Кии биирдэ олорор

Эмискэ куорат кииниттэн таара дьиэтигэр кэлэн анньыллар уулусса диэкиттэн духовой оркестр км маршын кутураннаах дорооннорун дьртэн ньиргийдэ. Ол кэмэ муннук эргиириттэн ыстыыктаах сааларын санныларыгар скпт кыыл армеецтарынан арыалдьыттанан кыыл, хара таастарынан эриллибит дуалаах рдк томскай аттар сыараларыгар мэлдьи кх харыйа лабааларынан тулаламмыт мас хоруоптары тиэйэн таыстылар. Аттар кэннилэриттэн Саха сирин партийнай, сэбиэскэй тэрилтэлэрин салайааччылара, сэбилэниилээх кстэрин командующайа, воинскай чаастар хамандыырдара иэллэр. Оркестр кии кутун-срн эймэитэр энэлгэнин ортотугар хоруоптары, сэрэнэн ктн, иин аттыгар анал рдэлгэ уурталаатылар.

Томмот хараа ол хоруоптарга хатанна. Бэтэрээтэх диэки эдэркээн бэйэлээх саха уолчаана сытар. Томмоттооор, арааа, балыс, уон сэттэ-уон аыс саастаах быыылаах. сс да оотук ып-ыраас сирэйэ кубарыйа таастыйбыт. Сааыгар дьрэтэ суох модороон, улахан илиилэрин уолуга абырахтаах трк сонун дуомун хам туттубуттуу тгэр хардары уурбут. Быыкайкаан эрдэиттэн лээ эриллибит, тиэх мнтэтигэр диэри тбгрбт илиилэр быыылаахтар. Оо тиэриилээх, онон-манан хара чуоурдаммыт, элэйбит ынах этэрбэстээх. Этэрбэинэн дьллээтэххэ, кыыл сэрии кэккэтигэр син балачча сылдьыспыт, кыыы тайаа кутаа абыраллаах тлнгэр элбэхтэ сыраллыбыт чинчилээх. Оо, эдэригэр да лхтбт. Ол эрээри, ахсааннаах да сыл олордор, трбт норуотун клн, дьадаы аймах кэрэ кэскилин иин ргйдх охсууу дьолун билэн аастаа…

Иккис хоруопка доорунааар арыый аа эрээри, эмиэ срдээх эдэр нуучча уола, сибилигин утуйбут киилии, ср сымнаас бэйэлээхтик туттан сытар. Мэктиэтигэр уоун кытыытыгар крдх мичээр саспыкка дылы. Буспут сэлиэинэй умнаыныы сап-саархай ньалака баттаа салгын хамнаатаын аайы аргыый ибирдиир. “Ээ, дооттоор, кэбис, ткс…” – диэбитинэн сытарыгар имиллибит гимнастеркатын кннрнэн аллара тардыалаамахтаабытынан сибилигин сулбу ыстанан туран кэлиэххэ айылаах… Суох, т да йнэн йдбт иин, итиччэ эдэркээн бэйэлээхтэри билигин бу то иин мэиэстиээ диэни кии итээйиэ суоун курдук. Олохторун саардыы саалаан эрэр ити ткэн уолаттар уонна лр л… Суох, суох, суох!.. Томмот эдэр тууй срээ бу иннигэр крр ынырык чахчытын ылыммакка, ону уларытыан бааран, санаатыгар, тн муунан кыланарга дылы гынна. Кини халтаатын сабыан иккэрдигэр бу барыта уларыйа охсуо, тл буолан стэн хаалыа диэбиттии хараын симэн ылла. Суох, барыта чахчы. Барыта… Уолаттар… Иин… Ханнык хара санаалаах хааннаах илиитин ктхптэ буолуой бу барахсаттарга?.. Крсбт кии уун-утары ол сидьиниин кыргыыы хонуутугар!.. йэттэн йэ тухары млтбт-ахсаабат слннээх с-саас буоллун киниэхэ, кини курдуктарга бс-бтннлэригэр!..

– Табаарыстар…

Томмот уу чуумпуга дуорайбыт бтэи саа диэки кр тстэ. Саха сирин Ревкомун бэрэссэдээтэлэ Платон Алексеевич Ойуунускай, боростуой тимир кылдьыылаах ачыкы н санаарабыллаахтык, уйаастык крбт, кубархай инээх, суптугур сэийэлээх, намчы, куйа крнээх хатыыр кии, иин чугаыгар чмхтн турар дьонтон инники тахсыбыта. Кини, ити тылы этэн баран, хоруоптарга сэргэстээ сытар сахалаах нуучча уолун диэки умса крн чочумча саата суох турбахтаата.

– Табаарыстар… – диэтэ кини иккиин ииллэр-ииллибэттик, бтэитик, онтон кыратык стллн баран, тбтн р ктхт, знамяларын санньыппыт дьон кэккэлэрин эргиччи крд. Уонна, куолаа улам чллрйэн, сааран барда: – Дооттор! Кыыл Аармыйа байыастара! Гражданнар итиэннэ гражданкалар! Бгн бииги манна ууктубат уун ууларын утуйбут икки бойобуой доорбутун аны хаан да тннбэт тиэх айаннарыгар атаарар кутураннаах миитиэ мууннубут. Саха хамначчытын уола Хабырыыс Хаптааап сэбиэскэй былааы срэинэн-быарынан ылынан, йдн, бу былааы кмскээри илиитигэр саа-саадах туппута. Ол сылдьан уодаыннаах стх сибиньиэс буулдьатын аылыга буолла. Оттон кини дооро – Петроград оробуочайын уола Миша Иванов Нева рс кытылыттан Сибиири устатын тухары рблссйэ стхтрн урусхаллаан ыраах Саха сиригэр кэлэн олоо быынна. Бу саха дьадаытын самныбат саргытын, кэрэ кэскилин туугар сырдык тыыннарын толук биэрбит кыыл хотойдор хоруоптарын иннигэр туран, мин рспблкэ рпкмн, саха норуотун бтннтн аатыттан йэ-саас тухары умнуллубат улуу махталынан сгрйэбин…

Ойуунускай тбтн тохотто. Бу тгээ тула турар дьон бтнн кинини кытта бииргэ схтээх бэйэлэрэ сгрйэн, хоолдьуктаах бэйэлэрэ хокуйан турдулар.