36. Ed. R., § 362; 4: "de proximos legitimos aut de natos aut de gamaholos id est confabulstos".
37. Ib., .§ 148, 300, 340, 343, 346 (разбор их см. ниже).
38. Ib., § 204.
39. Ed. R, § 182; ср. также § 178, 188, 215 и особенно § 195-196, где резко различается "mundium... habens... excepto pater aut frater".
40. Ib., § 211-212.
41. Ib., § 203.
42. Ср. § 182: "Si quis filiam suam... in coniungum alii dederit" (тут же, правда: "filiam suam aut quamlibet dederit") в Rothari, § 182.
43. Ed. R., § 182.
44. Ib., § 182.
45. Ib., § 260: величина вергельда -1200 сол. - указывает на высокую оценку женщины как рабочей силы и производительницы потомства.
46. Ed. R. § 185.
47. Ed. R. § 167.
48. Ib., § 167: "De fratres qui in casam communen remanscerint. Si fratres post mortem patris in casam communen remanscerint, et unus, ех ipsis in odsecuum regis aut iudicio aliquas reliquas adquuisiverit commune sit fratribus quod in casa commune dimenserit. Et si quis im suprascriptis fratribus gairethrinx fecerit, habeat inantea cui factum fuerit,. Et qui ех ipsis uxorem duxerit et de rebus communis meta data fuerit".
49. Ed. R., § 167: "...quando alteri idem oxorem tollere contegerit, aut qiando ad divisionem fасiendam, simili modo de communes rebis ei refundatur aliut tantum quantum frater dedit. De paterna autem vel materna substantia quod reliquum fuerit, inter se aequaliter dividant" .
50. Ib., § 340: "infra vicinia, id est propre isuum vicium".
51. Ib., § 343: (ante ecclesia in convento), 345.
52. Ib., § 146: "vicini boni fidei homines".
53. Ed. R., § 280 (De rusticanorum seditionem).
54. Ib, § 279 (De concilio rusticanorum).
55. Ib. § 19.
55. Ср., например, запрет распашки и засева чужого поля, сбора чужого урожая, косьбы чужого луга и пр. в . § 354-358; см., кроме того, § 29, 149, 151, 240-241; 273, 281-306, 319-321, 344.
56. Ed. R., § 151: "qua omnes scire debent, quod suum, non alientum est".
57. Ib, § 168-170 (ор. § 168: "nulli liceat certas culpas filium suum exhereditare nec quod ei per legem debetur alii thingare)".
58. Ib., § 171.
59. Ib., § 177, и о дарениях вообще § 173-176, 225-375.
60. Ib., § 173: " lidnkib (jetzt lebend) id est in die obitus sui reliqueret".
61. Ib., § 173: "...terra cum mencipi aut sine mencipi".
62. Ed. R., § 172. Мы оставляем здесь в стороне сложный и спорный вопрос о юридической природе институтов "launegild" и "gairethinx", а также о многозначности термина "gairethinx", ибо в данной связи нас интересует лишь экономическое значение дарений. См. по этим вопросам: 1) Pappenhem М. Launegild und Gairething, 1882; 2) Schutze А. Die langobardische Treuhand und ihre Umbildung zur Testamentvollschreckung, 1895.
63. Ib., § 173.
64. Ib., § 362; ср. § 360-361, 3б5-366.
65. Ср. § 14.
66. Ingenus в § 14, так же и редкий для эдикта термин libero (ср. в § 17 “baronnes nostri”). Термин "exercitales", в позднейшем лангобардском законодательстве сменяющийся термином "Gairething", очевидно равнозначен liberi, как видно из сопоставления § 27 и 30 с § 377.
67. Ed. R., § 221.
68. Ib., § 224.
69. Ib., § 216, 224, 225, 257.
70. Ib., § 216.
71. Ib., § 257.
72. Ed. R. "Pro... tam propter absiduas fatigationes pauperum, quam etiarn superfluas exactiones ab his quos vim pati cognovirnus".
73. Ib., § 251: "Si homo liber, qui debitore, alias res non habaerit nisi caballos domitos aut bovi iunctorios seu vaccas tinc ille que debitum requirit vadat, ad sculdachis etc". Как видно из контекста и терминологии (caballi domiti), речь идет о сельскохозяйственных животных, утеря которых должна была подорвать самые основы хозяйства должника и довести его до разорения.
74. П. Г. Виноградов (Цит. соч., стр. 159-160) склонен в этих колебаниях вергельда видеть признак того, что "расчленение общества еще не пошло настолько далеко, чтобы вызвать признание обычаем или законом нескольких определенно разграниченных классов". Конечно, о классах или сословиях внутри свободных пока нет речи, но идет процесс расслоения, наличие которого признает и Виноградов.
75. Ed. R., § 259 и 263 (Si plures hornines furtum in unum fecerint, tam liberi quam servi); ср. также Liutprandi Leges, § 87.
76. Ed. R., § 259: "quia inhonestum esse videtur et nulli rei convenit rationi ut homo liber in furtum debet miscere aut consensum prebere". Ср. аналогичные сентенции по другому конкретному поводу у Лиутпранда, § 130.
77. Ib. § 263: "Si plures homines fudtumin in unum fecerint, tam liberi quam servi, etc."
78. I1b. § 279: "De concillo rusticanorum. Si servi, id est concillius, manu armata in vico intraverint ad malun faciendum et quicumque liber homo sub regi nostri dicione positus cum illis in capite fuerit, anime suae incurrat periculem aut componat solidos mongentos".
79. Ib, § 221.
80. Ed. R., § 224, III: "Item qui fulcfee fecerit, et quattuor vias ei dederit, et haamund a se, id est extraneus, non fecerit, talem legem patronus cum ipso vivat".
81. Ib., § 224: "Similieter it qui in pans, id est in votum regis, dimititur, ipsa lege vivat sicut et qui haamund factus est".