Кии биирдэ олорор

– Мин “албакаат” буолбатахпын. Мэктиэлээччи киибин. Мин санаабар…

– Эн, онон-манан тумуннарбакка, быаччы эт, – кылаас ортотуттан хара бараан модороон сирэйдээх уол паартатын лакынаппытынан сулбу ыстанан турда. – Аргыылаба аата баай, тойон дуу, суох дуу? Сэбиэскэй былаас хаан ст дуу, суох дуу?

– Аргыылап – баай, тойон, кинээс. Сэбиэскэй былаас ст. Мин ону мккэн эрэбин дуо?..

– Барахсан хата ону мэлдьэспэт эбит дии! – били ээлээх куолас эмиэ быа тстэ.

– Эн миигин “барахсаннаама!” Миигинэн тиии кирин ыраастаныма! – Чыычаахап кыыыран иэн туттунна, тохтоон кылаас иин эргиччи крн кэбистэ. – Табаарыстар, тоо бииги наар Аргыылап туунан айдаарабыт? Бииги бгн комсомолга Аргыылап баайы ылар буолбатахпыт эбээт.

– Эн, арааа, Аргыылап баайы да комсомолга ылыа эбиккин!

– Бииги бгн Аргыылаба Кыыча туунан кэпсэтиэхтээхпит, – Томмот, репликаа хардарбакка, салгыы саарда. – Кини сайабылыанньатын дьллээбит…

– Аргыылап баай кыыын сайабылыанньатын! Ону умнума!

– Умнубаппын. Ол эрээри Кыыча Аргыылаба кимий? Кини биигини кытта бииргэ сэбиэскэй техникума рэнэр студентка. Кини аатыттан-ийэтиттэн трбт эрэ буруйдаах. Кыыча букатын аныгылыы, сэбиэскэйдии йдх-санаалаах кыыс. Политическай сайдыылаах. чгэйдик рэнэр. сс ксбтн сабырыйар диэххэ сп. Общественнай лээ актыыбынайдык кыттар. Ону ким да мэлдьэиэ суоа…

– Оччоо кылаассабай сыыан диэн наадата суох дуу?

– “Баайдар оолоро, бааалыста, кэлэн киири” диэн буоллаа дии!..

– Мин итинник эппэппин. Ол гынан баран…

– Чэ сп. Чыычаахап, олор, санааын сбн этти. йдтбт, – бэрэссэдээтэллээччи Томмоту тохтотон кэбистэ. – сс ким тыл этэр?

– Миэхэ ыйытыы баар, – кылаас аанын диэкиттэн хатан чакынас саа чааарыйда.

– Ыйыт, Томтоооп.

Чакынас саа иччитэ, киччэччи кыргыллыбыт тп-ткнк тблх, намыах лыксыгыр уол, туран бирээдьинэ курдаах ыстаанын ртэ тардынна.

– Аргыылаба, эн аалаах ийэин, убайгын эмиэ контралар диэтилэр. Ону эн бэйэ эмиэ мэлдьэспэккин. Оттон контралары бииги хайыах тустаахпытый? – уол тыастаахтык р сысыйан кэбистэ. – Бииги кинилэри сир сирэйиттэн имири сотуох тустаахпыт. Бука барыларын! Биири да ордорбокко!

– Саамай сп!

– Чахчы!

– Аргыылаба, арай эйигин контра ааын ыт диэтиннэр, – Томтоооп иннин диэки нрс гынна. – Оччоо хайыа этэй?

– Билбэппин… – Кыыча, хараын муостаттан араарбакка туран, ботугураата.

– Сп. Оттон ийэин? Арай ийэин ыт диэтиннэр?

– Суох! – кыыс кскэ илгистэн кэбистэ. – Суох!

– С-п! – уол эмиэ ыстаанын р тардынна. – Миэхэ дьэкэ. Бттм.

Чочумча кылаас иигэр эмиэ уу чуумпу буолан ылла.

– Уонна ыйытыы баар дуо? – диэтэ бэрэссэдээтэллээччи, олорбохтуу тэн баран. – Суох? Оччоо ким тыл этэр?

– Мин ситэри этиим эрэ… – Чыычаахап эмиэ турда. – Эиги, бука бааалыста, Аргыылаба Кыыча туунан дьллэи. Кини аатын туа туспа…

– Бииги да кини туунан буолбакка, ким туунан дьллээбитий? – сблээбэтэх саа иилиннэ. – Эн тускунан дуо? Эн тускунан да дьллэиэххэ баара.

– Манна ити Томтоооп “ааын ытыа этэ дуо?”, “ийэин ытыа этэ дуо?” диэн ыйытыыта, мин санаабар, олус… туох…

– Сыыа дуо?

– Олус… туох… быаччы… дуу… – Чыычаахап, сптх тылы булбакка, мух-мах буолла.

– Ол аата сыыа ыйыттаа дии? – диэн ыйыппытынан Томмоттуун кэккэлээ олорбут, гстк сууйуллан туртайбыт эргэ гимнастерканы кэтит санныгар тиирэ кэппит, модьу-таа крнээх уол, Филипп Лопатин, хаппаы арыйарын умнан, паартатын р ктхптнэн ойон турда. – Оттон, мин санаабар, олус сптх ыйытыы. Уот харахха тбээр ыйытыы. Билии тыааыннаах кэмэ итинник быаччы эрэ ыйытыллыах тустаах. Уонна онуоха туох да эгилитэ-бугулута суох эмиэ быаччы эппиэт бэриллиэхтээх. Онтон атын буолуон сатаммат. Ону биигиттэн быыы-майгы модьуйар. Бэйэит да санаан кр: рспблкэбитигэр кчмээй кннэр кэлэн эрэллэр. Бэппэлээйэп кыньараал р сэриилэрэ илинтэн аанаан иэллэр. Аны аыйах хонугунан бииги илиибитигэр саа тутан кыргыа барарбыт кэлиээ. Бэйэм чааым хайыы-йэ сайабылыанньа биэрэн турабын. Ити барыта кистэл буолбатах. Бары билэр суолбут. Дьэ маннык кытаанах кэмэ “сэбиэскэй былаас стн ытыа дуо?” диэн ыйытар тоо сатаныа суоун сбй? Итиэннэ стхтр бииги хаарыаннаах дьоммут хааннарын халыта турар кэмнэригэр “мин контраны ытыам суоа” дии турар киини хайдах хомсомуолга ылыахха сбй? Мин санаабар, бу Аргыылабаны хомсомуолга ылыахха дуу, суох дуу диэн дьллэиигэ мккр баар буолуон да сатаммат. Хамначчыттар, дьадаылар хара клннэрин супту уулаабыт баай-тойон ыаматын, бандьыыт балтын хомсомуолга саа тэбиитин саа да сиргэ адьас чугаатыа суохтаахпыт. Букатын!.. Оттон бу Чыычаахабы баай кыыыгар йн сйтэрбитин, кылаассабай сэргэин стэрбитин иин кытаанах эппиэккэ тардарга этэбин!

Лопатин сутуругунан далайан салгыны туора соппутунан “лах” гына олордо.

Кылаас иэ, ыырыа уйатыныы, кйгрэ тстэ:

– Саамай сп!

– Билиип уот харахха эттэ!

– гс кэпсэтии наадата суох!

– Куоластыаы!

– Табаарыстар, кыратык истэ т…

Чыычаахап тугу эрэ быаараары гыммытын ситэ саардыбатылар:

– Истибиппит! Ткс!..

– Куоластыаы! Бэрэссэдээтэл!..

– Куоластыаххыт иннинэ, оолоор, – Чыычаахап куолаыгар крдр, ааттаар быыы билиннэ. – Оолоор…

– Манна оолор суохтар! Манна хомсомуолустар!

– Баай кыыын албакаата!

– Ткс! Олор!

– Бэрэссэдээтэл, мунньаххын салай!