozen. Dek-trio, a baker’s dozen. Dudeko, a score. Dek dekoj faras centon. The difference between dek du and dek-duo is that between twelve (individuals) and a dozen (in the lump).

La maljuna reĝo mortis en la unua jaro de la dudeka jarcento.

Pencon ŝtelis: Ho! ŝtelisto! —milojn ŝtelis: Financisto!

Time of Day: «La horo»

730. Kioma horo estas? What is the time? What time is it?

2.00: (Estas) La dua (horo). It is 2 o’clock. (The word “it” is not translated (974)).

2.06: (Estas) La dua (kaj) ses (=la dua horo kaj ses minutoj), aŭ, ses (minutoj) post la dua.

2.58: La dua (kaj) kvindek ok, aŭ, du (minutoj) antaŭ la tria.

«Je»

731. The preposition JE has no definite meaning. It may stand for any prepositional relation implied by the context. It is best to use it only when no other preposition seems to meet the case. The over-use of je is one mark of the beginner. Ridi je, to laugh at; kredi je, to believe in. Je kioma horo vi venos? At what time will you come? Je la sesa, At 6.0. Mi tenis (kaptis, prenis) lin je (or, ĉe) la brako per la dekstra mano, I held (caught, took) him by the arm with my right hand.

732. “Je kioma grado bolas akvo?” “Je la centa precize.” “Sed kiel la akvo scias, kiam ĝi atingis la centan gradon?”

Sinjorino (aĉetanta termometron): “Bonvole fiksu ĝin je 65 gradoj, ĉar tio estas la numero, kiun la kuracisto rekomendis por la ĉambro.”

733. (a) Je kioma horo vi ellitiĝas? tagmanĝas? finas vian laboron? enlitiĝas? Je kioma horo nia leciono komenciĝas? finiĝas?

(b) Legu laŭte: Vagonaroj iras akurate (punctually) je 8.45, 9.02, kaj 10.33; kaj alvenas je 9.12, 9.29, kaj 11.0 respektive.

The Letter «ĵ»

734. The letter Ĵ = s in pleasure (Fr. j in je). Do not dot the ĵ. Ĵaluza, jealous; ĵeti, to throw; ĵuri, to swear (take oath); ĵurnalo, newspaper; korsaĵo, bodice.

735. Kiu sidas en vitra domo, tiu ne ĵetu ŝtonojn.[76] Ĵeti perlojn antaŭ la porkojn. Amo perfekta elĵetas timon. Ju pli da ĵuroj, des pli da suspekto. Ĵeti polvon en la okulojn. Amo kaj ĵaluzo estas gefratoj. ĵeti bastonon en la radon (wheel). La ĵeto estas farita (ĉe ludo kun ĵetkuboj).

736. Voĉo el la fenestro: “Ĉu vi ne havas la ŝlosilon?” Ebriulo: “La ŝlosilon, jes! Sed jetu al mi la seruron.”

El Irlanda ĵurnalo: “Kiam la adorantaro stariĝis por la unua himno, neniu seĝo vakis (estis vakanta) en la tuta preĝejo.”