– О-де, ура?каил! Бэе бэевэ ватыча, бэе бэевэ дептычэ! Он-ка тар тыкэ бивки? – тыкэн гуннэ, Амака hутэви эрирэн, мучуhинэ дюлавар, авдундулавар. Тэмбекан дюлэду ды?нимэдевки, энинин амардукин аракукан ?энэдевки. Тэмбекан hокторондули ды?нимэдевки. Ичэhинэн – арай умун дягдатканду эмкэ локучадявки. Тар эмкэду ни-кэ со?одевки. ?и-кэ, ?и-кэ со?одеечивки. Дагамаран тала Тэмбе. Тэдемэ-ты эмкэду дюр hалгалкан, ко?норин дылилкан, эвуники эhалкан бэй?эткэн-?у, экун-?у со?одеечивки. Эриллэн эhилэ барканаткан энинми».
– Эней, Амака! Эмэкэл элэ, hимат! ?и-кэ, ?и-кэ эду со?одерон!
Эмэрэн энинин, ичэhинэн. Тадук гунэн:
– Дюр hалгалкан, ко?норин дылилкан, эвуники эhалкан аи-эвэнки hутэн со?одерон эчэ! Бадага, энинин дяяча hутэви, эр дягдатканду эмкэдун локочо. Дяяча, ?и-вэл бакади?ан, айди?ан hутэвэв, гунчэнэ. О-де, ура?каил-бэел! Бэе бэевэ вавки, бэе бэевэ манавки. Каятын-ка мэмэрвэр ватыдин?атын?! ?энэгэт. Эр эмкэду бэе hутэн локучадяран, бэй?эткэн эчэ бирэ, бэе ну?ан. Он некэди?эт, эмэнмугин. Багар, эма-вал бэе бакади?ан, карайди?ан ну?анман. Кэ, ?энэгэт дюлавар.
– Этэм эдук илэ-кэт ?энэрэ! – со?олчон Тэмбе. – Он-ка ну?ан эмэнмуди?эн? Бурэ-сэмрэ этэн до?! Со?одерон эчэ, он эhинни мулана ку?аканма? Демулчэ эчэ. Этэм ?энэрэ, гагат, карайгат, ну?анман!
– Кире! Кунаканма эвитэди?эс до? Гундем синду – бэе ну?ан, бэй?э эчэ бирэ. Дюр hалгалкан, ко?норин дылилкан, эвуники эhалкан аи-эвэнки hутэн эчэ. Экэл тылпалгара, экэл дивэлэнэ. ?энэгэт!
– Гакал, гакал ну?анман! Кунакан гунденни эчэ, со?дерон эчэ, демулчэ биди?эн. Муланике! Эду-ты эмэнмуди?эв, этэм илэ-кэт ?энэрэ! Эр-ты дягдаткан hэрэдун эмэнмуксэ, тэгэтчи?эв, эhикис гара. Эр ку?аканнюн со?одено эмэнмуди?эв! – дивэлэнилчэ Тэмбе. Муланилча ку?аканма, бэе hутэвэн. Энинин лэгивки:
– Ичэмэе! Эча-ка эр hутэв?! Энинми-кэт эhин долчатта. Бэи, идакавди?ас огдоно!
Тэмбэ син эвки долчатта, ирэктэвэ туктырэн, адулдявки баканави. Уhорон энинин эридэви – эвки ?энэрэ hутэн. Тэгэттэр оран энинин, тадук гунэн:
– Кэ, эмэнмукэл эду. Би дэлэмичэн сачари э?нивэ гэннэктэ. Бэеткэн-дэ бими, син hутэ эчэ, муланике тэдемэ. Он иникин ку?аканма гарандади?ас, он этэнни карайра. ?элэмо. Дэлэмичэн сачари Э?ни аи-эвэнки оронтын тэкэнин эчэ. Багар садиман, он нэкдэ бэе hутэвэн.
Уруеттон Тэмбеткан, тэпкэллэн:
– Тар-ты, эней! ?энэкэл, эмувкэл дэлэмичэн сачари Э?нивэ. Укувугин баканавав, демулчэ сомат, со?одееттон. Долчаткал со?одериван! Ку?акан ну?ан, гиркив оди?ат!
– Кэ-кэ! Гэннэм, – гунэн энинин, тадук гэннэрэн сачарива.
Дэлэмичэн сачари Э?ни гэрбидерэн баканаван
Дэлэмичэн сачари Э?ни авланду о?кодечо. Мэдэрэн Амакава. Мэдэксэ, ?элэллэн-?у биди?эн, гунчэденни? Эчэ-мэт. Тар дэлэм ичэн сачари Э?ни эвки дыгин hалгалкан бэй?эвэ ?элэрэ бичэ. Олонилми-hуктылми, лэпурэл-дэктэннэл иhэвувкил ну?андун. Орон орон?очин эчэ бирэ, угу ня?нян бэй?эн бичэ. Аи-эвэнки орон тэкэнтын тар бичэ. Иенделин hэгдындел, балдынадукки балдыри уhин биhин, багдарин мэнундук дягалин, уhидун биhи. Балдынадукки балдыри чоракачи ну?ан, нэмэчи.
– Эдэ, дорово! – Амакат гунэн. – Эда эмэчэв, hан?уракис, мэн киhалгадуи эчэв эмэрэ биhим. Долчаткал минэвэ. Биракан дяпкадун кадаркачан биhин. Тар кадаркачан hулидун умун дягдаткан биhин. Тар дягдатканду аи-эвэнки hутэкэнин эмкэдуи локучадяран. Горово локучадяран биди?эн, дэлби со?онови со?очо, дылганин сипчэ. Багар, си санни, ?и тар ку?аканма карайди?ан? Аи-эвэнки оронин тэкэнин биhинни, аи-бэевэ андагиматча?нанни, эчэ. Он некэдеп тар ку?аканма?
– Тэдемэ, аи-эвэнки оронин тэкэнин биhим би. Би hутэлвэв эвэнкил оронтодявкил. Кэ, ичэнэгэт, эма ку?акан тар дягдатканду локучадяран. Ичэвкэкэл, иду тар дюр hалгалкан, ко?норин дылилкан, эвуники эhалкан аи-бэе hутэкэнин эмкэдуи локучадяран, – тыкэн гуннэ дэлэмичэн сачари Энни: ичэнэрэн.
Кэ, ?энэктын багар. Тэмбекэнты эдяран-канан? Тэмбекан тар эмкэвэ каравдявки. Ку?акан со?овон долдыксал, бутунну сиги бэй?эл эмэрэ. Эмэксэл, ичэксэл, гунмэчиливкил:
– А?адякан-ку?акан, эчэ! Муланике. Сэмди?эн эчэ, – туксакиткан энинин гунивки. – ?и ну?анман улиди?эн? Туhактадаи-кэт, ?энэктэдэи-кэт эhин сатара. Мэнми улидэи, девгэи бакадаи эhин сара, букэкунди?эн, бараксакакун!
– Дюр hалгалкан, ко?норин дылилкан, эвуники эhалкан энинэ ачин этэн иhэврэ, – Агилкан гунэн. – Дюр hалгалкан эчэ дыгин hалгалкан бэй?э бирэ, эдягин-дэ! Би-кэ эhим мулана бэе hутэвэн син мэн ам?аи этэн сатара иргидэй.
– Эда тыкэн гунденни: дюр hалгалкан! – Тэмбекан эвки элэксийрэ. – Ичэкэл, дыгин hалгачи эчэ! Та?кал аямат, дыгин hалгачи эчэ! Минэвэ сомат урэчэ, эчэ, – тыкуливки Тэмбе.
Хутэкэн арай дюр ?алэканми эмкэдук ювчэ, hалгакардии согинтудявки. Тар дюр ?алэван ичэксэ, дюр hалганман ичэксэ, Тэмбекэн эhилэ дыгин hалгачи биhин, гунивки.
– Дыгин, дыгин hалгачи! – мэккусивки Тэмбе Агилканнюн.