Агасфэр (Вечны Жыд)

Намнога больш зацiкавiла рабi iншая тэма: Армагедон, тая апошняя бiтва перад канцом свету, за якою паводле падання павiнен паследаваць Страшны суд. Ён гаварыў пра караблi, якiя цiкуюць пад вадою, а то i наогул пад вечным лёдам, нябачна для электронных вачэй самых адчувальных абаронных апаратаў, кожны аснашчаны шаснаццаццю ракетамi, кожная з якiх у сваю чаргу аснашчана шаснаццаццю саманаводнымi атамнымi боегалоўкамi, прычым кожнай з гэтых атамных боегаловак дастаткова, каб сiлай выбуху i напалам цяпла разбурыць вялiкi горад з усiм, што ў iм дыхае, больш грунтоўна, чым сваiм часам гэта зрабiў Божы вогненны дождж з Садомай i Гаморай. Пры гэтым Армагедоне, прадказаў рэбэ Ёшуа далей, могуць ужывацца таксама мiжкантынентальныя ракеты, якiя з хвiлiннай хуткасцю могуць наляцець на цэль з таго боку мора i сваiмi нуклеарнымi зарадамi, напрыклад, ад гары Сiён i святога горада Ерусалiма не пакiнуць нiчога, акрамя выпаленага кратэра i да таго ж сваiм радыёактыўным дыханнем у коле, якое з аднаго боку сягае да ракi Нiл, а з другога да водаў Еўфрата, смяротна атруцiць чалавека, быдла i раслiны, аж нават i самую зямлю, на якой усё гэта расце. I такiх ракет, з горыччу ў голасе дадаў рабi, большых i меншых, з большай альбо меншай шырынёй ахопу i аснашчаных адпаведнымi выбуховымi галоўкамi, ужо ёсць шмат тысяч, i ўся гэтая пякельная сiла знаходзiцца ў руках нямногiх валадароў, людзей з абмежаваным мысленнем, якiя пры кожнай нагодзе на ўсё горла дакляруюць, што гэты арсенал iм патрэбен для абароны мiру, бо мiр патрабуе раўнавагi страху; што азначае, калi адзiн бок у стане знiшчыць другi дзесяць разоў, каб толькi той не iмкнуўся да гэтага зрабiць другому не толькi тое самае, але i пераўзыйсцi другога, каб выйсцi на дванаццацiразовы парог, каб, нават ужо пры апошнiм уздыху з апошняга бункера яшчэ ўсё-такi можна было папомсцiцца. У гэтым забойчым спаборнiцтве яны ўжо дайшлi да таго, што былi здатныя вынiшчыць усё, што пад небам, так што ад Божага тварэння не засталося б нiчога, акрамя голай, пустой зямлi i далёкiх зорак. У сваёй празе да ўлады, сумешчанай са страхам перад сабе падобнымi, чалавек схапiўся за першародную сiлу сусвету, але, не ўмеючы нi цугляць яе, нi кiраваць ёю; так сам Адам, калiсьцi створаны паводле вобразу Бога, зрабiўся зверам з сямю галовамi i дзесяццю рагамi, усеразбуральнiкам, антыхрыстам.

Такая, паводле паведамлення Агасфера, была прамова рэбэ Ёшуа. I цяпер Вам, паважаны калега Байфус, словы рабi ў аснове фактаў будуць гэтаксама звыклымi, як i мне; толькi мы, выцясняючы iх, дзе толькi магчыма, з нашай свядомасцi, навучылiся з iмi жыць. Ён прапусцiў магчымасць, прызнаў гер Агасфер, знайсцi сабе яснасць у тым, адкуль рабi атрымаў гэтыя факты, цi праз людзей, якiя далi яму адпаведную лiтаратуру, цi ад спецыялiстаў альбо, можа, нават ад саўдзельных у справе; вiдавочна аднак было, што ён, не могучы прыняць удзелу ў нашай паступовай аклiматызацыi ў атамным веку, з неразумствам, у якiм мы рухаемся як бы само сабой зразумелым чынам, раптам быў канфрантаваны i адпаведна быў спалоханы - багатыя падзеямi тысяча дзевяцьсот гадоў, пасля таго як ён, як ён думаў, пралiў сваю кроў за дараванне грахоў чалавецтва.

Спекулятыўнае пытанне, як паводзiўся б Iсус i што ён сказаў бы, калi б сёння вярнуўся на зямлю, ставiлi ўжо многiя, Вы, мабыць, таксама, дарагi гер прафесар, нягледзячы на Вашыя атэiстычныя перакананнi. Паводле выказванняў Вечнага Жыда, адзiнага чалавека, якi можа надзейна iдэнтыфiкаваць рэбэ Ёшуа i атэiстычна засведчыць ягонае вяртанне, гэтае вяртанне адбылося. Дык цi можна адказаць на пытанне?

Гер Агасфер мяркуе, што можна. Ва ўсякiм разе сам рэбэ Ёшуа непасрэдна даў адказ, i менавiта на гары Галгофе, на тым месцы, дзе колiсь стаяў крыж. Менавiта туды яны павандравалi абодва, пасля таго, як ён, Агасфер, упрасiў рабi, памяняць сваё падранае i бруднае адзенне на белае, такое, якое носяць бедуiны, i там рабi, гледзячы ў неба, раптам усклiкнуў: Элi, Элi, няўжо ўсё было марна - нагорная пропаведзь, крыжовая смерць? Ягня заколата, але ахвяра адкiнута i забыта?

I пасля гэтага ён даўся ў маўчанне. А тым часам вакол яго сабраўся вялiкi натоўп, тубыльцы, турысты, паломнiкi, сярод гэтых апошнiх група святароў розных хрысцiянскiх канфесiй, усе ў сваiм абрадавым адзеннi, i ўсе яны глядзелi на рабi, быццам перад iмi быў прывiд, i адна юная амерыканка, бледная, фанатычна крычала: Doesn't he look just like Jesus Christ?

Рабi, вырваны з задумення, пасля кароткага замяшання падняў руку са следам раны як бы на дабраславенне, але зноў апусцiў; пасля гэтага натоўп, якi сабраўся вакол яго, расступiўся, i ён пайшоў, i варта подзiву было, што нiхто з усiх прысутных людзей не шчоўкнуў фотаапаратам, хоць многiя з iх мелi пры сабе камеры.