Тыкэн сэhэргенэ, Амака улгучэнчэ. Тадук гунчэ:
– Эда би синэвэ карайрив, Умусликэн? Тар гуктэвэн денчана, карайрив синэвэ. Эhэ бэенюн нэкунэчэн бичэл. Тарит би синэвэ муланим. Эр дулин дуннэ бэй?э бэенюн умун тэкэчи бивки. Бутунну дуннэ бэй?эн-дэ, дэгин-дэ, бэен-дэ – умун тэкэчил бивкил. Тар тэкэнтын дуннэдук бивки.
Умусликэн Тэмбенюн нэкунэмэтчэвкил, эрэгэр дюкри эвидевкил. Илэ умун ?энэди?эн, тала-ты ге ?энэвки. Туhактадявкил, гукчанматчанал, эвиктэденэл. Умун-дэ дыгин hалгалкан бэй?э «Бэе hутэн» эвки гунчэрэ Умусликэнмэ.
– Умусликэн, hутэ! Демулчэ биhинни? – hан?увки дэлэмичэн сачари Э?ни. – Укумнием укуди?ос?
– Умусликэн! Эрбэснэгэт! – эривки Тэмбе омолгичанма.
– Кэ, эрбэснэгэт! – элэксивки Умусли.
Тыкэнты иhэвдевки омолгичан, сомат аят туhакаталча, иhэвчэ. ?и-кэт этэн боконо ну?анман. Дюр hалганин син эвкил дыгин hалгардуктын эмэнмурэ. Таргачин hуркэн-ку?акан оча. Бэй?элду иргивденэ, бэй?э турэнмэн сача, уйдовки-долдывки бэй?э-дэги турэнмэн. Умнэкэн, эвиденэл, Тэмбе hан?увки гиркиви:
– Тэдемэ-ты си дюр hалгалкан бэевэ урэчэ эиhинни. Си дюр hалгатпи туhакта?нанни, би дыгиндиви. Тэдегдэ си дюр hалгалкан биhинни. Энинми гунэн, дюр hалгалкал hу?ту турэнтын бивки. Си тар турэнтын са?нанни?
– Эчэв, – Умусли гунивки. – Идук тара би сади?ав, дыгин hалгалкаhалду иргивчэ биhим, эчэ. Он-ка тар дюр hалгалкачил, ко?норин дылилкачил, эвуники эhалкачил он-кэ улгумэчивкил биди?этын? Турэнмэтын сами ая бимчэ, дюр hалгалкан бэе биhим эчэ, гундерэн. – Тыкэн гуннэ, Умусликэн мулэ ичэчивки. Муду минмэ ичэксэ, инеливки арай – Тэмбе! Ичэкэл, ?и-кэт тар муду ичэвдерэн? Инемо! Ин?актая ачима ачин, дюр hалгандуи илитчаран! Эмэкэл, ичэкэл!
– Си-ты муду ичэвденни! – гиркин гунивки. – Си тар биhинни!
– Эе! Он-ка тар ин?актая-кат ачим биhим? Окин-ка ин?актав иhэвди?эн? – hан?увки Умусликэн гиркиви.
– Эчэв сара, – тари?ин гунивки. – Этэн бука балдыра, таргачин-ты биди?эс.
– Кире! Эда-ка таргачин биhим? Тугэ до?оторо этэм до?
– Дюр hалгакан ку?акан-hуркэн окин-кат ин?актан этэн балдыра, – гунэн дэлэмичэн сачари Э?ни. – Бэеду эвки ин?актан балдыра, нюриктэчинюн бивки. Дюр hалгакан бэе тэткэвэ тэтычэвки. Ма, тэтыес эмум. Агилкандя колбодук эмучэ. Ма, тэтымкэкэл, – гунэн сачари.
Мукукэен эмучэ, унтаян эмучэ, авунан. Умусликэн адулавки, адулавки тэтывэ, тадук тэтывки. Тэтыксэ, инеечивчи:
– Тэмбе! Ичэкэл! Би нян ин?актачи оча биhим! Хэкуке, hэкуке тэтычи бивки. Он-ка си Тэмбе э?нэнни hэкукерэ, ин?акта тэтыви эн?эни лукра окин-кат эчэ? Он-ка си эн?энни hэкукерэ? Дэмэре, лукикта. До?отоми, тэтчи?эв, – гунивки омолгичанты.
Тадук дэлэмичэн сачари Э?ни гунивки омолгидуи:
– Поро, долчаткал минэвэ аямат. Си бэе-ура?кай биhинни. Аи-эвэнки утрэнмэн садас инэ?и эмэрэн. Бэедыт эми сара, бэе турэнмэн энэ уйдоро, он бэе оди?ас? Бэе бэенюн бивки, бэе бэенюн улгучэмэтчэвки. Бэе одаи, бэе турэнмэн сакал. Инэ?имэн би толкитча биhим: гороло-гороло, Дулин Дуннэ чэчэмэдун, умун этыркэн бидевки. Тар этыркэн Геван гунмури гэрбичэ. Тар этыркэнмэ исми, бэе турэнмэ сади?ас. Таткади?ан ну?ан синэвэ. Си дюр hалгакан, ко?норин дылилкан, эвуники эhалкан бэе-эвенки биhинни, бэе турэнмэн сарэкис, ая бимчэ. Инэ?имэн-ты дэгилди?эт тала, би синэвэ hурувди?ов, – гунэн дэлэмичэн сачари Э?ни.
– Кэ, ая, эней! – элэксийрэн Умусликэн. – Гиркилдуи-нюн тэдэвуктэ hурунуви.
Дуннэр Эни
Тар некэдерэктын, арай Оли эмэрэн.
– Дуннэр Эни бэй?элвэ эридерэн, – гунэн Оли. – Эва-ка тэдэвдеи некэдерэн. Химат ?энэкэллу, эридерэн.
– Би-кэ эдям? – hан?увки Умусликэ?ит. – Хурудем-?у, эдям-?у?
– Дулин Бугава некэенэ биденни, эчэ, – гунэн сачари. – Он этэнни си ?энэрэ, си нян эр дуннэдут биденни. Си нян эр дуннэт биди?эн биhинни. Дюр hалгандии эр дуннэвэт некэденни си, синэвэ нян Дуннэр Эни ичэгин-сагин.
Кэ, ?энэрэ. Дуннэр эни гуннэвэн долчатнара бутунну бэй?эл. Дэгри дэктэндэлкэн дэги дэгнэ ?энэрэн, дыгин hалгакан бэй?э дыгин hалгандиви ды?нимэнэ ?энэрэн, Умусликэн дюр hалгандии гиркуна ?энэрэн. Эмэрэ.
– Ни-кэт эчэ аманнира? – hан?увки Дуннэр эни.
– Дыгин hалгалкал бэй?эл бутунну эмэрэ, – гунивкил бэй?эл.
– Дэгри дэктэндэлкэндук караки-нюн эмэнмучэ, эчэ эмэрэ, – гунивкил дэгил.
– Кэ, этэп нунанман алатта, – Дуннэр Эни гунивки. – Акари акаритпи эмэнмугин! Аямат долчаткаллу минэвэ, дюр баргида сердивар аямат долчаткаллу, иргэлэвэр ивкэллу, аямат аргэдувэр лапкикаллу. Эр кадяриндя Кадар оемодун умун ирэктэ биhин. Дугэй-муданин туксулдулэ иhивки. Тар ирэктэ hалакандун бэркэн биhин. ?и тар бэркэнмэ гади?ан, тар со э?эhи овки. Чэрули бидевкил бэй?эл. Дэгил симуладявкил, долчатчанал, эhилэ умун туксакиткан аракукан гунивки эниндуи:
– Эней, ая бимчэ тар бэркэнмэ исми, гами. ?и-кэт минэвэ эмчэ кейра.
– Учуне! – энин тапкаливки hутэви – Ичэмае! Си hима hалгачи биhинни, эмэр эhачи биhинни, эмэр сечи биhинни. Экун тади?ас тар бэркэнмэ?! ?алэс биhин до? Экэл тыкэ гунэ, ичэмэе!
Тадук Оли гунэн: